VOV4.M’nông – Tâm 12 mlâm mpa nt^t mpơl an du rach ri rpu lah mpa têh ngăn. Rpu lah mpa geh nău rêh rmư, nâp dăng yor pơng lah nt^t mpơl bah nău đăp mpăn, hơm răm. Tâm nău nkoch mpring Việt Nam, rup ndah rpu dơi do\ng du\t âk, nău ne\ an he dơh wât rpu dăch dêh đah kon nu^h Việt Nam, ndr^, rpu đah nu^h Tây Nguyên m’hâm geh ? Nkhêp di bôk năm mhe Tân Sửu, wa Y Tánh Mlô (rnoi Bu nong ta xă Ea Rbin, nkuăl Lắk, n’gor Dak lak-rnăk geh bah u che mât rpu bah jo\, nkoch nău ue\h bah rpu.

- Ơi wa, dơi g^t, rnăk wâl wa geh way ơm mât rpu bah kăl e, na nê| bah moh rnôk mêh ?

Wa Y Tánh Mlô: “Bah kăl e, rnôk Prăng, bah jo\ hôm, bah năp năm 1945, rnăk wâl gâp le\ geh 3 tât 4 bông nu^h mât rpu hôm. A[aơ ri rơh kon sau t^ng nău kan way ơm bah nu^h Bu nong he. Rnăk wâl gâp mât rpu mô di mhe, ma bah kăl e hôm”.

- Kơt a[aơ, rnăk wâl he geh dâng âk rpu mêh ? n’hanh rnôk âk ngân geh dâk âk mêh ?

Wa Y Tánh Mlô: “D^ng le\ mpôl rpu hôm e 26 mlâm n’ăp me, n’ăp nkuăng n’hanh kon jêt. Hôm bah năp đaơ âk ngăn. Kăl e, êng tâm rnăk geh bah 60 mlâm tât 100 mlâm tât 100 mlâm. Geh năm rơ\ tât 120 mlâm”.

{ư brah sa rpu nu^h Tây Nguyên

- Geh tât hăng rhiăng rpu kơt ne\ nău mât rong m’hâm mêh, ơi wa ?

Wa Y Tánh Mlô: “T^ng nău way ơm nu^h Bunong mât rong m’ơk lêng tâm ndr^ch lo\, an pơng joi sa êng dơm. Yơn lah nu^h Bunong hôm e [ư ndrung gay kru\ng rnôk u\ch. Kăl e, bu mô ho\k [ư mir ba ri hôm e ntu\k gay chiăp. A[aơ, ăp ntu\k bu mô tuch tăm [ư lo\, mir ri he m’ơk. Âk nar ri he hăn chop uănh, nklăp 4 tât 5 nar he hăn khâl du tơ\ gay nkru\ng uănh pơng deh kon đo\ng lah mô”.

- Ơi wa, nău way Việt Nam geh nău mpring: “Rpu lah nu^h pah kan”, ndr^ rpu khlay m’hâm đah nu^h Bu nong lah nsum n’hanh rnăk wa lah êng mêh ?

Wa Y Tánh Mlô: “Gâp mât rpu tâm rnôk jêr jo\t ngăn ri gâm tăch. Kơt a[aơ, nu^h rwa\t khlay lơn ri tăch nklăp 30 tât 40 rkeh prăk. Ne\ lah drăp ndơ wa\ng sa têh đah rnăk wâl bah nu^h Bunong. Tal 2 tay rnôk geh nău khlay tâm rnăk wâl, kơt do\ng tât rpu gay [ư poăch kơt rhơn năm deh, rhơn ba mhe.... T^ng nău way nu^h bunong, [ư săk nu^h rêh tât 60 năm, mô lah 70 năm [ư săk đah rpu, jă [on lan ndrel sa; nău way ơm bunong lah ndr^”. Lah mô geh piăng sa, ao nsoh tâm rnăk wâl so\k rpu tăch. Mô to\ng prăk tâm rnăk wâl tăch rpu đo\ng gay năp rwa\t tâm rnăk wâl”.

- Nău mpring Việt Nam geh nău “Ơi rpu gâp đă rpu-Rpu hăn tâm lo\ tâm sre đah gâp”. Ndr^, nu^h bu nông do\ng rpu tâm lo\ mir m’hâm mêh ?

Wa Y Tánh Mlô: “Kăl e, nu^h Bunong do\ng rpu kay, [ưa, njôt lo\. A[aơ mô hôm do\ng tay ri mât rong dơm. Kăl e do\ng du\t âk gay kơl nu^h [on lan. yor bah năp đaơ mô geh măy mo\k ri do\ng gay kay, [ưa, njôt lo\, dô|t si. Le\ [on do\ng đah rpu da dê gay [ư lo\”.

- Kơt wa an g^t ri rnăk wâl mât rpu m’ơk lêng ta ndr^ch êp bri, 4 tât 5 nar mư hăn chop du tơ\. Ndr^ m’hâm [ư gay mât uănh săk soan pơng mêh ?

Wa Y Tánh Mlô: “A[aơ, tâm xă le\ geh thú y, đă xă chuh dak si thú y gay njrăng n’gang săm ăp ntil nuh srê kơt, sôt mbung plôk nchop, mô lah ji măt, do\ng dak si bah xă mô lah nkuăl tât chuh. Nar aơ kon sau tâm wâl le\ nti nău kan mât rong yor xă đă hăn nti. Pơng mô knu\ng săm ji an rpu bah rnăk wâl nơm hôm chuh săm ji san rpu lam xă. Ăp ntil nuh srê ta rpu, pơng dơi chuh le”.

- Yơn nău m’ơk lêng rpu gu\ ngai jay kơt ne\, mô klch bu so\k ntu\ng đo\ng, ơi wa ?

Wa Y Tánh Mlô: “Rpu he mât lah pơng bên đah he, pơng gu\ đah he. Lah pơng saơ he pơng t^ng. Bôl he m’ơk lêng tâm ndr^ch mô lah tâm bri jo\ nar, rnôk he hăn khâl, pơng saơ nu^h bên pơng hăn t^ng. hôm lah geh nu^h êng tât, ri pơng gheh. Le\ bên rong kơt ne\ bah kăl e hôm, bah u che le\ âk nău rêh hôm e kơt ne\. Rnôk he hăn chop, le\ mpôl pơng t^ng he, mô geh nchoăt du”.

          - Kơt ne\ lah rpu du\t rmư n’hanh t^ng đah nu^h tơm rong. Tết aơ Tết Tân Sửu-Tết năm rpu, wa geh nău u\ch đah nău mât rong rpu tâm năm mhe m’hâm mêh ?

          Wa Y Tánh Mlô: “Năm aơ năm rpu, dăn an mât rong ue\h lap lơn năm bah năp. Gâp mpo\ng năm mhe, ăp nu^h ngăch dăng. Kơt rnăk wâl gâp le\ way ơm mât rpu bah jo\, hun hao tay mât rpu. Mpôl rpu nar lơ hun hao tay, mô geh nuh srê”.

          - Ơ, dăn lah ue\h wa ! mbah rhơn rnăk wâl wa năm mhe ngăch dăng n’hanh mât tay nău way ơm mât rpu bah nu^h Bunong he !

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja