VOV4.M’nông – Tâm ntu\k văn hoá Tây Nguyên lah nsum, n’hanh bah n’gor Kon Tum lah êng, nău njroh xoang le\ jêng bah sa ơm, hănndrel đah ăp nău rgum r[u\n nsum Tây Nguyên. Ntu\k geh lễ hội n’hanh geh nteh ch^ng gông Tây Nguyên n’hoh, lah ntu\k ne\ geh njroh xoang. Tâm nkô| way nkoch Nău ue\h blău mhe ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên nar aơ, geh nău nchih nkoch mpeh nău njroh xoang way ơm bah nu^h Bahnar-Kon Tum.

Xoang lah nău kuăl ăp nău njroh âk ngăn, nsum mpôl geh bah jo\ bâh nu^h Bahnar. Nău xoang geh nsum mpôl, ăp nu^h dơi râng tâm ăp rơh lễ hội. wa Trần Lâm, Groi jrô kan Nghiệp vụ văn hoá, N’gâng kan Văn hoá Thể thao n’hanh Pâl nđaih n’gor Kon Tum, an g^t:

“Ta Kon Tum geh âk yan lo\ mir ru, yan hăn tâm mir jêng geh âk lễ hội tâm di đah ăp yan. Du lễ hội hen ndrel đah ch^ng gông n’hanh hăn ndrel đah xoang ri mư jêng ntu\k văn hoá ch^ng goong ta Kon Tum lah êng n’hanh Tay Nguyên lah nsum. Xoang mô dơi mô geh tâm ngih sam [u\t jrô nti, yơn đah ăp [on lan way rgum r[u\n jêng ăp oh nti êng n’hanh t^ng njroh, mô lah bah me, bah yuh nt^m tay an oh kon nơm”.

Nu^h njroh xoang way mpât hăn  săk t^ng nteh ch^ng, hăn đah ăp njoat hăn n’glêh, nsu\n t^ng tâm rmôt njroh, tâm rgop đah rkôn njrôk jâng, ty, nsu\n bu\t mpât săk nơm. Tâm nteh ch^ng n’gu\r m’ak, ăp nău njroh xoang, rbân săk bah ăp bu klô, bu ur le\ leo ndrel ăp nu^h tâm rnglăp. Rmôt nu^h njroh xoang bah nu^h Bahnar way hăn t^ng rwa\ch rlơ\ im mông, rwa\ch tơm njuh bah dih jâng gung, mô lah ta bah năp jay nhih.

Tâm nău njroh xoang way ơm bah nu^h Bahnar, mô dơi mô geh ăp gâr Chơ gút. Măt gâr dơi [ư đah ntô bê mô lah ndrôk. Gâr mô tu\r đah mâng, ma tap đah mpang ty, yor du hê djôt gâr bah năp ntâh leo lor ([^t nt^m) bôr ch^ng. nteh bah pơng n’gôr, răm m’ak. Tu\r gâr Chơ gút lah le\ du nghệ thuật, yor gâr nt^m leo rmôt ch^ng.

Ăp bu ur Bahnartâm nău njroh xoang

Njroh xoang hăn ndrel n’hanh t^ng lôch bông nău rêh, bah yan mir ba. Pơng lah ntung nthoi đah kăl e, a[aơ. N’hanh bôl dơi geh tâm ăp rơh êng êng, yơn ăp tơ\ geh na nê| mô lah nkoch, plơ\ tay nău rêh gu\ âm pah kan jan sa ăp nar bah kônh wa. Bah ăp nău [ư hăn, dâk, nhu\p, su, muih, sreh, tuch tăm ăp nar, tât nău tâm ro\ng, ji nuih dơi ndơ\ tâm nău njroh xoang tâm ăp rơh răm.

Xoang nkre rbân mpât geh âk nău răm, nkre mpơl soan dăng nsum mpôl. Wa Y Blưn, xă Đăk Rơ Êa, nkual [on têh Kon Tum, n’gor Kon Tum, nkoch:

“Bah jêt gâp saơ ăp yuh, ăp yơ, ăp wa njroh. Gâp du\t u\ch uănh. Săk gâp nơm saơ nău xoang geh 3 ntil khlay. Lah njroh, ndơ\ ty njroh bah dâng n’hanh [ư tal 3 kơt ne\. rnôk gâp le\ njroh blău hôm gâp saơ ăp nău [ư ne\ plơ\ s^t plơ\ hăn. Rnôk nu^h uanưh, khân pơng mbra wât ne\ lah moh ndơ [ư”.

Rmôt nu^h xoang ntơm tâm rnôk dôl [ư ăp [ư lễ bah lễ hội ri kuăl lah xoang ntơm [ư- ăp nău njroh geh nkô| đah t^ng ntil lễ hội. bah meng rmôt xoang ntơm [ư lah xoang dah ro\ng, đah tât râng t^ng nău u\ch bah ăp nu^h êng tâm nsum mpôl.

Mpeh bôk năp, xoang dah ro\ng kơt xoang ntơm [ư ta nău njroh, nău mpâty, knu\ng êng ta nu^h râng geh dah ro\ng nkoch nău u\ch bah nơm  tâm nău njroh, đah kỹ thuật êng, t^ng nău u\ch, mô t^ng tâm âk rmôt njroh lah êng.

Nău way njoh bah nu^h Bahnar

Tâm jay bah bu ranh [on Gia A Bưu, le\ wâl dôl gu\ rgum đah nău njroh xoang. Đah rnăk wâl wa kơt kônh wa ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên, nău u\ch đah njroh bah rnoi nơm. Njroh xoang ue\h an to\ng 4 nkô| nău: Ty njroh rbân, mbrơi, ue\h di ntrong; dôn bu\t, mpât n’hanh măt saơ mpơl ta măt. Bu ranh [on A Bưu, xă Đăk Rơ Wa, nkual [on têh Kon Tum, n’gor Kon Tum, nkoch:

Rnôk hôm e jêt, saơ tâm [on mô lah njroh xoang jêng gâp du\t wât. A[aơ ur sai gâp so\k nău way ơm ne\ hôm e mât. Tâm nar 6, nar pơh lah mpôl hên kuăl jă kon sau s^t jay njroh soang. Yor nău njroh xoang bah âk kon se jêt du\t rbân ue\h ty rbân hôm t^ng nteh ch^ng gâr tâm di đah bri nor Tây Nguyên”.

Nar aơ, kônh wa ăp rnoi mpôl đet ta n’gor Kon Tum hôm e mât ndray nău njroh xoang way ơm bah rnoi đêt. Bah 4 ntil nău njroh xoang bôk năp, ăp nghệ nhân tâm rnôk trêng nt^m njroh xoang, le\ geh nău mhe, hun hao an nar lơ ue\h lơn. Nău njroh xoang mô hôm geh đêt tâm [on lan tay, ma bah ăp nău [ư ơm, mpât rbân ne\, le\ dơi du\t âk nu^h, lơn lah ăp nu^h nkra nt^m njroh mpôl nghệ thuật ta ntu\k nti, hun ao, ndơ\ tât ăp rgum njroh, tâm nđur nkual n’hanh lam dak.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja