VOV4.M’nông: {ư brah ntlơi môch (bơthi) bah nu\ih Jarai way dơi [ư đêt ngăn 3 năm bah kơi nar nu\ih kh^t. Aơ lah [ư brah n’gle\ du\t lôch nău ro\ng đah nu\ih rêh n’hanh nu\ih kh^t. Yor ne\ bah năp đaơ, [ư brah ntlơi môch way [ư du\t hoach, jo\ jông tât 3 nar. A[aơ, nu\ih Jarai ta nkuăl Ea Súp, n’gor Dak Lak, hôm e mât nău [ư brah ntlơi môch, yơn mô hôm knơm tâm ăp nău ntru\nh rhăt jăp bah nău way ơm

            Du măng bôk khay mih, bri sol khay ngo nđăp tu\k lêm, mih phu\ brưi brưi man ma mbe\ bu\t rpu. Bol ma trôk nar mô ue\h, yơn ta môch bah nai nt^m Y Khoan Êban, rnăk Amí Thu ndrel băl mpôl bar ding n’hanh âk mpưm kônh wa [on lan, oh nô băl mpôl bah lam ăp ntu\k tâm n’gor Dak Lak s^t rgum njôm wa\r [ư nău way ntlơi môch (bơthi). Măng bơthi hôm geh du rmôt ch^ng gong Buôn Súp B, nkuâl Ea Sup, n’gor Dak Lak tât tu\r goh nt^nh nu^h ho\ kh^t đo\ng.

            Lôch sa măng ta môch, nău nteh ch^ng gong ho\ ntơm khuh n’gôr. Ăp bu ur druh tâm ntêng lêng nhu\p ti, jâng choah lăp ndrel đah nău nteh gong, njroh wa\r môch mhe mon [ư kơt du mblâm jay jê|. Jo\ jo\ nu^h tâm rnăk wâl tơm môch kêt ndrăng yăng [ô kah, ndơ\ an t^ng nu^h tâm rmôt goh gong nkre ngêt nkre goh, tâm ban kơt ăp bu ur druh nkre ka do\ nkre ngêt tiăm ndrănh [ô kah đo\ng. Đah ndrui ndrănh duh hâr, mô kă rnam bri trôk nđik, nău nteh ch^ng gong n’gloh nteh mbro đo\ng, mbor nu^h njroh xoang nar lơn ma âk tay, choat wa\r jay môch du măng ang.

            Tât đah măng njăt băl s^t đah bri phan, wa Rchom Tố, cán bộ Sở Xây dựng n’gor Dak Lak, du\t rhơn nđơr n’hanh u\ch ro\ng. Păng an  g^t, bơthi lah nar rhơn nu^h kh^t s^t bri phan. Yor kơt nê\ ma nu^h râng bơthi nsoh nkrơ\ ndơ du\t ue\h da dê, u\ch mpơl nău g^t tu\r ch^ng goh gong n’hanh ndrel ăp bu ur druh múa xoang du măng ang wa\r jay môch:

            “Ntơm nơh, nău way [ư ntlơi môch rhơn m[ak ngăn, djăt ma ăp tơ\ năm mhe tât, lha tơm tư\ ru\ng lah khay lễ hội. ăp nu^h tât đah nău way [ư brah ngêt sa du\t rhơn nđơr, djăt nteh nău ch^ng nău gong khuh n’gôr le\ rngôch n’hu\n njroh xoang lăp ndrel đah nău nteh ch^ng gong. Gâp râng ntlơi môch bah nu^h Jarai ta Ea Sup dja, saơ du\t rhơn, yor dơi geh ntrăm săk he, nkah tay nău way lễ bơthi way dơi [ư têh, chôk, sreh âk ndrôk rpu rhơn ngêt sa”.

            Wa amí Phit, ta Buôn Sup, n’gor Dak Lak, an g^t, nu^h Jarai ta Ea Sup ơm [on tơm ta nkuâl Chư Pưh, n’gor Gialai ntrơn hăn gu\ ta aơ. Ntơm bah jê| păng ho\ uănh saơ n’hanh râng du\t âk nău way [ư brah ntlơi môch. Lor rnôk [ư nău way, rnăk wâl n’hanh [on lan ân [ư mhe jay môch roh du\t âk mông nar. Ăp nu^h g^t blău lăp tâm bri sreh si, trah mon jro\ng, trah mon ăp ntil rup ndjôt n’gân ta jay môch, nău way ri n’gân r[o\ng mpeh nhâp nar. Ndah rup jay môch geh rup la rveh, ndah rup dôk, kuănh, rup brak ntơr ue\h, rup nu^h tâm di đah nu^h ho\ kh^t roh. Ntưm bah năp jay dơi tanh ma tôk, kôih lhơ, nhom ndrang đah ăp rup kao du\t ue\h. le\ rngôch ăp ntil tâm jay môch [ư mhe tay da dê gay nchrăp an nău tâm pă drăp ndơ n’gle\ du\t đah nu^h hôm rêh n’hanh nu^h kh^t. lơn lah ân tăm prit bah meng jay môch n’hanh m[ơk kon djăr đah nău u\ch ro\ng:

            “Hơi yuh, hơi nô ho\ s^t t^ng drô t^ng phan jăt ri ân hăn đăp mpăn. Ntơm bah aơ, he êng dak, êng ntu\k hôm. Khân ay khân may hăn jăt ri dăn an tay mpôl hên bah kơi n’hâm soan ngăch lăng dăng soih, [ư mir jan sa, rdâk jay an nâp, ân nâl. Kon djăr dja ndjôt t^ng nkre, tơm prit dja ndjôt t^ng nkre. Rnôk khân ay, may ndjôt an mpôl hên dơi g^t, ân lăp tâm s^m lêl, s^m ntơp mbơh mpơl, gay mpôl hên hôm ndjôt piăng ih ta nar, nklăch poăch ta neh ma sa”.

            T^ng nău way ntơm nơh, rnôk geh nu^h tâm rnăk roh, ăp nar nu^h Jarai ân ndjôt dak piăng, poăch ndrănh an kalơ môch bah nu^h ho\ kh^t. mô ho\ [ư nău way ntlơi môch, piăng an tâm ngan, dak đâng tâm nông kro, poăch, ndrănh yăng kêt an tay, dơi nchrăp ăp to\ng tâm ban kơt hôm rêh đo\ng. yơn lôch rnôk [ư ntlơi môch hôm, nu^h tâm rnăk wâl mô hôm mât chăm môch đo\ng ôh. Jo\ jo\ rnôk mpơl saơ ri bu mơ ndơm an ngan piăng bah lơ môch, nklăch poăch bah lơ pih, n’hơr an huêng nu^h kh^t. ntơm nơh, mât môch ân jo\ pe năm let lơ mơ dơi [ư nău way ntlơi môch. A[aơ, nu^h Jarai ta Ea Sup ho\ geh nău rgâl mpeh nău m^n n’hanh trong [ư nău way ntlơi môch (bơthi). Nău n’gâng tơm lah mhâm [ư ăp to\ng ăp nău way ơm, bol ma [ư dơh glêh lơn, mpêt nkrem lơn.

            Na nê| kơt rnăk Amí Thu, sai mhe roh 3 khay. T^ng nău way, amí Thu mô dơi tâm khâl, nkoch bri mbơh ngơi rah rơch, mô dơi nsoh nkrơ\ ue\h ta năp ăp nu^h. Lah tih mbra dơi [on lan rmal jru n’hanh huêng nu^h kh^t lơh joi kô| [ư nu^h tâm rnăk wâl kop ji. Yor năm hôm mom, hôm râng pah kan ngih dak đo\ng jêng amí Thu du\t jêr [ư t^ng nău way ơm. Yuh ân dăn [on lan, rgâl tay nău way ơm, [ư ntlơi môch ơm yơn nha tât chop mât môch sai đo\ng. {ư kơt nê|, nu^h kh^t nha dơi uănh khlay, ma săk yuh nơm dơi rklaih luh bah rse ntêng nău way ơm âk mpưm đo\ng. Amí Thu nkoch: nău way [ư ntlơi môch lah gay an nu^h roh b^ch lhăk, nu^h hôm rêh bah ir jâk nuih n’hâm:

            “T^ng nău way jarai he ntơm nơh, ho\ ntlơi môch lah ntlơi d^l, mô hôm chop khâl tay đo\ng ôh. Yơn a[aơ, he pah kan ngih dak âk mô ru, nău g^t nău m^n bah he rgâl du đêt, mô mât chop môch ăp nar jêng ân [ư nău way ntlơi môch. Nkah tât sai ho\ kh^t, jo\ jo\ gâp hôm chop uănh môch đo\ng. Gâp nha hăn tât mpôih kuaih jay môch, nkra mpêr n’gar n’hanh mât kloh ue\h đo\ng. yor đah gâp, sai mbro mbrăng gu\ tâm nuih n’hâm”.

            Nău way [ư ntlơi môch mô [ư ngêt sa khuh n’gôr âk nar mbro kơt ntơm nơh đo\ng ôh. Bol ma kơt nê|, măng bơthi ri nha hôm dơi mât ndray đo\ng, lah măng rgum n’gle\ du\t an nu^h ho\ roh. Aơ lah nău ue\h văn hoá mha êng đo\ng, lah rnôk gay kon său, oh nô băl mpôl nkah tay n’hâm soan u che, yău ye, ăp nu^h ho\ roh, gay nsrôih [ư têh jêng tay săk nơm n’hanh mât ndray nău way ơm ue\h lăng bah rnoi nu^h he./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân