VOV4.M’nông: Thôn Lủng Cháng, xã Hà Hiệu, nkuăl Ba Bể, n’gor Bắc Kạn lah ntŭk Đại tướng Võ Nguyên Giáp geh rnôk pah kan ntơm năm 1943-1945. Ntŭk bri ma Đại tướng tă pah kan geh ƀon lan moh lah “Bri Đại tướng”, kơtlah nkah nau ơm ueh ang ntô̆ n’hao ngăn bah ƀon lan, ndrel ma năm khay pah kan cách mạng bah Đại tướng kŏ kơt lah ăp kônh wa rnoi Dao Tiền ta aơ. Nar năm mhe, jă kônh wa hăn chop bri aơ bah nau nchih bah Công Luận.

Rlet trong bê tông nklăp 7 km ntơm bah xã Hà Hiệu hăn tât Thôn Lủng Cháng. Đah nŭih ƀon lan ta aơ, ăp năm khay bah pah bah Đại tướng Võ Nguyễn Giáp tâm Lủng Cháng lah du nau nkoch ơm ueh ngăn.

Phung hên hăn tât ngih drâu tahen Bàn Văn Hoan (1910) đảng viên rnoi Dao bôk năp bah n’gor Bắc Kạn ndrel lah oh nô tâm njêng bah Đại tướng. Ăp năm 1943-1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp tât Lủng Cháng ndâk nau kan cách mạng, ngih bah drâu wa Hoan jêng ntŭk hăn ro. Tâm nau nkah “Ăp ntrong hăn ơm” Đại tướng Võ Nguyên Giáp nkoch: “...Rnôk hăn tât nkuăl aơ gâp lăp tâm ngih đồng chí Hoan, nŭih Đảng viên bôk năp bah rnoi Mán Tiền. Rnăk aơ vơt gâp ueh ngăn. Gay ma mpôn ân cán bộ, ur sai đồng chí Hoan hŏ ân gâp bĭch tâm jrâu ur sai khân păng. Tĭng nau vay ơm to nơh, rnoi Mán Tiền mô dơi ân ôh bu nŭih bu năch bu lăp bĭch tâm jrâu ur sai nơm...”.

Bri bah kơi ngih geh âk trong jêr hăn ngăn, geh n’ăp ma yôk, yơn tâm aơ jêng lah ntŭk ma Đại tướng krap rnôk phung rlăng hăn joi. Đại tướng ndơn me wa Hoan ƀư me rong nơm, wa Hoan ndrel oh păng lah Bàn Văn Cao lah oh nô tâm njêng tĭng nau vay bah rnoi nơm. Kơt lah oh kon tâm ngih, Đại tướng hŏ geh rnăk vâl wa Hoan ndrel ƀon lan mât chăm, âk tơ̆ rklaih bah nau nhŭp joi bah phung rlăng. Geh rnôk phung rlăng lăp ndal, Đại tướng geh ma wa Hoan mpôn ngăn tâm ntŭk prăp ma m’êt ân ngăn klơ bôk pho ngih.

Rnôk wa Bàn Văn Hoan geh phung rlăng nhŭpo, bol ma khân păng dŏng ăp ntil ndơ lơh mbram, âk tơ̆ păng khĭt yơn, yơn lah du nuih n’hâm mpôn ân cách mạng. geh kao yau, păng kŏ njoăl ân ur sai wa Văn gay ma wa geh n’hâm pah kan. Lơ 16/5/1944, phung rlăng lơh ngăn nŭih đảng viên jang dăng tâm nkuăl têh Bắc Kạn. Wa Bàn Thị Chủ, kon bu ur drâu wa Bàn Văn Hoan nkah tay:

‘Gâp mô geh mâp wa Giáp ôh, knŭng tăng nkoch dơm, yor ntơm nbơh bơ̆ gâp pah kan cách mạng ndrel wa Giáp. Wa kŏ kơl an ân kônh wa ta aơ âk ngăn. Nau kan cách mạng tâm Lủng Cháng jêh ri bơ̆ gâp leo wa Giáp nchuăt du krap ma phung rlăng tât ntŭk êng. Nau nê geh tă bah jŏ hôm, bol ma mô mâp geh mâp đại tướng yơn gâp rhơn ngăn yor wa Giáp tă tât ta aơ, pah kan cách mạng ndrel kônh wa ta aơ, leo nsĭt nau ueh lăng ân ƀon lan”.

Ngih drâu wa Bàn Văn Hoan rnôk aơ jêng ntŭk ƀư mir ndrel knŭng hôm têl dơm. Nkuăl neh ba kơi ngih wa Hoan-ntŭk ma Đại tướng Võ Nguyên Giáp gŭ krap geh ƀon lan moh lah “Bri Đại tướng”. Ntŭk bri bah ƀon lan Lủng Cháng mât chăm. Đah kônh wa, bri aơ nkhlay ngăn ndrtel dŭt n’hâm ntô̆ n’hao bah rnoi Dao thôn Lủng Cháng. Năm mhe tât, sĭm mpăr tât, n’hiăng ngăn tâm ăp bri tơm Sau Sau dôl ma luh kao.

Mpoh kthup ân drâu Đại tướng tâm êp jâng yôk, wa Triệu Sành Chiêu-Bí thư chi bộ Lủng Cháng mô mpôn nau rhơn:

‘Gâp rhơn ngăn yor lah nŭih ƀon Lủng Cháng, geh ntŭk nkah ơm, ntŭk ma Đại tướng Võ Nguyên Giáp tă pah kan. Đah nau rhơn nê, phung hên ndrel ƀon lan ta aơ mât chăm, răk ueh, ăp khay hăn răk rao ân kloh, muih vaih êp ntŭk aơ gay ma ân kloh ueh, nkre mât ân màu ndrih jêng ân bri bah Đại tướng”.

Kônh wa rnoi Dao tâmThôn Lủng Cháng hŏ rklaih ach o. Ăp ntŭk yôk lŭ hŏ geh jêng lŏ ƀư mir, tăm mbo. Kônh wa tăm ăp ntil tơm mận ơm, tơm dak si tâm nâm bri; rgum mât rong sur tĭng gay ma n’hao săk geh văng sa. Rnôk nau kan tăm bri geh hun hao, rnoi Dao ta Lủng Cháng hŏ ndơn mât bri ndrel tăm kao, nkre ƀư jêng ndrih bri Đại tướng, nkre hun hao văng sa. Ngăn lah, druh ndăm thôn Lủng Cháng hôm râng nau ƀư tâm boh pâl n’aih, tăm sêt ndrel tăm tơm dak si. Nô Triệu Kiềm Nần, du hê bu ndăm tâm thôn Lủng Cháng, xã Hà Hiệu ngơi:

‘Rơh mom rhơn ngăn mpeh Đại tướng Võ Nguyên Giáp kăl e geh tât pah kan cách mạng, Đah nau rhơn nê, rơh mom phung hên mra nsôih gơih pah kan jan sa ăp ntil, kơt tăm bri, ndâk nau tâm boh nau kan, gay kơl an ân ƀon lan hun hao, ân ăp rnăk geh nau rêh ueh lơn”.

Đah nau kơl an bah Ngih dak, Lủng Cháng nar aơ hŏ geh trong bê tông, geh điện neh dak, geh dak dŏng kloh. Tâm nau khuh n’gôr tâm năm mhe, ăp mir kao đào, kao mận luh dang ueh tâm ăp trong êp bri Đại tướng rgop nau ƀư ueh tay nau rgâl mhe bah ntŭk aơ. Đah ăp ƀon lan Lủng Cháng, rup gui ndrel ăp nau nkoch mpeh Đại tướng bah nŭih ƀon lan geh mât nsum ma nau ntô̆ n’hao, yor nê lah du gưl nau nkah ơm yau bah nkuăl neh aơ ma ăp kơn Che, mbơ̆ khân păng hŏ rgop dak rhal, nting mham gay ma ndâk njêng./.

Nŭih rblang: H’Thi