VOV4.M’nông – Mô dơn blău nău [ư mir ba, âk bu ur Rđe ta ăp thôn, [on ta n’gor Dak Lak hôm nha du\t nsrôih, blău, ntop mât tay nău ueh êng mpôl rnoi nơm lah êng n’hanh ăp ntu\k rêh jêng ăp mpôl rnoi Tây Nguyên lah nsum. Me leo kon kơt lah ngoăy tâm âk nău kan mât rbăy ndơ tanh cheh way ơm bâh rnăk vâl wa H’Dleh Byă ta xã Băng Adrênh, nkuăl Krông Ana, n’gor Dak Lak.

Đah âk rnoi nu^h, tâm ne\ geh rnoi Êđê, cheh tanh mô knu\ng êng [ư geh ăp ndơ ue\h, ue\h gay rho\ an gu\ âm ăp nar, ntop hao nău geh an rnăk wâl, ma pơng hôm lah nău veh gay uănh du hê nu^h bu ur gơih blău. Yor r^ rnă wâl wa H’Dleh Byă le\ mât ndray nău kan cheh tanh đah trong nt^m an ăp kon, bah kon bu ur tât kon [ăn. Wa H’Dleh nkoch, wa g^t cheh tanh bah rnôk hôm e du\t mom yor mê| nt^m, a[aơ wa H’Dleh nt^m tay an kon sau đah nău u\ch dơi mât ndray nău kan way ơm bah rnoi nơm.

Bôl săk le\ ranh mô dơi [ư âk nău kan jâk yơn wa H’Dleh hôm e gợi cheh tanh, knơm ne\ mpang ty hôm e hăr, dơi [ư âk ntil cheh ndrang ue\h mô lah cheh tanh jêng rplay sam [u\t ta nah tanh knu\ng du bông tâm du pơh.

Bah năp đaơ, ndơ [ư geh knu\ng rho\ an nău u\ch do\ng tâm rnăk wâl, tâm ăp nău [ư ue\h blău ơm, nău rêh kơt [ư kho ao, ntô nah, nah bă oh bê mô lah du\ng cheng, yơn a[aơ, ăp păng nah tanh ue\h dơi âk nu^h u\ch n’hanh nchăm rwa\t le\ kơl wa ntop geh tay wa\ng sa rnăk wâl, nkre nta an nuih n’hâm, gơih hao nău u\ch an ăp kon nthoi tay nău kan way ơm.

Yor r^, tâm jay ma âk rơh kơn rnăk wâl wa H’Dleh dôl gu\ rêh, kon bu ur, kon [a\n dơi wa nt^m tay nău kan. Rnôk ntơm bôk năp, ăp yơ knu\ng dâk uănh n’hanh kơl mê| so\k brai, tât rnôk le\ wât kỹ thuật bôk năp bah nău kan, khân pơng mư gu\ tâm rpăi tanh n’hanh ntơm bah ăp ndơ nơih ngăn.

Wa H’Dleh Byă (đah kiău) nt^m tanh an kon bu ur

Mê| nt^m kơn ndơn, wa H’Dleh mpo\ng nău kan cheh tanh mbra dơi mât ndray kơt du drăp ndơ khlay bah nu^h Êđê lah nsum n’hanh rnăk wâl wa lah êng. Tâm ăp nar rgum, bôk nău yor xă, nkuăl [ư, wa H’Dleh râng da dê cheh tanh n’hanh geh ndơ nkhôm, ne\ lah du trong ma wa trêng nt^m an ăp rơh druh ndăm u\ch n’hanh nti nău kan cheh tanh.

Nău [ư jêng khlay cheh tanh bah nu^h Êđê geh tâm cheh tanh ndrang ta păng nah, nu^h tanh kâp rse brai n’hanh na nê| t^ng rse bray tanh lơk gay jêng ăp rup ndrang êng êng, t^ng tâm nău u\ch mô lah nău rlă bah nghệ nhân gay jêng ăp ndơ nah tanh ue\h. Ăp rup ndrang ta nah tanh way dơi nkoch rup gui bah nkao si, tơm si, ăp ntil mpa. Ăp kỹ thuật aơ du\t ue\h, mô knu\ng du nar, 2 nar ma dơi tanh, yor ne\ wa H’Dleh nt^m an ăp kon t^ng trong nti mbrơi kăr jo\, du nar du đêt.

Yuh H’Đam Niê (kon [a\n bah H’Dleh) an g^t, lor enôk s^t [ư [a\n yuh mô ho\ g^t tanh, a[aơ knơm mê| nt^m ma yuh le\ blău tanh. Tă nău mê| nkoch, yuh g^t bah na\p đaơ du gâl ăp rnăk wâl tăm êng mbli, rui brai, tanh nah, yô| lah a[aơ rơh druh ndăm mô hôm dơi saơ ăp gưl [ư đah ty kơt ne\ yor nău kan tăm mbli, rui brai kơt mô hôm geh, ăp rse brai le\ dơi rgâl đah rse brai công nghiệp yor dơh tanh lơn, rnoh khlay tâm di, mô roh âk mông nar, nu^h tanh dơh o\k r’ah.

Hôm yuh H’ Lai Byă (kon bu ur wa H’Dleh) nkoch, rup gui mê| gu\ ta rpăi tanh nah le\ du\t bên, dăch dêh, kơt du nuih n’hâm mô dơi mô geh. Bah mpang ty n’hanh nău gơih nđơr bah nu^h bu ur le\ geh âk ndơ cheh tanh âk rup gui, rup ndrang ue\h, âk ntil, geh âk nău khlay văn hoá, nkoch du gưl nău ơm kăl e hun hao bah rnoi Êđê [ư yuh lơh u\ch đah nău kan aơ lơn. A[aơ, yuh way ndăn tanh ta du\t nar mô lah ăp rnôk ru nkre mât ndray nău kan nkre joi ntop tay prăk.

Nău nkoch bah rnăk wa H’Dleh Byă lơ m^n lah nău mât ue\h nău khlay cheh tanh tă bah âk rơh kơn du\t khlay n’hanh u\ch ngăn. Pơng mbra rgop mât, r[ay nău kan cheh tanh lah êng n’hanh văn hoá way ơm bah rnoi Êdê lah nsum bah năp geh nău roh rui.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja