VOV4.Mnông – Bu\n kon bah dih rnăn lah du nău ji bu ur, ntêt nkri nău rêh bah nu^h bu\n. Aơ lah nău ji du\t âk, yor nê, bu ur tâm năm deh kon an năp ăp nău wât mpeh nău bu\n, ăp nău ji, nău rgâl way ơm gay geh trong mkra n’hanh nking n’gang ngăch.

Rnăn kon lah ntu\k deh bah nu^h bu ur. Jêh rnôk lăp dak mham, dơi ndơ\ tâm rnăn kon, jêng bu\n n’hanh hun hao ta ne\. Yơn lah, yor du nkô| nău ne\ ma mham dơi lăp mô trơn mô lah trơn mbrơi jêng tât nău [ư jêng rsoăn bah dih rnăn, way mâp ngăn, geh bah 95-98% ta bôk rnăn kon, kuăl lah bu\n kon bah dih rnăn.

Ta lvang ơm, bu\n bah dih rnăn du\t jêr saơ yor bu ur geh nău kơt du rơh bu\n nâm ơm, jêng lah geh âk nău rgâl tâm săk kơt mbrơi di khay, nu^h o\k r’ah…. Jêng âk nu^h saơ mbrơi, chah rnăn kon, [ư luh âk mham tâm ndul, jêng kh^t.

Yuh Ngô Thị Ch. Ta xă Ea Nuôl, nkuăl Buôn Đôn, n’gor Dak Lak geh mbrơi di khay bơi 10 nar, way ji ndul, jo\ jo\ ji ndal du ding. Lap lah yuh le\ hăn but uănh ơm jêng dơi nking n’gang săm ngăch.

 “Gâp way ji hô, jo\ jo\ geh ji du ding thơ tha m^n lah ji ndul dơm jêng mô hăn but uănh. Mhe aơ saơ ji pơng hô lơn, gâp hăn but uănh ta jrô but uănh, ji but uănh, nai dak si lah geh bu\n kon bah dih rnăn”.

Nkoch mpơeh nkô| nău jêng tât nău bu\n kon bah dih rnăn, nai dak si chuyên khoa I Nguyễn Thị Hoa-Groi kruanh ngih dak si đa khoa nkual [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak lak, an g^t.

 “Nkô| nău bu\n bah dih rnăn, bôk năp yor ji rsoăn rnăn kon. Tal 2 lah ji nting koah koang yor ntưp ăp nău ji tâm trêng tă bah trong tâm b^ch kơt lậu mô lah chlammydia. Yor cheh kon, ji rnăn kon, ăp nkô| nău êng kơt kol trong rsoan rnăn kon pm geh mô lah geh tât ăp nău ji u nang rnăn kon, u lạc nội mạc rnăn kon way rek trong rsoăn rnăn kon”.

T^ng nai dak si Nguyễn Thị Hoa, le\ rngôch bu\n bah dih rnăn kon ntoh ta ăp bu ur geh nău di khay mbrơi, jêr năl nar geh bu\n. yor nê, nu^h bu ur an du\t n’hâm njrăng ăp nău kơt: Di khay mbrơi, toh dăng ji, u\ch hok, rih mham ndal, jo\ jông, mham geh chăng brâp, lơn lah nău ji ndul. Ji ndul ho0o, jêr ât, ji hao t^ng mông. Rnôk rnăn kon chah mbra saơ ji hô, jâng ty mprâm, ngo măt, way măt… rnôk aơ an tât ngih dak si dâl gay săm ngăch, dêr nău chah rnă n kon [ư mham lăp tâm ndul, rnôk dơi [ư vô sinh, đê| đo\ng nkri tât oh bê.

Bu\n bah dih rnăn mbra mô hun hao, mô knu\ng kơt ne\ hôm khuch têh tât săk soan n’hanh dơi deh kon bah kơi aơ, yor nê, nău nking n’gang, săm bu\n bah dih rnăn kon an geh but uănh ơm, ôp nt^m bah nai dak si chuyên khoa, nu^h bu\n mô dơi mkra êng. Lah dơi saơ ơm, du\ng rnăn kon chah, nu^h ji mbra dơi nt^m do\ng dak si lêk kon. Lah kon têh lơn (rlău 3cm) ri an rek nội soi mô lah rek ngăn.

Gay njrăng n’gang geh bu\n bah dih rnăn, nai dak si Nguyễn Thị Hoa đă: Bu ur jêh ur sai an bu uănh bu ur ăp khay, ngăch saơ ăp nău ji ntưp rêng tă bah trong tâm b^ch gay geh trong săm tâm di; do\ng ăp trong dêr bu\n đăp mpăn, săk rnglăy, dêr bu\n  êng rlău nău u\ch, n’hu\ch nău cheh kon. Mât răk di khay ue\h, ngăn lah tâm rnôk jêh deh n’hanh an kon pu. Rnôk geh bu\n, bu\n an hăn but uănh ơm. Njrăng ăp nău rgâl, tât ndal ta săk gay hăn but uănh ngăch. Nău saơ ơm bu\n bah dih rnăn kon mbra kơl nu^h ji n’hu\ch nău roh mham yor chah kon, n’hu\ch nău kh^t nu^h, n’hao dơi geh tay bu\n nâm ơm.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja