VOV4.M’nông: Rnoi Rđe ntơ ching kônh bah nơm lah ching Knah. Ching geh ntơ lah ndơ gay kon nu\iuh tâm n’ur đah brah yang. Ăp blah chi\ng mât nau tơm tâm nau [ư kơt lah hao ngih mhe, sa ba mhe, ôp brah n’hâm soan, nju\n sông, khi\t ôm, lơi môch…PV H’Zawut mbơh mpeh blah chi\ng Knahy bah rnoi Rđe, du gưl tâm ntu\k ueh ơm văn hoá chi\ng gong Tây Nguyên geh UNESCO kơp dơn bah rnoi nu\ih.

Blah chi\ng aơ geh 10 mlâm. Tâm nê geh 3 mlâm chi\ng geh pur mât nau tơm lah nau leo nteh ân rnôk tur, đah nau kuăl moh ndrel nau têh jê| êng kơt geh tâm pă lah: Chi\ng me, Mong Chi\ng, Mđuh Chi\ng. Hôm e lah 7 mlâm chi\ng êng tâm ban, chi\ng têh ngăn ntơ lah Char. Blah ci\ng bah rnoi Rđe vay hăn nsum đah Gâr. Wa Y’Kô Niê, Groi Kruanh jrâu mât nau kan văn hoá (Sở văn hoá Thể thao ndrel pâl n’aih Dak Lak) ngơi:

‘ Chi\ng Knah geh 10 mlâm, geh khơk, gâr. Tâm ăp nar geh ngêt sa têh ri mra do\ng blah aơ. Hôm ăp nau ngêt sa mô lăng têh kơt vơt năch tâm rnăk vâl ri knu\ng tur chi\ng 7 mlâm. Chi\ng kônh geh [ư tâm ăp nar ngêt sa têh, vơt bu năch. Yơn lah mô geh tur chi\ng kônh tâm ăp rnôk [ư ngêt sa lah ê geh nau ôp brah ôh”.

Nau săch chi\ng lah nau nteh bloh, ntêh ân ueh ndrel tâm ban nơih djăt đah ăp nau tâm tông tâm nau nteh. Đah rnoi Rđe, âk mlâm chi\ng khlay yor hôm geh tâm rluk đah ăp ntil ndơ khlay rnôk geh nkra kơt mah, kônh ôch mô lah kông nglang. Chi\ng khlay ngăn lah chi\ng bar play lah Chi\ng me ndrel Mđuh chi\ng.

Rnôk tur, ân nau nteh geh nau rgâl ân ueh tôr djăr lơn, ăp bu tur chi\ng vay mpât săk jur hao. Nau nteh chi\ng Knah geh nau têh tâm ban, nâp, ndal nrel nth [loh. Lah goh ngăch, ndal ri u\ch nu\ih tur ân geh nau blau ngăn ri mư dơi blau tur nteh tâm ban âk mlâm. Ama Khôi, ta [on Sah A, xã Ea Tul, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lak, ngơi:

‘ Gay nti goh lor tă bah chi\ng kram (chi\ng đah tơm gle) lor, rnook blau ngăn ri mư leo nti tur goh chi\ng kông tâm ăp nả ngêt sa têh mô lah khi\t ôm…Nau tăng nteh kông ri [loh ngăn. Chi\ng kônh ngăn lah ân bu ranh tur dơm. Yơn lah bu mom blau tur jêh ri ko\ dơi tur chi\ng kônh đo\ng. Chi\ng kônh mô geh tur gay ma ueh uănh, pâl m’ak đông, ma geh tur rnôk geh nu\ih khi\t, tâm rnôk tâm [on geh nau ôp brah n’hâm soan mô lah sa rpu… Tâm ăp nau hyơt Tung Khắc, djơh si\m Grư ko\ geh tur chi\ng kông đo\ng.

Tâm ăp nau geh ôp brah âk ntil tâm ngih jong, Chi\ng Knah geh tur rnôk bu gu\ klơ Kpan. Chi\ng Kah geh bu tur ba dih tach rnôk bu lơi môch, ôp brah ndrâm dak, khi\t ôm. Tâm ăp nar geh nau ngêt sa têh bah rnoi rđe, ăp blau chi\ng mro mât nau tơm khlay, ndơ ndơ gay ân kon nu\ih tâm n’ur đah brah yang. Lah mô geh chi\ng ri mô geh nau dơi ôp brah. Đah ăp nau ơm êng, chi\ng geh tur ti\ng trong êng êng. Ti\ng bu ranh Aê Chi, ta [on Ako Siêr, Phường Tân Lập, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, chi\ng lah drăp ndơ khlay ngăn bah rnoi Rđe:

‘ Chi\ng du\t n’hâm khlay ngăn đah rnoi Rđe, lah du ntil ndơ ơm văn hoá khlay ueh bah rnoi mpôl. Chi\ng lah drăp ndơ khlay đo\ng. Kăl e nơih, u che he rvăt chi\ng đah rpu ndrôk. Chi\ng lah drăp ndơ khlay mra dơi geh ndơn saơ nau tâm [ah đah bu sâm geh ndrel ach o bah rnoi Rđe kăl e. Chi\ng lah ntung njo\ đah brah yang tam ăp nar ngêt sa têh, khi\t ôm, ôp brah têh…Chi\ng lah ndơ tâm n’ủ đah brah. Tâm ăp nau r[u\n lo\ geh du nau chi\ng êng êng. Ăp rnoi mpôl geh nau nteh tur chi\ng ko\ êng êng đo\ng…”

Chi\ng kông lah drăp ndơ khlay ngăn bah rnoi rđe tă bah jo\ ma aơ. Yơn rnôk rgâl mhe bah jâng văng sa-nâu rêh ndrel nau ti\ng chroh ho\ ndrel dôl [ư rgâl âk ngăn nau rêh bah rnoi rđe, tâm nê geh nau tur chi\ng. Nau kan mât ndrel nti\m nti ân rơh ba kơi bah nau tur chi\ng ân rơh mom dôl u\ch geh nau nsum ty bah lam nau rêh jêng./.

Nu\ih rblang: H’Thi