VOV4.M'nông - Lah ntu\k mât ndray ăp rnoh khlay kăl e, bri dak, văn hoá bah Dak Lak lah êng, nkual Tây Nguyên lah nsum, Bảo tàng Dak Lak ăp năm wa\ch rgum rlău 300 rbăn tơ\ năch tât râng uănh. Rlău ma ăp ndơ nha geh n’gân an gu\ du ntu\k, bảo tàng Dak Lak hôm geh le\ ma ăp ndơ geh “nha rêh” đo\ng, rnôk [ư âk nău kan gay ăp nu^h ơm g^t blău rnoi mpôl đê| [ư an uănh saơ hăr ti kan, nkoch mbơh ndơ geh [ư bah mpang ti way ơm bah rnoi nu^h he. Ăp nău kan dja ntop tay soan wa\ch rgum an bảo tàng nkre rgop geh nău dơi tam tâm nău mât ndray, mpư n’hao ue\h văn hoá way ơm bah ăp rnoi nu^h ta n’gor Dak Lak lah êng, Tây Nguyên lah nsum.

Bôl le\ rlău năm 72, năm deh kăl e I đêt, yơn nghệ nhân Y Mip Ayun, rnoi Êđê ta [on Kô Siêr, nkual [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak hôm e du\t ngăch rnôk ê nkra n’hanh do\ng mboăt n’hôm ta Bảo tàng Dak Lak. Ta aơ wa kơt dơi plơ\ s^t đah ăp nar kăl e rnôk hôm e mom u\ch djăt n’hôm tur ch^ng n’hanh joi g^t ê nkra mboăt n’hôm. Mbang ty wa mbân kôih ăp ding nkar, ding tơm jut gay [ư n’hôm uh ăp nău nteh hvi. Rnôk geh ăp năch pâl nđaih uănh joi u\ch [ư rlong [ư êng, bôl mô g^t hăr nău ngơi, yơn hôm e gơih nt^m [ư, nt^m uh. Wa lah, dơi ăp nu\ih uănh m^n kơt aơ lah lap ngăn, yor ta [on lan a[aơ mô hôm dơi gay nkoch mpeh ăp ntil mboăt n’hôm kơt a[aơ tay, Nghệ nhân Y Mip Ayun nkoch:

Gâp saơ kơt hôm e geh nu\ih u\ch ngăn ne\ lah du nău răm têh, nău rhơn ngăn. Gâp nkah g^t ăp nu\ih băl kăl e, yơn a[aơ geh nu\ih mô hôm, gâp nkah g^t ngăn, gâp djôt n’hôm uh, uh tù và ndr^ đo\ng, đing năm ndr^ đo\ng, n’ăp tâm nău mprơ eirei ndr^ đo\ng, gâp nkre [ư nkre nkah g^t nkre m^n jêng du nău, kơt rklă nău mprơ.

Nkre lah du hê nghệ nhân cheh tanh, nkre lah du hê nt^m bah bảo tàng Dak Lak, yuh H’Dhuih Êban, rnoi Êđê, du\t ntôh n’hao rnôk nkoch tât năch uănh ăp nău khlay văn hoá bah rnoi nơm. Ta ăp nar [ư cheh tanh way ơm, yuh H’Djuih mô knu\ng mpơl nt^m cheh tanh ma hôm rblang nău ôp bah năch m^n tât nău kan kơt: ndơ gay [ư ăp pănh nah tanh a[aơ, nău dak [ư cheh rup, nar khay tanh du păng nah gay [ư nah mbân ao nsoh tâm ăp rơh lễ hội, nkô| nău bah nău kan cheh tanh tâm nău rêh bah nu\ih Êđê. Nghệ nhân H’Djuih Êban an g^t:

Đah nău kan cheh tanh aơ pơng mbra dơi an nkoch nsơr đah ăp nău way ơm bah nơm đah ăp năch tât uănh nsong n’hanh du gưl tay lah he mbra dơi mât ndray ăp nău ue\h văn hoá rnoi mpôl đêt. Tă bah ne\ an ăp năch nsong uănh tât Bảo tàng Dak Lak ndrel rlong [ư n’hanh dơi nti [ư gay tanh ăp rup ue\h, ăp păng nah ue\h.

Tă bah ăp rơh tanh kơt aơ, ăp nghệ nhân jêng “ntung nthoi” đah nău way ơm n’hanh mhe a[aơ, đah [on lan văn hoá bah nơm n’hanh nsum mpôl. Aơ nău [ư ngăn ngên n’hanh geh nkô| le\ dơi geh nău kơl, nău ơh du\t n’hâm bah ăp năch uănh pâl Bảo tàng. Wa Huỳnh Văn Thông, năch ua\nh pâl tât bah nkuăl Châu Thành, n’gor Đồng Tháp uănh lah:

Gâp saơ aơ lah du [on nău kan văn hoá hăn ndrel jo\ jông đah nu\ih rnoi mpôl đêt. Ăp ndơ aơ gâp saơ an dơi mpla nsơ n’hanh geh âk nău mhe lơn gay jêng dăch dơh lơn, rup ndah đah nu\ih rnoi mpôl đêt ta Buôn Ma thuột mbra kloh lơn.

Gay mât tay [a [ơ ăp nău [ư mpơl nău kan I ty way ơm Tây Nguyên tâm ăp nghệ nhân ta [on lan ăp năm lo\ đêt, prăk hôm e đêt, Bảo tàng le\ m^n kuăl jă kon nu\ih joi nghệ nhân, ndâk [ư nar jă nghệ nhân [ư t^ng khay, t^ng rơh.

Lơn lah ăp nar lễ Tết, Bảo tàng Dak Lak n’hao ăp nău [ư tâm rgop gay nta an năch dơi rlong [ư ngăn ăp nău khlay văn hoá, lịch sử bah [on tơm, neh dak. Rlău ma gưl kan mât ndray ăp ndơ khlay văn hoá bah nsum mpôl ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên, ntu\k aơ dôl dơi nu\ih [on lan n’hanh năch g^t tât kơt du ntu\k văn hoá du\t ue\h./.

Nu\ih nchih rblang: Y Sưng Phê Ja