VOV4.M’nông: Nau ji măt chăng lah ngoai tâm ăp nau ji vay mât ngăn tâm măt. Nau ji aơ geh âk ngăn tâm rnôk tâm rgâl duh, n’ik, ntơm bah sial puh jêng sial ngăn, bri geh âk n’huch buh. Tâm kon se, nau ji tâm măt mra geh ntơm nrôk kon se mhe deh. Aơ lah nau ji nơih săm bah, yơn lah mô săm tâm di ri mra jêng ji jru ngăn, khuch ngăn tât măt uănh bah kon se jêh aơ tă.

Nau ji măt chăng lah nau ji nơih geh ji ngăn yor geh ntưp tă bah da dih, nơih ngăn khuch tât yor ăp nau lơh khuch [ư jêng ji. Ăp nau ji vay geh mâp tâm nau ji măt chăng lah: ji geh grăp tâm măt, kro kon măt, geh puăch rmeh tâm măt, tâm nê nau ji vay mâp ngăn lah ji chăng măt. Aơ lah nau ji chăng yor păng geh ntưp khuch, đah ăp nau ntoh ngăn kơt lah chăng măt, môr măt, tôt tâm măt, geh âk ăch măt, chiăt kon măt…

Ti|ng nai dak si Lê Văn Thanh Bình, khoa săm rgum nsum, Ngih dak si Mắt n’gor Dak Lak, nau ji chăng măt mra geh mâp tâm âk năm deh , ntơm kon se (tâm dâng 30 nar) tât bu ranh. Tâm kon se mhe deh, nau ji măt chăng geh nkô| tă bah nu\ih me geh kman ji jêh ri ntưp ngăn tâm kon nơm tă bah trong Chlamydia mô geh săm bah, đah nau ji nơih mpơl ngăn lah ji chăng măt, mổ măt ndrel jêr lin măt. Hôm tâm kon se ntơm jêh rnôk mhe deh ân tât têh ko\ kơt lah bu têh, nkô| nau lơh ji yor kman mô lah nau khuch geh ntưp tă bah n’huk, brui kao, rsau mpa rong…

Nau ji chăng măt lah nau ji nơih săm bah, yơn lah, âk me mbơ\ yor mô gi\t nau ndrel mô njrăng nâp, mô hăn khám rnôk kon nơm geh nau ji ma lo\ rvăt eneg dak si  si\t săm,. Âk nu\ih me hôm săm ti\ng nau bu mbơh nkoch yor ri ma nau ji lơn ma jru, nau geh mra khuch kon măt uănh bah kon se jêh aơ tă. Kơt mom Lê Khả Hân (15 khay deh) tâm nkuăl Krông Búk, n’gor Dak Lak lah du ntoh mhô. Rnôk saơ mom Hân geh ji chăng măt, môr măt, bol ma gi\t lah kon nơm geh ji măt yơn rnăk vâl ho\ mô njrăng ngăn mô hăn khám, knu\ng rvăt dak si ntruh si\t truh ân kon nơm. Jêh du pơh, nau ji mô bah ma măt lơn ma môr têh dnrel luh mham, rnăk vâl rnôk nê mơ leo ngih dak si mắt n’gor Dak Lak ndrel geh đă lăp săm nkre tâm ngih dak si. Yuh Vũ Thị Hương, me oh kon se nkoch:

‘Tâm êp ngih hên ri geh kon se ji chăng măt, ma khân păng ri tâm pâl nsum ri gâp ko\ nơm ko\ dơi dơi geh der. Ntôn lah kon ji măt dơm dam dơm yơn mô gi\t ôh lah ji jru jâk ngăn kơt nê. Tâm pơh nơh ri gâp ko\ mô ru hăn pah kan yor ri ma knu\ng rvăt dak si boh gay ma si\t ntruh ân kon jêh ri tât lôch pơh mơ leo kon hăn khám”.

Nai dak si Lê Văn Thanh Bình, ân gi\t, nau ji tâm măt lah geh năl saơ ndrel ma năn săm tâm di, jêh ntơm 7-10 nar, nu\ih ji mra bah ji, lah nơm mô u\ch săm ân tâm di ri mra jêr bah ndrel lơi ba kơi âk nau ji jru lơn. Nai dak si Lê Văn Thanh Bình, ngơi:

‘Nau vay, nu\ih ji măt chăng lah săm ân ueh ri kon măt mra mô geh nau khuch, yơn lah nơm mô săm păng jêng ji tâm kon măt (bu vay hôm ntrơ lah ntu\k ôch bah kon măt) ri mra lơh khuch ngăn, păng jêng ji jêng sôt, ndrel ma do\ng dak si mô tâm di, dak si geh Corticoid mô geh dơi nkân mra lơn ma lơh ji jru tay, lah nau ji geh bah ri ko\ ân jêng khap đo\ng, khuch ngăn tât nau kloh ang măt jêh aơ tă”./.

           Yan puh lah rnôk rnôk ji viêm kết mạc (lah ji măt chăng) dơh ntoh jêng srê. Ta kon se, soan cho\l nău ji mô ho\ dăng jêng ntưp ji âk lơn đo\ng. Bah meng nău g^t năl di ăp nău ji bah ji gay ơm ndơ\ kon se but uănh, ăp me bơ\ ân năp đo\ng an kon se wât njrăng n’gang ji an kon, lơn lah dêr v^ ăp nău tih tâm nău săm ji. Bah kơi aơ lah nău tâm nchră đah nai dak si Lê Văn Thanh Bình, khoa Săm tổng hợp, Ngih dak si Mắt n’gor DakLak mpeh ji măt chăng.

- Ơi nai dak si ! Rnôk săm ji măt chăng, moh ăp nău dơi an lah tih khoa học n’hanh nklăp lah [ư khuch hô mêh ?

- Nau dak si Lê Văn Thanh Bình: Bôk năp lah nu nău do\ng êng dak si. Đah ăp nu^h gu\ ngai ngih dak si mô geh ndơ hăn but uănh dâl ri an do\ng dak bôh sinh lí Nacl 9% gay ntruh măt, mô do\ng mpli dak bôh way do\ng mô lah do\ng kơt bôh mlâm yor kơt ne\ mô đăp mpăn rnoh sinh lí, tal 2 lah dak mpli [ư geh ntưp kaman. Du nău an dêr tay lah du đêt nu^h do\ng dak toh gay ntruh măt, ntăn n’ha dak si, n’hôl măt… mbra [ư nu nău ji mbăn lơn.

Geh du đêt nu^h tâm rnăk wâl geh du hê ji măt chăng, jêh ne\ ntưp an ăp nu^h tâm rnăk wâl. Nu^h ji hăn but uănh nai dak si n’hanh so\k dak si ne\ do\ng an le\ rnăk wâl. Gâp lah mô [ư kơt ne\. Yor ji ăp nu^h êng n’hanh ăp nău khuch, nău ji ta măt mô dơi uănh nđôi, yor nê, mô do\ng dak si du trong lêng lang. Tal 2 lah ăp nu^h tăch dak si a[aơ, geh âk ntu\k lap ri khân pơng tăch an nu^h ji kháng sinh êng, hôm lah tâm rgop dak si mô di nău nt^m, dak si geh ntil corticoid, ri du\t klach đah măt bah kon se.

Mpeh ntil Corticoid, du nar bôk năp ri do\ng dak si mbra [ư măt du\t dơh ât, măt dơi oi môr, bah oi chăng, bah ji lơn yơn lah mô dơi uănh nđôi ăp nău sôt ta kon măt mô lah ăp ntu\k sôt êng ri mbra [ư rgâl âk bih graih, kaman mô lah ntưp kaman êng, dơi [ư nău ok sôt mô lah bluh ntô kon măt.

- Tâm rnôk aơ, me bơ\ an njrăng ji an kon se m’hâm mêh nai dak si ?

- Nau dak si Lê Văn Thanh Bình: Lah tâm rnăk wâl mô geh nu^h ji ri an njrăng ji an kon se đah trong: Răk rao mpang ty kloh ue\h; do\ng êng bok măt; dơi do\ng dak bôh sinh lí ntruh măt ăp nar gay rao vi sinh vật lăp tâm măt. Rnôk saơ ji ri răk rao n’hao tay du gưl, hăn but uănh ji n’hanh t^ng di nău nt^nh bah nai dak si.

Nu\ih rblang: H’Thi