VOV4.M’nông – Buôn Ma Thuột- Dak Lak mô dơn lư lam ntu\r neh mpeh [ô kah bah cà phê, ma ta aơ hôm lah ntu\k tât an ăp mpôl hăn pâl nđaih ue\h, wa\ch rgum âk mpưm năch pâl nđaih hăn tât uănh. Ngoăy tâm ăp ntu\k tât mô dơi lah mô hăn rnôk năch hăn tât đah Buôn Ma Thuột, nê lah Bảo tàng n’gor Dak Lak, ntu\k mât prăp ăp rnoh khlay văn hoá ta n’gul bri neh têh hvi. Phóng viên Hương Lý geh nău nchih nkoch mpeh ntu\k tât ue\h dja.

            Nău ueh bôk năp rnôk tât đah bảo tàng Daklak lah jay dơi [ư, ndâk nkra t^ng jay nhih way ơm bah nu\ih Êđê; chor jay dơi [ư kơt đơn tơ-rưng du\t têh. Neh n’gar bảo tàng lah le\ rngôch mpôl tơm si bri hon ơm kăl e n’glơi an ta Buôn Ma Thuột, nta an mông nar nđik wa\r năm.

Dơi ntop kơl mbơh nt^m bah ăp nu\ih way kan Pháp n’hanh Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam jêng ntu\k ntô mpla nsơ trong kan mât ndray sam [u\t, mât prăp ndơ ơm bah bảo tàng Daklak du\t ueh. Tâm rnoh rlău 10.000 ntil ndơ ơm le\ rgum joi, ntêm nkrem ẻlău 40 năm bah năp, geh rlău 1000 ndơ ơm dơi bảo tàng săch an mpla nsơ [a [ơ, geh 3 gưl: ăp ntil sinh học, văn học dân tộc, Lịch sử. Bah mang ne\, hôm geh trong nu nău mhe dơi nkoch tă bah ăp nău nchih, ăp nău rlang, rup, phim...

Tâm ne\, ntu\k ntô Văn hoá dân tộc, đah rlău 450 ndơ ơm dơi mpla nsơ le\ rngôch nău rêh ndoh ndơ n’hanh nuih n’hâm bah 47 rnoi mpôl đêt ndrel gu\ rêh. Bah jay nhih nu\ih Êđê tât jay u\nh bah nu\ih Bunông mô lah tơm njuh [ư brah ba bah nu\ih Jarai. Nău văn hoá ueh tâm lễ hội kơt gu\ âm ôi măng bah [on lan ăp rnoi mpôl đêt ta nkuăl dơi mpơl saơ tă bah ăp ndơ kơt ch^ng gông, ndrănh yăng n’hanh ăp ntil gâr, mbuăl rlet êng. Tât nsong pâl Bảo tàng Daklak tâm rơh bôk năp mhe 2017, wa Allan France-du hê năch Pháp an g^t:

Bảo tàng ơ du\t ueh, du\t ueh n’hanh khlay gay m^n joi g^t mpeh nkual neh ta aơ n’hanh gâp du\t u\ch rnôk hăn nsong uănh bảo tàng ta aơ. Gâp hăn âk ntu\k hôm, ta ăp dak êng bảo tàng way [ư nkhah êng mô geh rgum le\ rngôch kơt bảo tàng aơ. Tât ta aơ, năch pâl nđaih dơi m^n joi g^t du trong le\ rngôch mpeh lịch sử, văn hoá n’hanh nău way ơm bah [on lan ăp rnoi mpôl đêt ta ntu\k tâm mông nar đêt ngăn.

Năch uănh pâl bảo tàng

Ndrel đah mpla [a [ơ, Bảo tàng Daklak hôm [ư nkoch âk bôk nău: ntu\k ntô văn hoá ch^ng gông, Daklak rgâl mhe n’hanh hun hao, nkah g^t tay Buôn Ma Thuột... bôk nău “Tây Nguyên ăp năm 50 bah rach năm 20” bah nai dak si nu\ih Pháp Jean-Marie Duchange dôl wa\ch rgum nău uăch bah du\t âk năch pâl nđaih. Kôp rup geh 37 rup plơ\ tay du\t ueh, ngên ngăn tâm nău rêh bah [on lan ăp rnoi mpôl Tây Nguyên ăp năm 50 bah rach năm 20. Nô Nguyễn Thanh Ân, du hê năch pâl nđaih nkoch:

Gâp le\ hăn uănh ăp ntu\k tâm bảo tàng tâm ne\ gâp du\t u\ch đah ntrong mpla nsơ bôk nău ntu\k ngo bah bảo tàng Daklak yor aơ lah du jrô mpla nsơ du\t ueh. Ntoh lư lah ăp rup bôl knu\ng đah 2 màu ônh nglang dơm yơn le\ nkoch ăp rup ndah bah [on lan ăp rnoi mpôl đêt ta Tây Nguyên rnôk ăp năm 1950. Aơ lah ntu\k wa\ch rgum an năch rlet rlău m’ha ngăn, du\t u\ch rnôk tât khâl bảo tàng.

Năch rlong pâl

 Bảo tàng Daklak le\ jêng du trong [ư êng, mhe an năch nsong uănh. Bah meng trong nu nău mhe dơi nkoch tă bah bah mpôl nt^m blău ơm n’hanh du\t n’hâm, bảo tàng le\ hăn lor tâm nău do\ng nău ngơi rnoi mpôl đêt ta ntu\k tâm mpla nsơ aơ.

Rlău ma 3 nău ngơi khlay dơi do\ng rblang an ăp ndơ ơm, Bảo tàng hôm do\ng n’ăp nău ngơi bah ăp rnoi mpôl đêt êng tâm nău moh kuăl ăp ndơ bah khân pơng, mpơl ryơk nsơ văn hoá, ryơk le\ kon nu\ih. Wa Trần Văn Năm, Kruanh jrô kan Rgum joi n’hanh m^n njêng ndoh ndơ bảo tàng Daklak an g^t:

Le\ rngôch ăp mpla nsơ ta aơ kơt rup ndah jay môch, ăp ntil mboăt rlet, mô lah ăp ntrong [ư le\ rngôch yor văn hoá tơm bah he nkhah êng. Ăp nu\ih nghệ nhân nu\ih Êđê, Jarai, Bunong khân pơng [ư luh ăp ndơ ne\. Tal 2, a[aơ bảo tàng mpla nsơ đah t^ng nău nt^m bah nu\ih: Anh, Pháp, Việt n’hanh Êđê dơi ndơ\ gay ntôh n’hao nău khlay văn hoá bah nu\ih [on lan ta ntu\k.

Jay bảo tàng Daklak [ư du\t ueh

Dơi ndâk njêng ta ntu\k khlay êng, ta ngklang nkual [on têh Buôn Ma Thuột, êp nkual ntu\k ơm yău Biệt Điện Bảo đại geh năm rlău 90 năm, Bảo tàng Daklak mô knu\ng lah ntu\k mât ndray đah ăp nău khlay ndơ văn hoá bah le\ rngôch ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên ma hôm lah du ntu\k văn hoá du\t ueh ăp nu\ih năch rnôk tât đah Daklak.

Gay [ư ueh lơn nău khlay lịch sử, văn hoá kơt ntu\k mât ndray, năm tât n’gâng kan dơi kan ta n’gor mbra ndâk njêng tay âk ntil ndơ, rdâk [ư du đêt nău way ơm, nău yău bah [on lan ăp rnoi mpôl đêt. Wa Đặng Gia Duẩn, Groi Kruanh N’gâng kan Văn hoá-Thể thao n’hanh Pâl nđaih n’gor Daklak an g^t:

Năm tât mpôl hên mbra tâm ôp tâm nchră an n’gor ndâk njêng du đêt ntrong [ư rlet rlău tâm ntu\k bảo tàng. Bôk năp lah ndâk [ư du mlâm jay nhih way ơm bah nu\ih Êđê, bah meng ne\ lah nău [ư tu\r ch^ng gô| gông, ăp nău rgum r[u\n văn hoá way ơm an nghệ nhân rnoi Êđê [ư. Tal 2 lah rdâk [ư du ndrâm dak nău ueh văn hoá du\t n’hâm ueh bah [on lan Tây Nguyên. Tal 3 lah ndâk [ư du ntu\k trah mon ăp ntil rup ndah đah si way ơm bah [on lan ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên gay năch pâl nđaih dơi uănh ăp ndơ trah mon ueh aơ. Mpo\ng nău [ư bah bảo tàng geh âk nău mhe lơn tay gay tâm di đah rup ndah bảo tàng bôk năp lam dak./.

            Nu\ih nchih rblang: Y Sưng Phê Ja