VOV4.M’nông: Nkah tât nau mprơ bah rnoi Rđe lah nkah tât mprơ Kưt ndrel Eirei. Lah kơt mprơ Kơt geh kơt nau nkoch, nau geh nau kloh du ntil, kơt geh nau mbơh, nau ngơi ri Eirei lah nau mprơ geh nau ngăch, ueh, ăp nau nkoch mbơh đah nhạc ueh m’ak.
Ntơm bah jo\ ma aơ, mprơ Eirei ho\ jêng nau rgum nsum mpôl bah rnoi Rđe ta Tây Nguyên. Eirei geh nau mprơ nkoch ngăch, vay geh bu mprơ tâm ntu\k geh âk nu\ih. Mprơ Eirei geh ntoh đah nau tâm ndri\ng (klei duê) [ư jêng er nkre geh nau tâm ndri\ng nkre geh nhạc. Tâm nau ngơi nê, ăp nau mprơ kơt tâm tâm nthoi tâm ti\ng. Bah năp nơh, êr Eirei geh mprơ tâm ăp nau ueh m’ak bah rnoi Rđe, knu\ng mprơ tâm rnôk geh nu\ih gi\t ri mư geh nhạc lah mbuăt đi\ng năm. Jêh aơ, nau njroh mprơ nsum mpôl bu ho\ nkra njêng nhạc rnôi Kưt mô lah Eirei, yor ri mprơ Kưt ri geh buôt-chok, hôm Eirei ri geh di\ng mbuăt đinh năm mô lah geh nu\ih mprơ ti\ng ba kơi. Bu ranh Aê Tuôr, ta [on Drai Hling, xã Hoà Xuân, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak, ngơi:
‘A[aơ geh âk nu\ioh mprơ Eirei ri gay geh nhạc đinh năm, yơn kăl e nơh ri geh nu\ih mprơ Eirei mô kâp nhạc dinh năm. Mprơ ăp nau mprơ geh tâm ndri\ng, tâm kơt ma bu mprơ dơm. Djăt mô geh tâm ban, mô geh m’ak. Rnôk geh mprơ nsum đah đinh năm ri mra ueh lơn, mâp rnoh er tâm di, geh nau mprơ n’hanh geh nau uh di\ng đinh năm ân nau mprơ. Kơt lah nau bu kreh đơn ân nu\ih mprơ gay geh tâm di nhạc bah nau mprơ ri mư ueh”.
Âk ngăn tâm nau mprơ Eirei bah rnoi Rđe lah nau tâm ơh. Geh pe nau Eirei lah tâm ơh, tâm ơh nkoch tât nau ueh tâm nau rêh, nti\m đă oh kon, n’hanh nau dăch du\t lah tâm hor nau.
Nau ueh ngăn bah Eirei lah mô êng geh nau tâm ơh bu ur bu klô ma hôm ntoh tâm nau bu klôp mprơ đah bu klô, bu ur mprơ đah bu ur. Nau tâm kơt ma tâm nkoch bri đah nhạc bah bar nu\ih. Ti\ng bu ranh Aduôn Nhuăn, ta xã Ea Tul, nkuăl Chư M’gar, n’gor Dak Lak, mprơ Eirei ngăn lah nau tâm ơh ri jêr ngăn, mô di lah blau da dê ôh. Knu\ng ăp nu\ih brah dê ân nau blau tâm nthoi nau ri mư blau mprơ. Bu nlau ti\ng er, nau mi\n, gay gi\t nau gay ma ơh, blau n’ăp ma rup gui ri mư dơi ơh ngăch. Bu ranh Aduôn Nhuăn, ngơi:
‘Tâm [on lah sa năm, ngêt khay, ôp brah rpu, ndrôk mô lah tâm nau geh khi\t ôm ri bu nu\ih têh mprơ Kưt, hôm ăp bu ndruh ndăm ri ngêt ndrănh, rnôk ho\ bơi nhu\l ri uh đinh năm, mprơ Eirei. Nau mprơ tâm dri\ng nau mpeh nu\ih aơ, nu\ih ri. Rnôk bu ur u\ch ma bu klô ri mprơ nkoch tât nu\ih nê, n’hanh jêh nê bu ndăm mprơ ơh mplơng đah ăp nau ơh tâm kơt bah bu ur. Ko\ geh ăp bu ur ndruh, bu klô ndăm jêng ur jêng sai bah ăp nau mprơ Eirei nsum”
Ndrel đah nau mprơ tâm ơh, Eirei ko\ dơi mprơ êng du hê. Rnôk nê, Eirei geh nau nkoch kloh ngăn, nu\ih mprơ nkoch nau nkah, nau rhơn, nau nkoch tât nau ueh tâm rnăk vâl, nau tâm mơng, nau u\ch ro\ng [on tơm, mô lah nau nti\m nti bah U che đah kon sau. Err mprơ Eirei ri hôm mât nâm ơm, yơn nau mprơ ri ti\ng ăp nu\ih, ăp nkuăl geh êng êng, ri nê lah nau ueh bah ăp nu\ih.
Bah năp nê, Eirei vay geh mprơ tâm mir, tâm nau lơi môch mô lah nar khi\t ôm. Bu ranh Aê Khon, ta [on Ea Dho, xã Cư Pơng, nkuăl Krông Buk, n’gor Dak Lak, nkoch:
‘Bah năp nơh, rnôk geh nu\ih khi\t tâm [on ri mprơ Eirei. Mprơ Eirai ri geh nu\ih uh đinh năm. Ăp nu\ih bu tâm mâp ta ngih geh nu\ih khi\t, ndrel mprơ Eirei tâm nkoch tât nau rêh bah nu\ih le\ khi\t”
Mprơ Eirei tâm nar geh nu\ih khi\t gay ma nti\nh nu\ih khi\t, bonh đă nu\ih hôm rêh. Ti\ng nau vay bah rnoi Rđe, mprơ Eire tâm nar khi\t geh nau ntoh ân nau rêh, nau si\t huêng bah nu\ih khi\t.
A[aơ yor nau u\ch pâl n’aih n’hanh tâm rnglăp, kônh wa mprơ Eirei tâm ăp ntu\k. Đah nau ueh m’ak âk ntil geh mprơ tâm nau tâm ôp ur sai, tâm nju\n sông n’hanh nar ngêt sa tâm [on. Nau mprư ueh bah Eirei lah nau ueh ma âk nu\ih ndri\ng nau nchih jêng nau mprơ ntoh lư mpeh Dak Lak, Tây Nguyên, kơt “Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột” “H’Zen lên rẫy”
Yơn lah, ko\ kơt nau ndrong, mprơ Kưt, tur chi\ng…mprơ Eirei bah rnoi Rđe dôl dâk bah năp nau roh rui yor mô geh nu\ih blau ndơn. Ti\ng nu\ih ndri\ng nau, nu\ih mi\n nau ơm yau Linh Nga Niê Kdăm, kan mât ndray, nkoch mbơh nau mprơ Eirei jêr ngăn, yor mô to\ng ntu\k ntơm mprơ, rnoh bu ranh ri nar lơn đê|, ma nu\ih u\ch ti\ng nau mprơ Eirei ri mô âk. Eirei lah nau mprơ ti\ng nau nkoch ma mbung. Tât rnôk aơ mhe knu\ng geh 2 nau mprơ lah “Ơ hoh Cư Ju” n’hanh “Buôn Dur Kmăn” geh rblanh jêng nau yoăn. Nhạc sỹ Linh Nga Niê Kdăm, ngơi:
‘Kăl e nơih, tâm [on geh bu mhal ti\ng nau vay ơm đah nau nkoch ndri\ng. Êng nau mhal, bu hôm tâm mâp ri nkoch bri đah Kưt, mprơ Eirei…Ăp nau kan nê mô hôm ôh. Ngăn lah, geh nau ueh m’ak, gay mprơ tâm ơh, tâm rlong, tâm hôl…yơn a[aơ ri mô geh ntu\k ma ntơm mprơ, mô geh nu\ih nti\m nti…Nau roh rui hô ngăn”
Nau rêh mhe [ư ti\ng nsum đah nau mi\n rvê, u\ch ngăn ăp nau tâm nchră ti\ng nau mprơ âk ntil, [ư ueh tay nau rêh nuih n’hâm bah rnoi Rđe. Yơn ăp nau nkoch đah nhạc, mprơ Eirei geh tâm nthoi đo\ng lah mô hôm nsing tâm ăp rnoi Rđe nơm, nu\ih tơm bah nau mprơ tâm ơh tâm ndri\ng [ư geh âk nuih djăt./.
Nu\ih răk rblang: H’Thi
Viết bình luận