VOV4.M’nông:Tâm nău rêh bah nu^h Tây Nguyên, ntu\k tu\r ch^ng goh gong lah “drăp ndơ” văn hoá, t^ng nău way nt^t êng, mpêt khlay. Yơn lah, wa\ng sa ntu\k tăch rgâl n’hanh nău lăp bah ăp văn hoá êng [a [a\ geh ma nău roh hêng. Tâm âk năm rlơ\ aơ, n’gâng kan văn hoá n’hanh [on lan rnoi mpôl đê| ăp n’gor Tây Nguyên ho\ geh âk trong nkra gay mât đăp mpăn văn hoá ch^ng gong, tâm nê du\t khlay lah nău mât ndray n’hanh trêng nti tay ch^ng gong.

Rmôt ch^ng druh ndăm rchong bah Pleiku Roh (phường Yên Đổ, nkual [on Pleiku), n’gor Gia Lai geh 17 nu^h lăp kan nsum, ta âk năm deh êng êng yơn geh nsum du nău m^n lah dơi nu^h g^t blău mom Siu Thưm (deh năm 1983) rêng lam nău ro\ng gân djăng đah nău njroh mprơ ch^ng gong. Nô Siu Thưm an g^t, năm 2008, rnôk nô mhe geh ur s^t Pleiku Roh, ta aơ dơn geh du rmôt ch^ng gong bah nu^h bu ranh [on dơm, jêng nô n’glêh an pơk jrô nti dơm ch^ng gong an druh ndăm n’hanh kon se tâm ăp măng. Jrô nti dơi [on lan u\ch t^ng kơl n’hanh geh âk nu^h tât râng. Ntơm bah nê tât a[aơ đo\ng, Pleiku Roh geh tay 2 rmôt ch^ng gong bah kon se jê| n’hanh druh ndăm; nău nteh ch^ng gong hôm n’gloh nteh tâm le\ rngôch ăp rnôk geh nău khlay, lăp jay mhe bah [on lan:

        “N’hao êng săk mpeh săk nơm ho\ nsrôih mât ndray tay ch^ng gong n’hanh [ư ndơ uh goh rnoi nu^h nơm ma ngâr gle n’hanh d^ng dưt rla, đah nău u\ch ro\ng ăp nu^h, lơn lah băl mom le\ ma [on lan râng ndrel gâp mât ndray văn hoá ch^ng gong way ơm bah he. A[aơ kon său t^ng trong r[o\ng văn hoá mhe ma chuêl le\ văn hoá, ndơ uh goh way ơm bah he nơm, t^ng nău mhe bu he mô dơi ban ôh. Ân mât nău ue\h văn hoá bah u che he nơm ntlơi an tay ch^ng gong, g^t tu\r goh ch^ng gong nê lah nău way ơm lah văn hoá bah rnoi nu^h he nơm. Nău rêh bah kônh wa Jarai he hôm âk jêr jo\t yơn lơi ntlơi văn hoá nău rêh nuih n’hâm bah u che he ntlơi an tay bah kơi, yor nê lah tơm ndơ rgo\ jă nuih n’hâm bah ăp nu^h ân mât ndray tât du\t nău rêh.”

Bu ranh [on Siu Rên ([on O, xã Ia O, Ia Grai) an g^t, nu^h Jrai uănh ch^ng gong lah du ntil drăp ndơ bah rnăk wâl. Yor ch^ng gong mô dơn lah ndơ tu\r goh rnôk ăp tơ\ rhơn m[ak, ma hôm mpơl nău geh hơm răm đo\ng.Yor kơt nê|, le\ rngôch rnăk tâm [on O nsrôih rvăt du bor ch^ng gong gay do\ng tâm ăp nar khlay bah rnăk he đo\ng, ma mô kâp hăn manh bre.

Ncho\ng tâm mpir jay yông bêng ch^ng gong, bu ranh [on Siu Rên nkơnh lah, rnăk păng geh 2 bor, 1 bor ch^ng khlay, dơn do\ng an bu ranh tu\r goh tâm ăp rnôk khlay kơt kh^t yot, pơ thi, sreh rpu dơm. Bu ranh [on rvăt bor ch^ng gong dja đah a[aơ âk năm rnoh khlay rlău 300 rkeh prăk. Hôm bor ch^ng kông le\ rngôch 19 mblâm geh rnoh khlay rlău 60 rkeh prăk gay an bu ndăm têh dăng tâm ăp nar lăp sa ba mhe mô lah mpih kon său tâm rnăk wâl. Bu ranh [on Siu Rên an g^t tay:

        “Drăp ndơ ân nkah an tay kon său bah kơi tay. Nt^t kơt [ư lo\ [ư sre geh ndơ ntêm, ndơ sa yor an ma  oh kon đo\ng. Yor kơt nê| văn hoá ch^ng gong tâm ban kơt nê| đo\ng, ân mât ndray ntlơi an tay kon său bah kơi, geh nău rhơn rngot tâm [on lan ndjôt tu\r goh, rgop nău rhơn m[ak, tâm pă rngot ma nău nteh ch^ng gong. Nê lah nău way, văn hoá way ơm bah Jarai he. Drăp ndơ khlay ân nkah tay an kon său, tâm nê du\t khlay lah gong Pat, ntil gong rvăt ma du\t âk ntil drăp ndơ prăk kaih. Tâl bar đo\ng lah ch^ng gong mô dơi tăch, dơn kơi ntop rvăt an âk tay an rơh kơn bah kơi tay dơm. Kon său jêh aơ tay tâm ban kơt nê đo\ng ân mât ndray tay lơi tăch dơn kơi rvăt tay n’hanh do\ng jo\ jong dơm”.

T^ng lôch geh nchih kơp năm 2020, ta Gia Lai hôm mât ndray rlău 5.600 bor ch^ng gong, tâm nê geh rlău 930 bor ch^ng gong mpêt khlay. A[aơ, lam n’gor geh 948 [on/1.192 [on tâm ban đah 79,5% [on rnoi mpôl đê| hôm geh ch^ng gong. Tâm nê nkuâl Ia Grai lah nkuâl geh du\t âk ch^ng gong.

Ăp năm, n’gâng kan văn hoá bah le\ rngôch ăp nkuâl, thị xã, nkual [on têh tâm n’gor [ư ăp rơh tâm rlong tu\r goh ch^ng gong tâm dâng, pă an ch^ng gong an ăp [on da dê. Nău dja mô dơn kơl nta geh ntu\k tu\r goh ch^ng gong ma hôm ntru\t nsôr trong leo mât ndray ch^ng gong bah kônh wa rnoi mpôl đê|. Wa Nguyễn Xuân Hà, Kruanh jrô kan Văn hoá- thông tin nkual [on têh Pleiku an g^t tay:

“Ăp năm nkual [on têh rvăt ăp bor ch^ng ăp [on gay tiăr nti, jrô kan rnoi mpôl đê| [ư pơk ăp jrô trêng nti ch^ng gong an rơh kơn bah kơi. Nkô| lah ăp nău ch^ng gong way ơm, nu^h g^t blău trêng nti tay lah bu ranh [on, nu^h nsing nơm, jêng ăp kon se kăr du\t ngăch, n’hanh du\t gân djăng”.

Wa Nguyễn Đức Hoàng, Groi Giám đốc Sở Văn hoá- Thể thao n’hanh Pâl nđâih Gia Lai an g^t tay, tâm 15 năm aơ, kơp ntơm bah rnôk ntu\k tu\r ch^ng goh gong Tây Nguyên dơi UNESCO kơp dơn lah ndơ g^t blău trêng nti ma mbung n’hanh mô mpơl săk ntil kon nu^h, n’gor ho\ t^ng [ư jăp ăp nău ton, ntơm bah nău [ư ăp lễ hội ch^ng gong têh, tât nău mpư rnê nu^h g^t blău ch^ng gong, nchrăp ndơ\ ch^ng gong lăp tâm nhih nti:         “N’gor [ư Festival ch^ng gong dak bah dih (2009), festival ch^ng gong Tây Nguyên (2018) n’hanh mpôl hên dôl dăn đă ăp nkuâl ndơ\ ch^ng gong n’glăp tâm nhih nti.”

        Đah ăp nău kan ngăn ngăn, ăp [on lan rnoi mpôl đê| n’hanh n’gâng kan văn hoá n’gor Gia Lai dôl nsrôih mât ndray ntu\k tu\r ch^ng goh gong geh nău tam./.

Nu^h rblang: Điểu Thân