VOV4.M’nông: Đah kônh wa ăp rnoi tâm Tây Nguyên lah nsum, rnoi Bunong lah êng, ndrănh mô dơi lah mô geh tâm ăp nar ngêt sa têh, nau rhơn, nau rngot bah rnăk vâl ndrel [on lan. Nau tâm nkoch bri đah BTV bah Radio Việt Nam ndrel đah Wa H’Mai tâm xã Dak nia, nkuăl [on têh Gia Nghĩa, n’gor Dak Nông mpeh nau n’gon ndrănh ndrel ngêt ndrănh bah rnoi nơm.

            Ơi wa, ndrănh yăng tâm Dak Nia ho\ jêng ntoh lư tâm ăp nar ntêt sa têh tâm nkuăl [on têh Gia Nghĩa, n’gor Dak Nông, ndri rmôt tâm boh nau n’gon ndrănh mhâm geh nau ntơm njêng êh?

            H’Mai: ‘ Năm 2007, Kruanh UBND nkuăl têh Gia Nghĩa ntru\nh nau [ư Lễ hội văn hoá ăp rnoi mpôl, ndrel đă hên geh ndrănh yăng gay ma ôp brah. Ma rnôk nê ndrănh ri mô geh, ntơm bah nê gâp geh nau mi\n lah ân geh n’gon ndrănh yăng bah rnoi nơm. Jêh nê, gâp hăn jă ăp nu\ih oh nui tâm [on geh nsum nau u\ch kơt nơm gay ma ndâk rmôt kan tâm boh n’gon ndrănh yăng. Ndrel ntơm năm 2007 tât nrôk aơ ri ntơm n’gon ndrănh ti\ng nau vay bah rnoi nơm”.

            Ndri, bah năp nê, ay ho\ blau n’gon ndrănh jêh [ah?

            H’Mai: Kăl e nơh gâp blau n’gon ndrănh tă bah mê\ ndrel ma nuih gâp. Năl nê nơh, âk ngăn ndrui lah nơm nkra êng tă bah ăp ntil tơm si geh so\k tâm bri. A[aơ ri ko\ geh âk rnăk vâl ko\ ntơm geh n’gon ndrănh ti\ng nau vay bah nơm đo\ng.

Yăng ndrănh dôl ih ân sơh.

Ndri, ntơm bah kăl e, ndrănh yăng ho\ jêng geh ngêt âk tâm nau rêh bah rnoi Bunong jêh [ah yuh?

            H’Mai: Ntơm bah ơm kăl e lah rnôk geh bu năch tât ngih lah nơm jă ngêt ndrănh yăng, lah mô geh ndrănh yăng ri mô ueh ôh. Ngăn lah bu mi\n lah, kon nu\ih dơi njêng geh ba, phe, ndri tâm ngih ân geh ndrănh yăng gay ma pư ân năch. Êp nê, ri ndrănh ko\ geh nau khlay tâm nau ôp brah, nju\n sông, khi\t ôm ri ân geh ndrănh yăng. Lah mô geh ndrănh ri mô geh tâm di ma nau vay ơm bah rnoi Bunong ôh.

            Ndri hơi yuh, ndrănh yăng ntơm bah ntu\k nơm n’gon gay ma ngêt tâm nar ngêt sa têh mô lah geh nau kan bah [on lan, rnăk vâl, a[aơ ndrănh jêng ndơ geh bu tăch gay ma kơl nu\ih bu u\ch rvăt ngêt. Ndri ay sâm mbơh ăp nau ma nơm ntơm [ư n’gon ndrănh mhâm êh?

            H’Mai: Nau bôk năp lah nơm u\ch n’gon ndrăng ri ân geh nchrăp ăp nhoat kơt lah: rao kloh yuăng ndrănh. Do\ng du ntil n’ha si tâm bri, gâm ndrel jêh ri to\ ngăn tâm yăng ndrăng jêh ri rao ân kloh, jêh ri leo ih tâm nar. Rnôk ih ri ân ih ân sơh tâm ban. Piăng jêh lôch n’gon ri nơm ân geh ân păng n’ik ntơm 2-3 mông ân păng n’ik mơ dơi pot ma ndyi, jêh ri tâl tâm yăng, ndum tâm âk khay.

            Ndri kơt lah rnăk ay ơm, mhâm nau ay n’gon ndrănh? Ndrel ay dơi mbơh nkoch ăp nau ma ay n’gon ndrănh bah rnoi Bunong nơm ân băl djăt Radio dơi đo\ng?

H’Mai: Tâm ăp tơ\ n’gon ndrănh ri n’gon 30 kg phe, tâm nê geh n’ăp ma yăng têh, yăng jê|. Lah yăng têh ri geh 7 yăng, hôm yăng jê| ri geh nklăp 9 yăng, nơm n’gon tâm du nar mơ di\ng jêh. Lôch pot ma ndrui ân nklăp 3 nar mơ dơi nku\p ma ndru\p, lah nơm nku\p nkre ri păng mra luh dak, mra jêng srat ndrănh. Jêh ri nơm lo\ ân geh ntơm 3-4 khay đo\ng mơ dơi kah. Ndrui n’gon ndrănh lah nơm ân âk ir ri jêng srat, lah mô to\ng ndrui ri ndrănh jêng sât, mô kah. Tâm di kg phe nơm ân 2-3 mlâm ndri ri ndrănh mra kah ngăn”.

Yuh H'Mai săch ndrui n'gon ndrănh yăng.

Gay dơi geh ndrănh kah lah du nau jo\ jong, tâm nê geh n’ăp ma nau nơm blau. Yơn ân geh ngêt ndrănh ân kah ngăn, tâm di ri mô geh lah ăp nu\ih gi\t ôh, ay dơi nkoch nau aơ dơi đo\ng?

H’Mai: Ndrănh yăng jêh rnôk n’gon to\ng khay ri lah dơi ngêt. Bôk năp nơm ân geh pơk lơi ndru\p, jêh ri so\k lơi lâk klơ mbung yăng, so\k n’ha si ho\ rao kloh gay ma săp ba lơ, jêh ri nkhu\t dak tâm yăng, chu\t ngăn tong gay ma ngêt. Ti\ng nau vay bah rnoi Bunong ri năch tât ngih nơm ri mra geh pư ndrănh yănh. Ndrăng yăng rnôk geh pư ri tơm ngih chiăm lor, jêh ri mra jă năch têh năm gay ma ngêt lor ndrel jêh ri gai ăp dơm. Tơm ngih ngêt lor mô di lah mô geh ryơk bu năch ôh, ma lah chiăm lor gay ma rlong uănh ndrănh bah rnăk nơm pư ma năch kah đo\ng lah mô, ndrel hêh nê mư janh pư ân ma năch ngêt ndrănh. Lah năch bu ranh, jo\ năm di\ng tât ri nơm dơi kât du yăng tât bar yăng ndrănh.

Ơ, dăn lah ueh yuh!

            Nŭih rblang: H’Thi