VOV4.M’nông: Tâm ro\ng geh âk trong nkoch êng êng n’hanh way hăn ndrel đah âk nău nt^t mpơl dơh saơ. Yor r^ knu\ng uănh saơ rup gui du play nuih, nkao si, rgên tâm nsông…. Lah bu le\ m^n tât tâm ro\ng êng aơ. Ndr^ geh âk nău nt^t mpơl bah tâm ro\ng du\t ueh n’hanh mbra [ư âk nu\ih ndrăt. Ngoay tâm rnoh ne\ ma mpôl hên u\ch nkoch tât kônh wa n’hanh ăp băl bah kơi aơ lah Long-drăp khlay tâm ro\ng bah ăp bu ur Jẻ-Triêng.

    Ta trong Hồ Chí Minh lăp tâm Nam luh Bắc gâl hăn rlău nkuâl Ngọc Hồi, Đăk Glei bah n’gor Kon Tum, nu^h lăng măt uănh mbra saơ ndâp mpơl bah meng jay u\nh bah nu^h Jeh Triêng ăp “Mpêr long gâng” dơi dăp mpr^p grep glêh so\ng. êng đah drăp ndơ tâm jay lah drăp ndơ nsum bah le\ ma rnăk wâl, nu^h tơm long gâng lah êng bah nu^h bu ur druh de. Yor kơt nê| djăt ma hăn pâl wa\r [on, kơi geh dah âk mbu\ch long gâng lah g^t [on nê geh dah âk bu ur druh dôl ma kep ndrôi.

            Đah ăp bu ur druh Jeh Triêng nar nđăp s^t jay sai, prăk, maih mbra mô geh yơn mô dơi lah mô geh long gâng. Bu ranh [on A Chơn, [on Đăk Ung, xã Đăk Nhoong, nkuâl Đăk Glei gơm rum rhơn, long nê lah long kep sai, long tâm ndrôi. Hôm aơ lah nkô| ndơ lơh bu ur druh Jeh Triêng uănh long gâng lah drăp ndơ khlay bah nău tâm ro\ng do\ng tri:

            “Trôk nar bri dja sro\ nđik, u\nh păng duh răm. Anh long, n’gon piăng, trău, biăp, pai. Long tâm ban kơt phe, ba đo\ng. ân geh u\nh ri mơ dơi rêh”.

            Ntơm nơh rnôk bri hôm âk, nău joi long mô jêr geh, trong sơch bah ăp bu ur druh Jeh Triêng lah tơm long sa. Long sa du\t kranh yơn păng chôk dơh hăr n’hanh rnôk su\nh u\nh hâng, jo\ rônh. Ntơm bah rnôk tât năm dâk druh, ntơm g^t m^n tât nău tâm ro\ng do\ng tri, tât kon sai ri nău lor bôk năp bu ur druh Jeh Triêng [ư lah hăn bri joi long. Gay geh long kuăt ndrôi bu ur druh ân rlău dơi ntul rlong, mbrôn le\ brăt soan, nuih n’hâm ro\ng jêng le\ [ư njêng long, du ntil ndơ du\t way bên ngăn, dăch dêh đah nău rêh ăp nar jêng ndơ nt^t, jêng drăp ndơ khlay bah nău tâm ro\ng do\ng tri.

            Rnhônh rnhănh dâk bah meng mbu\ch long gâng le\ dăp prêh rlău chông tơm prit bah meng nê, Y Nhớ năm aơ 24 năm deh lah kơt aơ:

            “bu ur druh Jeh Triêng ntơm bah 15 năm deh lah ân g^t joi long. Chôk joi du\t đêt ntơm bah 400 tât 500 nchăp gay mpơl nău hăr blău bah nu^h bu ur druh Jeh Triêng. Ân geh soan dăng, ân geh nău ngăch prăl bah nu^h bu ur druh Jeh Triêng mơ dơi chôk long gâng”.

            Nău chôk long gâng tâm nkol ndrôi bah ăp bu ur druh Jeh Triêng [ư tâm âk nar, âk khay, mô dơn nê lah âk năm đo\ng. Mbu\ch long gâng lơn ma têh, chôk tâm r^ng, t^ng rlu\t trah jêng ăp long găp ma su\nh yơn mô tăch êng lơn ma an saơ bu ur druh nê geh soan dăng, hăr blău ti kan, jăp gơih, đăp dêh ma nău kan. Ăp bu klô ndăm uănh tâm mbu\ch long nê mbra n’glêh an nău tâm ro\ng bah he an bu ur.

            Tâm gu\ ur sai âk năm, a[aơ le\ geh bar hê kon, yơn nô A Kham, [on Dục Nhầy 2, xã Đăk Dục, nkuâl Ngọc Hồi nha hôm nkah kơt ơm nar tâm nđăp, bu ur n’hanh băl mpôl anh 100 sah long an rnăk sai. A Kham way n’hao êng săk mpeh ur he:

            “Saơ mbu\ch long gâng têh kơt aơ ri du\t n’hao êng săk mpeh ur he nơm. Yor saơ bu ur ngăch prăl nău kan. Tâl bar lah jăp gơih, đăp dêh ma nău kan. Gâp saơ du\t n’hao êng săk geh ur jăp gơih, dêh đêp đah nău kan rnăk wâl”.

            Nău rêh bah nu^h Jeh Triêng nar aơ mô hôm nsing âk tâm long gâng. Ăp măng bri sro\ nđik le\ geh bok phôi ôi nah duh răm. Nău n’gon trău rlău ma su\nh long le\ geh u\nh điện, u\nh gas đo\ng yơn nău way ơm nchrăp long sah long gâng tâm kuăt ndrôi hôm lah nău kan mô dơi lah mô geh đah ăp bu ur druh Jeh Triêng đo\ng. Nău ue\h lah nău way ơm dja hôm dơi ăp nu^h bu ur nơm mât ndray, pă an nău dơi n’glêh an êng gay tâm di đah nău rêh mhe a[aơ n’hanh pháp luật dôl do\ng. yuh Y Châu, [on Đăk Ba, xã Đăk Dục, nkuâl Ngọc Hồi lah ngoăy tâm ăp bu ur druh hăn lor bôk năp do\ng long tơm bời lời rgâl long sa gay [ư long sah long gâng kuăt ndrôi, nău nsing nơm an g^t, do\ng long bời lời [ư long tâm ton kuăt ndrôi nkre dơh nkre hun hao dơi wa\ng sa rnăk wâl:

            “A[aơ mpôl hên so\k long tơm bời lời gay bah hôm lăp bri joi long kăl si. Do\ng long bời lời gay kep ndrôi bah ir o\ r’ah lơn, dơh ngăch lơn đo\ng. ntop lah hun hao dơi wa\ng sa rnăk wâl đo\ng”.

            Mô dơn uănh lah drăp ndơ bah kuăt ndrôi, long sah long gâng bah ăp bu ur druh Jeh Triêng hôm lah nu^h nt^t an nuih n’hâm lo\ng ue\h nkah g^t n’hâm soan me bơ\ đo\ng. Tâm nar nđăp nsao, bu ur n’hanh băl mpôl bu ur anh long an me bơ\ mpeh bu klô. Nu^h dơi an long du\t uănh khlay ndơ an dja n’hanh dơn do\ng tâm ăp nar khlay mha êng bah rnăk wâl dơm.

            A[aơ rgâl bah hôm ma so\k long tâm bri, ăp bu ur druh Jeh Triêng do\ng long bah bri tăm n’hanh long bah tơm bời lời lôch rnôk plôk tăch I ntô. Nău joi long ơm lah nău kan êng bah bu ur druh du\t jâk r’ah ri a[aơ geh nău kơl bah nu^h tâm rnăk wâl n’hanh băl mpôl. Rnoh âk long bah hang rhiăng nchăp a[aơ ho\ hu\ch đêt. Đah trong dơn, nău ro\ng kon nu^h bah ăp rơh kơn jêng long sah long gâng tâm kuăt ndrôi- drăp ndơ khlay nău tâm ro\ng do\ng tri dôl dơi ăp bu ur druh Jeh Triêng mât ndray, pă an nău dơi tâm nău rêh ăp nar./.

            Long gâng kuăt ndrôi- Drăp ndơ nău tâm nkol bah ăp bu ur druh Jeh Triêng

            - Nu^h tơm long gâng lah bu ur druh Jeh Triêng. Ntơm tât năm g^t joi kuăt ndrôi, tât jêng ur sai ri nău lor bôk năp bu ur druh Jeh Triêng ân [ư lah hăn joi long. Yor kơt nê| djăt ma hăn wa\r [on, kơp dah âk geh mbu\ch long gâng lah g^t [on nê geh dah âk bu ur druh dôl kep ndrôi.

            - Đah ăp bu ur druh Jeh Triêng nar nđăp s^t jay sai, maih vang, prăk kaih mô geh ka đôi yơn mô dơi lah mô geh long sah long gâng. Long nê lah long kep ndrôi, long kep sai.

Mô dơn  uănh lah drăp ndơ khlay bah nău tâm ro\ng do\ng tri, long kep ndrôi sai bah ăp bu ur druh Jeh Triêng lah ndơ nt^t bah nuih n’hâm nkah g^t s^t n’gl^ng.

            - Tâm nar nđăp bu ur n’hanh ăp băl mpôl anh long an po wa mpeh sai. Nu^h dơi an long du\t uănh khlay ndơ dja n’hanh do\ng tâm ăp rnôk geh nău khlay bah rnăk wâl dơm.

            - Nău ue\h lah nău way ơm dja hôm dơi ăp nu^h bu ur nơm mât ndray, pă an nău dơi n’glêh an êng gay tâm di đah nău rêh mhe a[aơ n’hanh pháp luật dôl do\ng. 

      Nău joi long bâk dak ơm dôl du\t jâk r’ah lah nău kan êng bah bu ur druh ri a[aơ geh nău dâk kơl bah nu^h [on lan tâm rnăk wâl n’hanh băl mpôl. Rnoh âk long bah hang rhiăng sah a[aơ ho\ hu\ch đêt./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân