VOV4.M'nông: Ăp năm rlău aơ, nô nău tâm rnglăp đah 2 Đảng, 2 Ngih dak, đah n'gor Sơn La đah ăp n'gor Bắc Lào dơi bun dăp, hĭng ntơr ma âk nău kan geh nkô̆ khlay, ngăn ngăn. Ta Sơn La, ta njăr trong n'hanh bri đah Việt Nam – Lào, geh 7 ƀon bar ding n'har bri hŏ ton tâm njêng, đah nkô̆ dơi ƀư jêng ngăn ngăn, grêt dêh tĭng ntŭk n'hanh tâm di đah nău way bah ƀon lan bar ding n'har bri. Njêng rse tâm buăt đah tĭng ƀon, nuĭh ƀon lan bar ding n'har bri kơt tĭng nău way ơm tâm rnglăp "Tâm pă du mbâr sông, du rnglay boh", n'hao dăng tâm boh tâm nô nău mhe.

Bản Lao Khô 1, xã Phiêng Khoài, nkuâl Yên Châu, tâm ăp năm khay tâm lơh mprơh Prăng (1949-1952), dơi drô Tổng Bí thư Đảng Nhân dân cách mạng Lào Cay-xỏn Phôm-vi-hẳn n'hanh Ban xung phong Lào Bắc rnôk nê nơh sơch ƀư ntŭk gŭ nde nău kan cách mạng. Nău kơl lĕ nuih n'hâm, mô klach rvê bah rnăk wa Tráng Lao Khô hŏ mât mpôn cán bộ n'hanh ntop kơl lĕ n'hâm suan an neh dak băl hŏ rgop êt lhăt nău tâm rnglăp  đah bar Đảng, bar dak, bar rnoi nuĭh Việt - Lào. Ntơm bah bar pe rnăk ƀon lan Mông bah rnăk wa Tráng Lao Khô, aƀaơ hŏ rơ̆ jêng ƀon mhe, moh lah Lao Khô 1 rgâl an săk ntơ Phiêng Sa ntơm nơh. Aơ lah ƀon lor bôk năp dơi sơch an ƀư nău kan tâm njêng đah ăp ƀon bar ding n'har bri ta Sơn La.

Tĭng nô Tráng Lao Khai, Kruanh bản Lao Khô 1, bản geh 130 rnăk, lor rnôk tâm njêng, nuĭh ƀon lan bản Lao Khô 1 n'hanh bản Nà Khạng, mpeh rkŭm bản Phiêng Xa, nkuâl Xiềng Khọ, n'gor Hủa Phăn ( Lào) ơm hŏ tâm ŭanh nsum lah oh nô, bản mpeh bah aơ moh geh ntil nău ri nuĭh ƀon lan bah ri ndrel tâm kơl; dơn geh rnôk mô hŏ tâm njêng ri nău rsong hăn, tâm khâl mô lah ăp nău tâm ôp, tâm mâp mâp du đêt jêr jŏt dơm:

(Rnôk hŏ tâm njêng bản – bản, mpôl hên tuch tăm bah aơ ri băl hăn tât ôp nău tă ơm gĭt kan đŏng, n'hanh rnôk hŏ geh nău ơm gĭt kan ri mpôl hên tâm mbơh nti nău tă ơm gĭt blău kan bah mpôl hên an ăp băl;, ntĭt kơt tơm mbo, ba ntơm nơh, aƀaơ mpôl hên hŏ rgâl tơm sa play, băl hŏ saơ trong ntĭt leo kan bah mpôl hên nsĭt geh tay jêng tât ôp kơt ƀư, mpôl hên mbra ntĭm nti trong tăm n'hanh mât chăm tơm sa play)

 Bah meng nău tâm ôp tâm rgâl nău kan, tăch rgâl ndơ, tahen Pôih n'har bri Chiềng On, nkuâl Yên Châu ndrel kônh wa ƀon lan bản Lao Khô 1 hăn tât bản Nà Khạng ntĭm nti ƀon lan trong ƀư tăm ba lŏ n'hanh nsĭt ntil ba mhe rlong tăm đŏng; ndơ̆ rgâl kỹ thuật tăm, ntop kơl, pă an bơi 2.000 ntil tơm sa play kơt mận hậu, chanh rse.... Nơm geh kơt nê̆, ƀon lan bản Nà Khạng nsrôih kơt dŏng khoa học, kỹ thuật tâm nău kan tuch tăm, tĭng kơn n'hao nău geh wăng sa; nău tâm ôp rgâl ndơ tăch đah ƀon lan bar ding ƀư dơh soih lơn.

Nô Dừ Lao Chảnh ta bản Lao Khô 1, xã Phiêng Khoài an gĭt:

(2 ding Việt – Lào tâm njêng oh nô, gâp hăn mpeh bah ti gay kơl oh nô mpeh Lào đŏng kơt: Nà Khạng, Keo Lôm, Phiêng Xa…mpeh play do. Hăn tât ta nê khân păng tăch he rvăt nsĭt gay tăch tay kơl oh nô đŏng; hôm tâm ƀon gâp tăm moh ntil play i săk geh âk ri ndjôt tât mpeh bah ri nkoch n'hơ an oh nô gay ndrel ƀư đŏng)

Năm 2013, Bộ Chỉ huy Tahen n'har bri Sơn La hŏ nsŏng kơl an gưl ủy, n'gâng kan ta ntŭk nkoch n'hơ n'hanh ƀư ký ton tâm njêng đah 7 ƀon n'hanh ƀon ta bar ding n'har bri mpeh nkuâl Yên Châu, n'gor Sơn La n'hanh nkuâl Xiềng Khọ, n'gor Hủa Phăn, dak băl Lào đŏng.

Bơi 10 năm tâm njêng, ăp đơn vị, ăp ƀon hŏ tĭng ƀư jăp nău way tâm njêng, tâm kơl nsum tâm ăp nău kan wăng sa, văn hóa, rêh jêng kon nuĭh, ndrel nkra nkô̆ nău ntoh ta n'har bri đŏng đah nuih n'hâm bah ăp "nuĭh oh nô", bah nău tâm rnglăp dak bah dih kloh rsang; mô hôm geh nău lăp rŭn in neh tuch tăm, rŭn lăp gŭ, kônh wa ntlơi lŏ sre, hăn rlău n'har bri mô geh nău way joi nău kan, nău rêh bah kônh wa tâm nkual n'har bri nar lơn ma geh mbơm oi lơn.

Wa Bun-Luôi Súc-Thi-Vông, Giám đốc Sở Ngoại vụ n'gor Hủa Phăn, dak Lào an gĭt:

(Ăp bản kâng n'har njok n'har bri đah n'gor Hủa Phăn n'hanh n'gor Sơn La bah ntơm tât aƀaơ way mât ŭeh tâm boh tâm rnglăp dŭt dêh bên, nkrêp dêh jĭr mpêt, dơi tâm rsong hăn khâl, tâm nđŭr kơt nti, tâm kơl nsum. Ndrel nsum suan mât njrăng nâp trong ntăm n'gâng n'har bri bah bar dak, rnoi nuĭh Việt Nam- Lào lah nsum, lơn lah ăp nkuâl bah n'gor Hủa Phăn n'hanh n'gor Sơn La lah êng)

Ndrel đah nău tâm kơl nsum tâm trong hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh, nău tâm njêng đah ăp rkŭm ƀon lan gŭ njok bar ding n'har bri hŏ rgop khlay an nău mât đăp mpăn rnă njrăng, đăp mpăn lam rêh jêng kon nuĭh nkual n'har bri; mât uĕh suan dăng nsum mpôl tâm mât njrăng, rdâk njêng n'har bri đăp mpăn, tâm rnglăp, tâm boh ndrel hun hao; rdâk tay nău tâm boh way ơm tâm rnglăp mha êng Việt Nam - Lào nar lơn ma êt lhăt.

VOV Tây Bắc

Nuĭh rblang: Điểu Thân