VOV4.Mnông-   Ji play nuih a[aơ mô hôm lah nău ji ta nu^h âk năm deh ma nu^h mom geh đo\ng ntưp nău ji aơ. Aơ lah nău ji geh âk nău klach, rnoh kh^t âk, yor nê, ăp nu^h an năp êng nơm ăp nău g^t blău bôk năp mpeh ji play nuih n’hanh geh trong njrăng n’gang tam.

Nău ji play nuih way geh moh ăp nău ?

Ji play nuih geh âk nău ji. Yơn lah ta lvang bôk năp, âk nău ntoh du\t jêr năl, geh rnôk rlet prot jêng nu^h ji mô dơi njrăng, dơh ntlơi. Nău aơ [ư nău ji jêng mbăn, jêr săm lơn, hoach prăk lơn. Yor nê, ăp nu^h an uănh tât, djăt săk bah nơm, njrăng ăp nău ji way mâp bah nău ji play nuih kơt:

- Ji rhăt ntơh: Nău ji aơ geh rnôl rlău du đêt yơn pơng du\t klach. Dơi jêng tât hao mham play nuih.

- Nteh ntơh: ne\ lah nău play nuih nchoăt mô tâm ban, geh rnôk ngăch rnôk mbrơi.

- Wa\y măt, wa\r măt: Nău ji aơ dơh v^ đah mô to\ng mham yor mô to\ng sắt, ngăn lah bu ur. Yơn lah, wa\r măt dơi ntoh bah dăng rdih trong mham, jêh ne\ mô ue\h trong mham play nuih, chôt ndal.

- Kh^t yơh: Geh âk nkô| nău jêng tât kh^t yơh, yơn lah, ne\ lah nău saơ bah ji play nuih klach ngăn, nkô| nău yor mham play nuih nchoăt mbrơi, jêt trong mham me… kh^t yơh yor ji play nuih jêng tât kh^t nu^h.

- O|k r’ah n’hanh u\ch b^ch ta nar: O|k r’ah dơi saơ bah nău djuôr play nuih.

- Jêr nsôr: Nău aơ way mâp ta nu^h geh djuôr play nuih n’hanh ji mạch vành. Saơ jêr nsôr [a [ơ ntoh rnôk ru\n soan.

Moh nkô| nău [ư ăp nău ji mpeh play nuih ?

Geh 2 rmôt nkô| nău [ư jêng ăp nău ji mpeh play nuih.

Bôk năp lah rmôt nkô| nău thơ tha, geh: Săk ranh, way mâp ta nu^h bah 50 năm let lơ; ntưp rêng n’hanh nău bu ur bu klô. Kon, sau geh ntưp ji play nuih lah tâm rnăk wâl ne\ geh me, bơ\ mô lah u, che ntưp nău ji aơ. Bu klô way ntưp ji play nuih âk lơn bu ur.

Tal 2 lah rmôt nkô| nău ơm geh, geh: nău rêh đêt mpât pah kan, rmo\ng, lăi; sa âk ndơ ngi, ndơ sa ngacưh; ngêt âk ndrănh bia, ju\p hât, stress jo\ jong…

Rlău ma ne\, ăp nu^h ntưp ji chrach nju\ng n’hanh hao huyết áp geh ntưp nău ji mpeh play nuih âk lơn nkôp đah ăp nu^h [a [a\.

Njrăng dêr ji play nuih m’hâm [ư ?

T^ng ăp nai dak si chuyên khoa, ji play nuih dơi njrăng dêr da dê lah he uănh nđôi ue\h đah nău but uănh săk soan ăp rơh, uănh nđôi ăp nkô| nău bah rêh jêng n’hanh ndơ ngêt sa, mpât n’gơ pah kan. Uănh m^n mât rong săk soan n’hanh tât ngih dak si ngăch rnôk g^t saơ săk geh âk nău ntoh bah ji play nuih. Uănh nđôi jâk săk, huyết áp, nju\ng mham n’hanh chlesterol mham. {ư t^ng ăp nău bên ue\h an bah kơi: mô ju\t hât; tập thể dục đêt ngăn 30 mn^t du nar; ngêt sa ue\h (sa âk biăp trau, n’hu\ch sa bôh n’hanh ndrănh bia).

Kêng lôch nkô| way nkoch, lah nău mbơh mpeh njrăng n’gang ji đuh rtoh trongv mham yor Ntu\k uănh nđôi kop ji Dak Lak mbơh.

- Kop duh rtoh trong mham lah nău ji tâm ntưp ngăch, ntưp bah nu^h aơ tât nu^h êng tă bah têl bah măch kăp. Ji way ntoh tâm yan mih, geh ntưp ngăch n’hanh klach yor mô geh dak si săm tam n’hanh vaccine njrăng n’gang ji.

- Nău ji ntoh saơ bah kop duh rtoh trong mham lah: duh hô ndal n’hanh jo\ jong na nao, ji bôk hô, ji lam săk, ji ol 2 đah măt, geh âk ntu\k rtoh luh ta ntô mô lah hoch mham muh, luh mham jâng sêk… lah mô dơi but uănh n’hanh săm ngăch, nu^h ji geh kh^t nu^h.

- Gay njrăng ji duh rtoh trong mham, ăp nu^h an [ư t^ng ue\h ăp trong bah kơi aơ:

- Nsrôih nkh^t măch n’hanh dêr măch kăp;

- Jăng lơi ntu\k deh bah măch đah trong [ư ku\p ăp ndơ nja n’gâr dak. Ku\p ăp ndơ do\ng n’gâr dak, mô an măch deh tăp; ju\t rao ngih wâl [a [ơ, dêr an dak nkân;

- Rnôk geh saơ bah ji duh rtoh trong mham an tât ăp ngih dak si gay dơi but uănh, nchroh n’hanh săm ngăch.