VOV4.M’nông:   Tĭng nău mbơh bah bôk naư kan hun hao LHQ, rnoh ach o bah Việt Nam lĕ hŭch bah 18,1% năm 2012 jŭr hôm 4,4% năm 2021. Aơ dơi uănh lah rnoh mrô uĕh tâm nău kơl n’hŭch ach o bah Việt Nam gay ƀư tĭng nău rƀŏng hun hao rach năm bah Liên hợp quốc n’hanh đăp mpăn nău dơi kon nuĭh đah trong ƀư mô an geh nuĭh ntlơi bah kơi.

          5 năm bah năp, rnăk nô Giàng A Nhà, rnoi Mông, ta bản Phìn Ngan, xă Tả Lèng, nkuăl Tam Đường (Lai Châu) bah rnăk ach ngăn ƀon, way kâp phe kơl ji ngot bah ngih dak. Yơn aƀaơ, knơm dơi cán bộ sĭt ƀon nkoch trêng, ntĭm trong ƀư sa n’hanh dơi ntop kơl tơm, kon ntil, jêng rnăk wâl nô lĕ gĭt ƀư sa n’hanh aƀaơ lĕ geh đăp mpăn:

“Aƀaơ nuĭh ƀon lan ta ƀon mpôl hên rgum hun hao wăng sa dŭt âk lah mât rong ndrôk, rpu, mâ chăm tơm play n’hanh ƀư chè. Năm tât mpôl hên mbra rgum gay mât chăm an pơng hun hun, sŏk prăk mât rong oh kon hăn nti”.

Rnăk Giàng A Nhà knŭng ngoăy tâm âk rnăk ta Tả Lèng dơi geh nău ntop kơl bah ngih dak đah tơm, kon ntil gay hun hao nkra njêng. Tĭng wa Giàng A Sình, Groi Kruanh UBND xă Tả Lèng, n’gâng kan ƀon lan lĕ ntĭm kônh wa rgum an nkra njêng, tuch tăm, âk ntil joi nău rêh, pơk hvi ăp ntrong kan kơt hun hao mât ndrôk, rpu, ăp ntrong kan srih tăm ba tăch kah ueh, tăm tơm sa play, mât chăm rnoh neh tơm play, mât njrăng n’hanh mât chăm nkual chè yău hăn ndrel đah hun hao pâl nđaih:

“Xă mbra nkoch trêng tay kônh wa ƀư rĭng ăp rnoh an, trong nchrăp bah nkuăl jao, ngăn lah mpeh tăm ăp ntil tơm uĕh kah, kơt tuch ba me, mât chăm chè têh. Rlău ma nĕ, ta xă lĕ ntĭm rđău kônh wa rgum tăm du đêt tơm tăm khlay wăng sa kơt chanh rse n’hanh nău aơ dôl dơi ƀư”.

Trong ntop kơl n’hŭch ach o geh âk săk rnglăy mhe

Nău nkoch n’hŭch ach o bah xă Tả Lèng, nkuăl Tam Đường, n’gor Lai Châu dôl an saơ trong hăn di tâm nău kơl n’hŭch ach o nâp nâl bah Việt Nam. Tĭng nău mbơh bah Bôk nău kan hu hao LHQ (UNDP), rnoh ach o âk bah Việt Nam n’hŭch na nao n’hanh âk, bah 18,1% năm 2012 jŭr hôm 10,9% năm 2016 n’hanh 4,4% tâm năm 2021. Việt Nam dôl lah dak hăn lor n’hŭch ach o âk trong, rnoh an ƀư mô knŭng tĭng tâm nău geh ma n’ăp ăp nkô̆ nău êng ma kon nuĭh ŭch nău rêh. Việt Nam lĕ ndơ̆ ach o âk trong lăp tâm nău kơl n’hanh n’gluh ăp nău rƀŏng na nê̆:

Việt Nam rgâl na nao uănh lah di ach o gay nuĭh ƀon lan dơi geh bah nău kơl âk lơn tay. bah năm 2015, Việt Nam lah dak bôk năp ta Châu Á kơt tĭng gĭt ach o âk trong tâm ndâk njêng di ach o lam dak. Bah nĕ, pơk hvi lơn tay ăp nuĭh dơi geh ntop kơl n’ăp đah nău geh n’hanh gĭt ăp nu nău bôk năp. Knơm ăp rnoh an ƀư mhe, rnoh rnăk ach o, rnăk êp ach o tâm năm 2022 lah 9,23%, jêng lah ntop tay rlău 10 rkeh nuĭh dơi geh bah ăp nău kơl n’hanh bôk nău kan rƀŏng tĭng bah Chính phủ mpeh ntop kơl nău rêh jêng n’hanh n’hŭch acho. Wa Ousmane Dione, nuĭh way kan bah Ngân hành lam ntŭr neh (WB) năl lah:

“Rnoh n’hŭch ach o bah Việt Nam lĕ hŭch jŭr hôm bah dâng 10% n’hanh rnoh dŭt ach o lĕ hŭch âk jŭr bah dâng 3%, đêt lơn n’ăp rnoh tâm di bah lam ntŭr neh. Nău aơ lah nău lôch jêng bah du dak đah nău n’hŭch ach o”.

Tâm rnôk ntop kơl Việt Nam ƀư tĭng rgâl ăp ntrong kan nkra njêng kơl jŭt jăng ach o, wa Thomas Rath-Nuĭh way kan bah Prăk nkrem hun hao ƀon lan lam ntŭr neh uănh lah:

“Đah nău ƀư kan dnrel bah Việt nam tâm 25 năm bah năp, mpôl hên ntô̆ n’hao kơl Việt Nam n’hŭch rnoh ach o, lơn lah ta nkual ƀon lan jêr jŏt. Mpôl hên lĕ ntuh kơl rlău 400 rkeh đôlar tâm 25 năm bah năp n’hanh ntop kơl an nuĭh Việt nam ăp ntrong kan hun hao wăng sa ta ƀon lan. Nĕ lah trong gay kơl nuĭh ƀon lan rklaih ach o. Việt Nam lĕ ntơm hăn ngăch mpeh rgâl wăng sa. Việt nam mbra geh âk nău têh lơn n’hanh ntrong leo mhe mpeh hun hao ƀon lan kơt wăng sa lah nsum đŏng”.

Ndơ geh n’hŭch ach o tâm ăp năm bah năp lah săk rnglăy bah ăp rgâl mhe tâm trong ntop kơl nuĭh ach o bah Chính phủ Việt Nam, lơn lah nău mĭn di mro sŏk kon nuĭh lah ta n’gul bah nău hun hao, gay mô an geh nuĭh ntlơi bah kơi.

 Nuĭh rlang: Y Sưng Phê Ja