VOV4.M'nông: A[aơ, ăp mboăt rlet, n’gâr gông rnoi mpôl đêt dôl nar lơ roh, ka huik chuêl tâm rnôk ăp nu\ih g^t nkra n’hanh do\ng ăp ntil ndơ aơ ri hôm e du\t đêt, du\t âk le\ ranh. Đah nuih n’hâm u\ch ro\ng, kơnh mât ndray nău ueh văn hoá bah rnoi nơm, âk nghệ nhân hôm e nsrôih t^ng, nsrôih nt^m an druh ndăm kon se.

            Nê lah nău nteh uh mbuăt đinh năm bah wa Y Bông Niê- săk way kuăl lah Ama H’Loan, ngu\r klêu rđêng thanh ta buôn Ako Dhong, phường Tân Lợi, nkual [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak. Wa Ama H’Loan ti [ư êng n’hanh uh goh hăr ăp ntil mbuăt n’hôm ndơ uh goh. {on lan nkah tât păng lah ngoăy tâm ăp nu^h mât ndray huêng bah rnoi nu^h Rđe.

            Wa Ama H’Loan saơ âk lễ hội, nău way ơm bah rnoi nu^h he mbrơi mbrơi geh roh chuêl, âk ntil ndơ uh goh kơt ch^ng, mbuăt, n’hôm a[aơ dơn hôm tâm nău nkah tay dơm. Rvê văn hoá bah rnoi nu^h he geh roh hêng, rlău ma rdâk tay ăp ndơ uh goh le\ ơm g^t bah rnôk hôm jê| nơh, păng hôm hăn lam ăp ntu\k joi mâp ăp nu^h âk năm deh g^t mpeh ăp ntil ndơ ndơ uh goh gay joi g^t, nchih nkah n’hanh [ư t^ng. Ăp ndơ [ư kơt ngâr, nkar, nke rpu, nông kro, jrêng su\t, ăp ndơ kơt mô g^t mpât g^t n’glônh, ta nâm mpang ti jôn rbăn blău, nău ro\ng, nău gơih bah păng, ăp ndơ uh goh nu^h Rđe kơt mbuăt đinh năm, đinh puốt, Tak-ta…dơi rdâk [ư tay. N’hanh mô dơn uh goh tâm ăp lễ hội bah [on lan, tâm n’gor, ăp ndơ uh goh hôm dơi n’gloh nteh ta le\ rngôch ăp măng njroh mprơ têh tâm n’hanh bah dih dak. Wa Ama H’Loan an g^t:

            “Hăn âk ntu\k gâp treng uănh lah ăp ndơ uh goh bah rnoi nu^h he kơt mbuăt đinh puốt, đinh năm…kơt lah mô hôm saơ, jêng lah ho\ du\t roh hêng. Jêng tât năm 1999 rnôk gâp ho\ rlu ranh, bar pe khay gu\ ta jay gâp m^n rvê, n’hanh tă bah gâp gân djăng đah ăp ndơ uh goh jêng gâp rdâk [ư tay đo\ng. Rnôk gâp joi tay [ư êng n’hanh rnôk uh t^ng ntil ndơ he [ư lôch, kônh wa djăt du\t u\ch, lơn lah ăp nu^h bu ranh. Khân păng lah đah gâp lah păng le\ rlăy kah tay rơh bah u che he”

            Nsum du nău ro\ng gân djăng đah văn hoá rnoi nu^h he kơt wa Ama H’Loan đo\ng, wa Lương Xuân Nghiệp, ta bản Cẳng, xã Môn Sơn, nkuâl Con Cuông, n’gor Nghệ An, lôch âk năm m^n rvê le\ dâk njêng Câu lạc bộ nghệ thuật mpât mprơ rnoi Thái, gay mât ndray n’hanh trêng nti tay an ăp rơh mon său bah kơi ăp ndơ uh goh, ăp nău mpât mprơ bah rnoi nu^h he. Njêng ntơm bah năm 2010, tât a[aơ Câu lạc bộ tă bah păng [ư tơm mât le\ wa\ch rgum geh 40 nu^h tât râng. Wa Lương Xuân Nghiệp an g^t: Đah rnoi nu^h Thái, ndrel đah nău mpât mprơ ri ndơ uh goh du\t khlay đo\ng. Yor kơt nê| păng le\ ntêm âk mông nar an rgum joi, [ư njêng n’hanh mât ndray na nê| ăp ndơ uh goh kơt: Khèn bè, pí (n’hôm), x-lò (nhị), đàn tính…Ma ăp rơh sinh hoạt ta Câu lạc bộ, păng trêng nti tay nău ro\ng gân djăng, nt^m nti n’hanh trêng nti tay trong [ư ăp ndơ uh goh an rơh mom ndăm bah kơi:

            “Rơh mom ndăm a[aơ du\t u\ch ăp ntil ndơ uh goh mhe n’hanh khân păng chuêl ăp ntil ndơ mpeh [on lan bah he. Yor kơt nê|, njêng câu lạc bộ gay ma rgum, tiăr nti, trêng nti tay. A[aơ gâp saơ dơi nău ring tam mbơm oi, ăp ntil ndơ uh goh dja dơi mât ndray, mât ue\h, rơh mom ndăm âk oh le\ nti n’hanh le\ g^t bar pe ntil, [ư t^ng bu kuâng. Geh bơi 20 kon se râng, rnăk gâp ri geh său mpeh me, mpeh bơ\ nti da dê.

            Wa Lương Xuân Nghiệp an g^t đo\ng, a[aơ, Câu lạc bộ njroh mprơ rnoi Thái [on Cẳng ndrel ăp Câu lạc bộ bah xã Môn Sơn way râng tâm nđu\r ăp bôk nău kan văn hoá njroh mprơ tâm n’hanh bah dih n’gor, rgop ndơ\ nău mpât mprơ, nău nteh ndơ uh goh rnoi Thái tât dăch lơn đah [on lan lam dak.

            “Nău mprơ bah ndơ uh goh du\t lhêt lhơt, păng kơi ntop t^ng ăp nău ro\, nău n’h^r mô lah kơi ntop an ăp nu^h mprơ khăp, mprơ n’h^r. ăp ntil geh tơm luh êng êng, nt^t kơt đơn tập tinh dja ntoh bah jay du\t ach o mô geh ch^ng mô geh gong gay ma tu\r goh, [ư jêng ndơ dja gay ma nt^t an nău ch^ng, nău gong gay ma goh tu\r an kon său djăt, nkah ăp nar Tết, nar năm mhe, nar rgum pâl rlưn ndjôt nkrêh du\t n’gôr m[ak. Đah ăp nău nteh ndơ nkrêh dja đah nu^h Thái mô dơi lah mô geh tâm ăp nar lễ, tết.

            Bah meng nău nsrôih gay ma rdâk tay, mât ndray ăp rnoh khlay văn hoá rnoi nu^h, wa Ama H’Loan n’hanh wa Lương Xuân Nghiệp m^n rvê da dê gay nău mât ndray, trêng nti tay n’hanh mât ue\h rnoh khlay ăp ntil ndơ uh goh mô geh tăch pruăt. Lơn lah joi dơi ăp nu^h geh to\ng an le\ nuih n’hâm gay ndơn mât tay ăp nu^h g^t blău hăn lor bah năp. Wa Ama H’Loan nkoch:

            “A[aơ roh hêng le\ hôm, nha bar pe nu^h khân păng g^t du đêt ndơ uh goh dơm. Gâp dôl rvê he le\ 79 năm deh hôm, ăp nu^h [a [a\ kơt gâp mô hôm geh đo\ng ôh, jêng gâp du\t rvê nău dja mô dơh gay ma joi geh ăp nu^h i [ư dơi n’hanh do\ng hăr ăp ntil ndơ uh goh dja. Gâp ho\ dăn đă đah ăp n’gâng kan dơi kan, Ngih dak gu\ m^n mpeh nkô| nău dja”.

            Ntru\t nsôr ăp nu^h g^t blău ndơ ơm tâm [on lan, lơn lah ăp nu^h g^t blău rnoi mpôl đê| mât ndray tay ăp ndơ uh goh, ăp rnoh khlay văn hoá bah rnoi nu^h he lah nău kan khlay. Yơn lah, ndrel đah nău gân djăng, nău an le\ nuih n’hâm bah ăp nu^h g^t blău mpât mprơ nơm, ri Đảng, Ngih dak, ăp gưl, ăp n’gâng kan, ăp n’gor ân uănh khlay n’hanh geh ăp trong kan na nê|, ns^t geh nău dơi lơn đo\ng gay nău mât ndray n’hanh mât ue\h ăp rnoh khlay văn hoá rnoi nu^h nar lơn ma rêng lam./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân