VOV4.M’nông –Nu^h Êđê geh âk ntil mbuăt rlet way ơm geh [ư đah ngâr nkar, tâm ne\ geh mbuăt Đing Năm. Mbuăt aơ ndrel đah nău nkoch ueh mpeh nău ryơk đah mê| bơ\ bâh 6 nu^h kon nh^m rnôk mê| bơ\ kh^t. tât ba kơi, nu^h Rđe do\ng gay uh t^ng nău mprơ Eirei ta ăp rơh kuăl brah, kơt kuăl brah ndrâm dak, kuăl brah mih, kuăl brah sa ba mhe, lăp jay mhe, nđâp ma uh ta rnôk geh nu^h kh^t đo\ng.

Mboăt tâm mpeh ndơ uh đah n’hâm bah nu^h Êđê. Năm t^ng nău Êđê lah 6, đinh lah ding. Đinh Nam geh 6 ding nkar, jông êng êng, dăp geh gưl, du dăp 3 ding. Ta 6 ding nkar koar ăp trôm prêh dêh gay jêng nău nteh. Du bôk ăp ding nkar geh trôm nkêp, du bôk ntru\p tâm du nông kro (bôk play nông uh), bôk ntru\p ăp ding nkar đah nông kro dơi s^rr đah jrêng, trôm ntru\p 6 bôk ding. Săk ăp ding nkar geh trôm luh nteh n’hanh trôm gay lât nteh, rnôk uh, nu^h lât nglău ty, ntop đah n’hâm uh, luh ăp nău nteh t^ng ăp er bôk năp kơt: đồ-rê-mi-fa-sol-la…

Mboăt bah nu^h Êđê dơi [ư t^ng lan điệu mô lah way yor bu klô uh an nu&h bu ur mprơ Eirei. Pơng dơi do\ng tâm ăp nău [ư wơt năch khlay ta ăp lễ hội răm mô lah tâm ăp kh^t ôm. Rnôk uh nteh lah rnôk du nău mboăt mhe dơi m^n rklă nkoch di nu^h n’hâm nu^h uh rnôk ne\, mô kâp t^ng du nău mprơ ơm geh. Nghệ nhân Ama Wôn, [on Kmrơng A, xă Ea Tu, nkual [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor DakLak an g^t, mboăt dơi do\ng tâm âk nar lễ êng êng, yơn lah kơt Eirei ma mô geh nu^h uh mboăt ri mbra mô ue\h, mô wa\ch rgum:

 “Rnôk mprơ Eirei mô dơi mô geh mboăt. Mô geh mboăt lah mô răm. Kăl e, uh mboăt tâm mir geh nău hôr êng êng, mô geh uh mboăt tâm jay, knu\ng dơi uh tâm kh^t ôm, tâm rnôk [ư wơt so\k kpan, so\k gâr (hgơr).

Đing Năm (Mboăt)

Rnôk uh mboăt ty ty ma rlơ\, nglău tal 2 n’hanh nglău n’gul lât 2 trôm ding bah dâng, nglău ty  me lât trôm p^t đah kiău. Ty ma rlơ\, nglău tal 2 n’hanh nglău ta n’gul lât [ah 2 trôm bah dâng 2 ding bah lơ n’hanh nglău me lêt trôm p^t đah ma. Ngu\rr nteh mboăt têh mô lah jêt t^ng têh bah ăp ding n’hanh nông kro. Du ding geh ntêh tâm ban t^ng nteh bah ăp păng ch^ng tâm bôr ch^ng knah. Nteh rngot, nteh ngur jong, djăt rngot. Aê Đức ta Buôn Ako Tam, xă Ea Tu, nkual [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak an g^t, mboăt bah nu^h Êđê kăl e way do\ng tâm kh^t ôm, rnăk wâl geh nău rngot. Rnôk hăn tâm mir, lah uh mboăt nkoch nuih n’hâm bah nu^h ne\ mô răm.

“Bah kăl e đing năm dơi uh ta mir, rnôk jik pih, rnôk rek ba, tâm kh^t ôm dơi uh. A[aơ dơi uh dah ro\ng, ngih dak nkoch trêng mât ndray đing năm. Kăl e knu\ng dơi uh tâm jay rnôk kh^t, hôm nar aơ nu^h Êđê hôm pơk tivi dôl uh đing năm, mprơ Eirei, mô hôm wer mplăng”.

Nău luh bah Đing năm bah nu^h Êđê du\t ue\h. kônh wa nkoch tay, kăl e geh kôp ur sai nu^h Êđê jo\ geh kon. Du tơ\ hăn tâm mir, nu^h ur ngêt dak tâm trôm lu\. Tât mir năm bah kơi yuh deh geh 6 nu^h kon geh 3 bu klô, 3 bu ur du\t ue\h. lơ têh, khân pơng tâm ban, du\t jêr năl. Nu^h bơ\ lăp tâm bri sreh 6 ding nkar jong, gle\ êng êng jêh ne\ an ăp nu^h kon gay tâm năl. Nu^h kon mpu\t du\t g^t nău n’hanh blău. Pơng so\k 6 ding nkar chret kô|ih an ue\h, ntru\p mpiăt djăr [ư bah kô| rla jêng 6 mlâm rlet gay u\h, djăt du\t ue\h lăp tôr. Jêh ne\ du nar, me bơ\ ndrăt ndal kh^t, 6 hê oh nô djôt ăp rlet hăn uh gay nkoch nău yô| nđach me bơ\. Saơ nău ăp nu^h uh du ding jêr, nu^h kon mpu\t lo\ so\k du mlâm nông têh jêh ne\ ntru\p le\ 6 ding rlet. Jêh rnôk ntru\p tâm trôm l^r. Bu klô uh du\t nteh, rngot yô| nđach ndơ\ me bơ\ s^t đah u ch. Bah ne\ mboăt dơi ăp nu^h do\ng n’hanh trêng ăp [on lan nu^h Êđê, kuăl lah Đing Năm.

Mboăt lah nău do\ng uh du\t ue\h bah nu^h Êđê yơn dôl gu\ bah năp nău roh rui, yor ăp nu^h g^t [ư n’hanh uh mboăt dôl roh. Ndrel đah mât ndray ntu\k ntô văn hoá ch^ng goong ri nău rdâk [ư ăp lễ hội, [ư brah kăl e bah [on lan Tây Nguyên lah du\t khlay. Yor tă bah ne\, mbra dơi an ăp mboăt rlet way ơm bah nu^h Êđê dơi saơ, lơn lah rnôk mprơ Eirei mbra mô dơi mô geh nteh mboăt.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja