VOV4.M’nông: Gay ntru\t dăng nau njroh mprơ, thể dục thể thao tâm dâng, mhe rlau aơ, ta xã Ea Yiêng, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak ho\ geh nau tâm rlong [on rhơn, [on mprơ. Rơh tâm rlong lah rơh gay kônh wa ăp rnoi mpôl bah 2 xã Ea Yiêng ndrel Ea Uy geh râng tâm n’ur, nti\m nti, nkre pơk njêng nau tâm boh ueh, bonh đă nuih n’hâm tâm rnglăp ăp rnoi mpôl oh nô ndrel gu\ rêh tâm lam nkuăl.

Rơh tâm rlong [on rhơn-[on njroh mprơ ta xã Ea Yiêng năm aơ rgum rlau 240 nu\ih tâm rlong bah 8 [on: Kon Wang, Kon tây, Ea Mao, Chư Drăng, Kon Hring, Đak Leng 1, Hằng 1A, Hằng 1C râng. Kônh wa ntơm njroh mprơ, tâm n’ur ăp ntil ndơ sa kah ndrel ăp nau pâl ueh.

Ăp nau pâl ơm geh [ư ti\ng 4 nkô| nau lah: Put măt nhu\p kik, tâm têk rse, nchoh djơng, vhưng play ndrel rlong bâk dak. Ueh ngăn lah nau bâk dak hăn bar trong ntung njo\ đah nam jong nklăp 50m.

Tâm 5 mni\t, ntă oh nur anh geh âk dak ngăn ri geh nau dơi. Nau pâl aơ gey rnê nau gơih, nau blau bah bu ur rnoi Xedang. Râng tâm rlong, yuh Rosa Huyết, ta [on Kon Wang, xã Ea Yiêng, rhơn ngơi:

‘Geh nkuăl [ư nau tâm rlong [on ueh răm-[on mprơ, gâp rhơn ngăn, [ư ân gapa gi\t tay mpeh nau vay rêh jêng bah che, mbơ\ nơm kăl e. Phung hên hôl nkoch ân rơh ba kơi gay khân păng gi\t ndrel uănh khlau mpeh nau vay anh dak bah rnoi nơm, geh dak gay ma n’gon piăng trau ăp nar, geh nau rêh ân rnăk vâl. Kan anh dak lah nau geh ngăn tâm nau rêh pah kan bah phung hên”.

Ta rơh tâm rlong ndơ sa kah ơm, kônh wa nroi Xơdang, Rde ndrel tâm rlong nau blau tâm rnôk gâm ndơ sa, đah ăp ntil ndơ sa vay ngăn bah rnoi nơm, bah [on lan nơm.

Ăp ntil trau geh gâm tă bah ăp ntil n’ha geh pe tâm mir kơt trau n’ha bum srat, trau [ăng pai gâm đah puăch djăr, n’gur rpuăl, piăng prung, byăp bri, ka dak me…ăp ntil ndơ do\ng gâm tă bah tơm, reh, n’ha bri ti\ng ndơ ơm, ueh kah ăp ntil. Wa Y Nă, ta [on Chư Drăng, ngơi:

‘ Leo tât nau tâm rlong gâm ndơ sa nar aơ [on hên geh 4 ndơ sa ơm. Tal bôk năp lah ka gu\ch, ndơ geh leo lah ka rchoh, ka kanh tâm lo\, tal bar lah trau n’gur rbu\t geh tâm tâm di\ng nkar, tal pe lah trau gol tơm prit, tal puăn lah puăch kraih gu\ch. Di\ng le\ ăp ntil ndơ sa aơ geh do\ng ndơ so\k tă bah bri jêh ri pot, rlu\k, tăng [ô kah ndrel sa kah ngăn”.

Nau ueh ngăn bah nau tâm rlong lah rnôk tâm rlong njroh mprơ yor kônh wa, bu ranh, bu druh ndăm bah 8 [on râng ntơm njroh mprơ. Geh [on râng tât 5 nau njroh mprơ, [on đê| ngăn ko\ geh 2 nau njroh mprơ. Geh nau mprơ, geh nau tur chi\ng geh tât nkô| nau nkoch tât nau rêh mhe, nau tâm u\ch tâm ro\ng bah druh ndăm, bonh đă, nti\m nti kon sa gay nti\m nti ân ueh, tâm rlong Pah kan jan sa blau.

Ngoai tâm ăp nau njroh mprơ ieh ngăn geh Rnâng kan leo nau tâm rlong rnê ngăn lah nê nau tur chi\ng “Sa rhơn ba mhe” bah rmôt tur chi\ng bah phung mon [on Kon Wang. Rmôt tur chi\ng geh bơi 14 nu\ih kon se tâm dâng 16 năm, yor bu ranh A Tiếp nti\m nti. Wa Tiếp nkoch:

‘ Rnơm geh nau u\ch ro\ng ndrel nau ti\ng kơt nti bah ăp nu\ih bu ranh tâm ăp rơh bah năp nơh ri hên gi\t geh du đê| nau tur chi\ng gong a[aơ. Ntơm năm 2005 tât rnôk aơ, gâp ho\ ndâk geh 4 rmôt tur chi\ng, tâm nê: du rmôt chi\ng bu têh, du rmôt chi\ng bu mom ndrel dăch aơ ngăn lah 2 rmot chi\ng kon se mhe. Nar aơ, rmôt chi\ng kon se mhe ho\ râng nau tur chi\ng ueh ngăn, rgop nau [ư ueh dơi ân rơh tâm rlong nar”.

Tât đah nau tâm rlong, bu năch dăch ngai mô êng geh uănh ăp bu ranh nkra ndơ sa kah, ma hôm geh jă ngêt sa nkre ndơ nơm gâm ta ntu\k, geh ndrel râng tâm n’ur njroh mprơ, tâm rlong ăp nau pâl ơm ueh…[ư nau tâm rlong njroh mprơ lơn ma ueh, lơn ma âk ntil ndrel tâm dăch dơh. Wa A Hmrong, nkoch:

‘ Nkuăl, xã [ư nau tâm rlong kơt aơ ri gâp saơ geh nau ueh ngăn, kơl an kônh wa rnoi Xơdang phung hên gi\t nau ryơk lơn nau ueh văn hoá vay ơm bah rnoi nơm. Bah năp nơh, kơt lah ăp năm kônh wa tâm xã ko\ [ư, geh âk nau pâl ueh vay ơm, tur chi\ng, njroh mprơ. Nau tâm rlong ndơ gâm trau, ndơ sa nar aơ ko\ tâm di đah nau gâm sa ueh ơm bah rnoi hên, kơt lah byăp bri, byăp rtônh, nkur bu\t, gol prit ndrel piăng prung”.

Rơh tâm rlong [on rhơn m’ak-[on njroh mprơ lah ntu\k pâ ueh ngăn, geh nau tâm di ngăn ân âk mpưm kônh wa ăp rnoi mpôl tâm nkuăl Krông Pach, n’gor Dak Lak, rgop nau tâm rnglăp rnoi mpôl ndrel mât ndray nau vay ueh ơm bah [on lan. Rơh tâm rlong ko\ lah rơh geh [ư nau nkoch, nti\m nti ân nsum mpôl, ngăn lah rơh mom ba kơi geh nau gi\t, nau ryơk lơn tay tă bah ơm khlay đah nau vay ơm bah che, mbơ\ nơm kăl e./.

Nu\ih rblang: H’Thi