VOV4.M’nông: Ăp ntil ndơ sa kơt: Blên gâm ma ve\ ndrôk, trau pai, trau bor…tă bah jo\ ho\ jêng ndơ sa kah vay geh gâm âk bah rnoi rđe lah êng ndrel ăp rnoi mpôl oh nô ta Tây Nguyên lah nsum. Tâm ăp tơ\ gâm sa tâm rnăk vâl, mô lagh geh bu năch tât ndrel tâm ăp nar r[u\n rgum âk nu\ih ri ko\ geh gâp ăp ntil trau aơ. Tâm ăp ntil ndơ sa nê, ka nkâp ma n’ha prt ri nơih ngăn gâm, nơih [ư ndrel kah đo\ng.

Yuh H’Noel Bdăp, rnoi Rđe ta xã Tân Tiến, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak ân gi\t, ka nkâp ma n’ha prit nơih ngăn [ư. Ka geh nsi\t jêh ri ân boh, ân măch, pot nsum ma klôih, nkâp ngăn tâm n’h prit, jêh ri bor ngăn tâm u\nh buh năk. Ndơ sa aơ nơih [ư, yor nơih joi ndơ, mra [ư tâm mir, yơn lo\ kah ngăn:

‘Bah năp nơh, me mbơ\ gâp lah hăn luh mir ri mô geh prăk ma rvăt dak măm, dak ngi kơt a[aơ ôh. Kăl e nơh, nau rêh jêr ngăn, jêh nar rgănh pah kan mir, bơ\ gâp hăn jur tâm dak hăn joi ka, leo nir gay ma gir ka. Rnôk geh nhu\p ka ri pot ma boh, ma mrăch, jêh ri ân n’ăp ma byăp bri, jêh ri hăn pe\ n’ha prit, hur ma u\nh. Ân ăp ntil tâm n’ha prit, jêh ri nklâm, bôr ngăn tâm u\nh năk, kơt nê lah geh ndơ sa kah ngăn hôm”.

Ndơ gay ma ê nkra ntil ka nkâp nê vay lah ka nglang. Ka nglang jê| ngăn, ntil ka aơ têh ngăn ko\ tâm ban ma bar nglau ty dơm, puăch păng nju\ng ndrel [ô kah. Ka nglang geh nhu\p tâm dak si\t ri nơm lông ân kloh, ân boh, ân mrăch, du đê| ntil n’ha klôih bri ân bah [ô chri\, mô lah ân mlăng, chia yong…N’gha prit ri mô dơi kranh ir mô lah nse ir ôh. Ka geh nklâm tâm n’ha prit, jêh ri ân tâm rnga u\nh, jêh bar jêt mni\t mra geh ndơ sa kah ngăn:

‘Ăp ntil ndơ gâm nsum ma ka nê lah mlăng, klôih, mrăch tâm bri, chia juh hăch, mrăch juh ma boh, bột ngọt, mô geh âk n’ăp ma si\k ndrel ăp ndơ êng êng. Tâm pot nsum ăp ntil ndơ nê tâm ka, jêh ri nklâm ma n’ha prit, jêh ri gu\ch tâm buh u\nh, rnga u\nh. Rnôk si\n ri tăng [ô kah ndrel nau tăng [ô kah n’ha prit đi\ng”.

Yuh H’Noel Bdăp ân gi\t tay, nau ueh bah ntil ka nkâp n’ha prit aơ dơi ân lôch măng, tât nar ba kơi sa nsum ma puăng ba mir, mra lơn ma kah ngăn. Ta lễ hội cà phê Buôn ma Thuột mhe rlau, yuh H’Noel ho\ [ư ndơ gâm aơ gay ma râng tâm rlong ndơ gâm sa Tây Nguyên kah. Ndơ sa geh âk bu năch sa, yor ka nju\ng ndrel tăng kah, ndơ sa nơih joi, nơih geh kơt nau ueh bah nkuăl neh ndrel kon nu\ih tây Nguyên. Yuh H’Noan Bdăp ko\ rhơn yor geh rnôk mbơh ma năch  ndơ sa ơm kah, nkre rgop nau mât ndrel [ư ueh nau ơm bah rnoi nơm:

‘Gâp u\ch ăp oh, ăp mom mro gi\t, nkah ndơ sa bah rnoi nơm gay ma gâm tâm di ma nau vay bah rnoi Rđe, mât ndrel [ư ueh ndơ sa tâm năm ba kơi. Kơt lah săk gâp nưm, ri nti\m nti ndơ gâm sa ơm ân oh kon, jêh ri lo\ nti\m nti ân kon sau ba kơi tay. Âk ngăn bu năch tă bah aka nkuăl neh tât ta aơ, gâp ko\ u\ch mbơh ăp ntil ndơ sa kah ueh bah rnoi Rđe, kơl an bu năch ăp ntu\k gi\t lơn tay mpeh ndơ sa kah bah rnoi mpôl phung hên”.

A[aơ, tâm  ntơm nkuăl [on têh tât nkuăl [on lan ta Tây Nguyên ko\ geh ăp ntil ka dak lêng, ka dak nju\ng đah ăp ntil ndơ gâm nsum, geh n’ăp ma rđaih gay ma nklâm, mô lah ndơ bu gâm ân lor. Yơn ăp ntil nê mô dơi [ư njêng ntil ka ueh kơt lah ka nkâp n’ha prit, lơn ma mô dơi rgâl nau [ô kah bah yôk bri Tây Nguyên, geh nju\ng ka, [ô kah bah n’ha klôih ndrel ngăn lah nau nơih gâm, nơih sa bah ndơ aơ.

Ka nkâp n’ha prit-du ntil ndơ sa kah, nơih gâm bah [on lan rnoi rđe, mro [ư nkah u\ch nuih n’hâm năch tât khâl. Ntă dê nu\ih tă geh sa ntil ka nkâp aơ ri ngăn lah mra geh nau u\ch sa âk lơn, yor lah kah tă bah uăch ka, [ô kah ngăn bah n’ha prit ndrel ma ăp ntil ndơ gâm nsum knu\ng geh ơm bah rnoi Tây Nguyên./.

Nu\ih rblang: H’Thi