VOV4.M’nông:  Ntơm leo lăp kan ntơm năm 2010, tât rnôk aơ, [on ơm yau ndrel pâl n’aih ăp rnoi mpôl oh nô Việt Nam, tâm xã Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội ho\ ndrel dôl [ư ueh nau dơi lah ngih nsum bah 54 rnoi mpôl oh nô. Mô êng lah ntu\k tât pâl n’aih, tât uănh, [on ơm yau hôm lah ntu\k [ư âk nau vay ơm, ndâk nau vay, nau pâl ơm, nau kan ơm bah rnoi mpôl oh nô, rgop nau nkoch mbơh rup, nau tâm rnglăp bah kônh wa ăp rnoi nu\ih Việt Nam ndrel ryơk dơi nau ơm bah rnoi mpôl Việt. Yơn lah, êp nau tă dơi geh, ăp ntil ndơ pâl n’aih ta ntu\k [on ơm yau hôm geh ân lah ê âk.

Ntơm rnôk leo lăp kan, Rnâng kan mât [on ơm yau ndrel pâl n’aih ăp rnoi mpôl Việt Nam ho\ geh âk nau rgâl tâm nau kan, nau pă nau kan. Kan leo ăp rnoi mpôl oh nô rnoi đê|, ăp nau ơm tă bah ăp nkuăl ngai kơt lah Hà Giang, Gia Lai, Sóc Trăng…tât rgum r[u\n ta aơ ho\ jêng n’hâm rêh ndrel geh âk ntil nau kan tâm aơ. Ăp ntu\k [ư tăm kao tam giác mạch, kao si tăng, mô lah ăp ntil ndơ geh tanh, ji\n, trah mon tâm ntu\k [ư kan ơm, ko\ rgop ueh đo\ng nau u\ch tât uănh, pâl, rvăt ndơ bah năch. Ăp khay, Rnâng kan mât ta aơ leo nau kan [ư jêng nkô|, ndâk âk nau gay ma [ư ti\ng kơt tay nau vay rnoi mpôl, gay mât, [yư ueh ndrel do\ng ndơ ơm, n’hao nau tâm rnglăp, nau tâm gi\t rbăng đah ăp rnoi nu\ih. Yơn lah, ăp nau kan, ndơ pâl n’aih bah [on aơ ê âk. Ngăn lah ngih vâl ntu\k ntu do\ng kơl an năch gu\ rlu n’aih măng ê geh âk ơm. Wa Nguyễn Thị Kim Anh-Du hê nu\ih tă bah dak Anh si\t dak nơm, ăp năm păng ko\ ndrel ma rnăk vâl si\t dak rlu n’aih, jêh du măng bi\ch ta aơ mbơh:

‘ {on ơm yau ăp rnoi mpôl Việt Nam, ăp năm gâp ko\ hăn tât ta aơ, ntơm bah năm mhe ndâk lăp [on, gâp si\t hôm. Ăp tơ\ bah năp nơh gâp ê geh bi\ch ta aơ ôh. Yơn măng ndơh nơh gâp bi\h ta aơ ko\ săo geh nau ê dơi. Ngih vâl, kơt lah phung hên tât ta aơ, ngih Homstay geh đê| ngăn ri ân geh ndơ do\ng, dak ngêt, điện thoại, Internet, bok jut, nê lah nau ân geh. Mô geh. Nê lah Việt Nam nơm ê geh, mhâm [ư năch dak ba dih bu tât ta aơ”.

Nkre đah nau mi\n kơt wa Nguyễn Thị Kim Anh, wa Nguyễn Đức Khoa, Giảng viên ngih săm [u\t Cao đẳng Đại Việt, ngoai tâm ăp ntu\k nti\m nti ho\ geh N’gâng kan Pâl n’aih pă ân nau kan [ư tâm rlong ndrel pă nau kơp dơn mât pâl n’ơaih, ndrel kơt nau nti\m mbơh đo\ng, đă: {on pâl n’aih ơm yau ân ơm rklaih nau ê dơi mpeh nau gu\ âm. Ân geh nti\m nti ngăn ân kônh wa ăp rnoi gi\t tâm [on nê ân geh nau vơt năch, kơl an năch bi\ch rlu măng tâm ngih nơm. Êp nê, wa Khoa hôm ncho\ng luh tay du đê| nau ê dơi mpeh nau nkoch, mbơh nau ân năch:

‘ Bah năp nơh, gâp ko\ tă nti nau ngơi ân {on pâl n’aih ơm aơ hôm. Yơn bah jo\ ma aơ, mhe nơh gâp tăng lah nau nkoch mbơh nê ê tâm di, [on ơm aơ ân geh ndâk tay nau nkoch mbơh ndrel n’hao nau blau kan bah ăp nu\ih nkoch nau ndrel nu\ih nti\m ta aơ. Ndrel đah ntu\k pâl uănh ân geh nau nkoch mbợ, mpla gay năch uănh ndrel gi\t yor ndơ bah nơm geh tât nau ơm yau bah rnoi nu\ih. Nau mbơh mô âk ri rnoh n’huch âk ngăn. Kơt nê đo\ng, he ân geh nchrăp ân ăp ndeh điện du mlâm loa geh nsum đah nau nkoch mbơh nkre gay ma rnôk [i\t ri geh nau nkoch păng ngơi êng tâm nê”.

Ti\ng n’gâng kan pâl n’aih, tâm 10 khay bôk năm, năch tât ta Thủ đô Hà Nội tât rlau 20 rkeh tơ\, tâm nê năch tă bah dih 5 rkeh tơ\. Yơn, rnoh năch tât [on ơm yau ndrel pâl n’aih ăp rnoi mpôl đê| Việt Nam geh knu\ng 600 rbăn tơ\. Nkô| nau nsôih bah [on tâm năm aơ nsru\ng tâm rnoh 700 rbăn tơ\ năch. Wa Trịnh Ngọc Chung-Groi Rnâng kan mât [on ơm yau ndrel pâl n’aih ăp rnoi mpôl Việt Nam ân gi\t nkô| nau tơm bah ăp nau ntoh luh mhe nkah bah [on ê geh tâm di, nu\ih kan ê rjăp, ê âk. Rnâng kan mra pơk luh âk nau kan âk ntil lơn, mro lơn, mbơh ndrel [ư ân jêh nau kan mhe gay to\ng dơi nau u\ch bah năch:

‘Mpeh nau r[o\ng bah phung hên tâm rơh tât, geh 2 nau kan lah phung hên rgum rđau ân dơi. Tal bôk năp lah nau kan tâm nê, phung hên mra geh nau kan gu\ âm, ntu\k ngêt sa , ntu\k pâl. Phung hên mra [ư du pơh nau kan ơm yau ta ăp ntu\k ta Hà Nội, Phung hên kuăl jă ntuh kơl tâm nau kan gu\ âm. Ngăn lah phug hên ta aơ ê geh nau kan ê ueh ơm. Phung hên mra r[ong tâm ăp nau nkoch mbơh ndrel nau tâm rgop nsum đah ntu\k kan [ư pâl n’aih”.

Gu\ tâm nkuăl têh Sơn Tây, ngoai tâm ăp ntu\k mpông lăp Thủ đô, đah rnoh nklăp 1.500 ha geh neh măt dak ndrel neh dơm, geh ntuh kơl đah âk ngih gu\ ti\ng nau vay bah 54 rnoi mpôl oh nô, [on ơm yau ndrel pâl n’aih ăp rnoi mpôl Việt nam geh âk nau dơi gay jêng ntu\k tât ân ăp nu\ih u\ch gi\t mpeh nau vay ơm, ngăn lah [on ơm yau ăp rnoi mpôl nkuăl prêh. Đah nau rgâl mhe ho\ geh ntoh măt Rnâng kan mât, u\ch lah [on ơm yau pâl n’aih năp rnoi mpôl oh nô Việt Nam mra ơm geh nau rgâl ngăn, u\ch [on ơm yau ndrel pâl n’aih ăp rnoi mpôl Việt Nam ơm geh rgâl ngăn, to\ng dơi nau u\ch bah năch ko\ kơt lah [ư ueh lơn nau kan ntung njo\, mbơh nkoch ăp ndơ ơm yau ueh ơm bah ăp rnoi mpôl oh nô./.

Nu\ih rblang: H’Thi