VOV4.Mnông- Đah âk nu^h Rađe, kông koh mô kanu\ng lah ndơ dôk ty ma hôm geh âk nkô| văn hoá huêng phan. Aơ lah ndơ [ư tâm ăp kuăl brah ôp yang, ndơ tâm ton tâm nsông nsao, njêng oh nô mô lah gu\n kơl nău lap. Lơn lah tâm nău rêh bah ăp nu^h ri ăp tơ\ dơi [ư brah dôk kông dơi ua\nh lah l^p tâm lvang mô lah rnôk khlay tâm nău rêh.

            Đah nu^h Rđe, ndrel đah ngêt ndrănh yăng n’hanh ăp ntil ndơ kuăl brah kơt lah su\r, djăt, rpu, ndrôk, kông lah ndnơ mô dơi mô geh n’hanh du\t khlăy tâm nău way kuăl brah. Kông văn ti mô dơn lah ndơ tâm ton tâm kep, tâm nkol ur sai, oh nô ma hôm nha  ns^t tay âk nău lap, kơl an săk dăng lăng ngăch. Aơ lah ntil ndơ nt^t an nău tâm ton, nău tâm nkol bâh nu^h [ư kuăl brah ê vơt ăp brah n’hanh ntu\k rêh jêng ta năp nău ua\nh saơ g^t bâh âk nu^h.

            T^ng nău mbơh bâh wa Le Niê, ta [on Ea Bông, xã Cư Êbur, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, nu^h Rđe  geh âk nău way ndrel đah nău rêh kon nu^h. ăp rơh kuăl brah geh ns^t du nău khlăy êng. Tâm rnôk kuăl brah, nu^h kuăl brah mbra nkre răk nău kuăl brah, nkre njôt ti dok kông văn ta ti nu^h geh [ư kuăl brah. Ne\ kơt lah du nău an saơ brah yang kơl an nu^h geh văn kông. Lôch ăp tơ\ kuăl brah, kông văn ti mbra geh nchih mbrô an tâm di đah ndrăng yăng ma nu^h tơm jay le\ do\ng [ư kuăl brah, way lah 3,5 mô lah 7 têl tor.

            “T^ng nău way bâh rnoi nơm, tâm nău rêh bâh ăp nu^h bâh ntơm rnôk deh , geh lep dak tu\, geh kuăl brah ntơ săk lôch ne\ tât rnôk têh lơn g^t win, g^t hăn t^ lah rnôk ntơm [ư nău way văn kông, đah ndơ kuăl brah lah 3 yăng ndrănh n’hanh du mblâm su\r ndăm gay ma an nu^h ut ndeh gay u\ch dăn mât ueh an oh bê. Tât rnôk gu\ ur sai, deh kon mbra [ư kuăl brah đah du mblâm su\t ndăm lăch tăp n’hanh 5 yăng ndrănh, nău ne\ lah nt^ng nklơi kông đah rnăk vâl mê| bơ\ deh gay ma dok kông đah rnăk vâl ur, yor ne\ lah ăp tơ\ văn kông geh nău way êng êng. Đah mpeh rnăk vâl ur kon r^ nu^h bu klô ntơm [ư kuăl brạbâh du mblâm su\r n’hanh 5 yăng ndrănh, tor têl ta kông văn ti ne\”.

Kông văn ti kơt lah du drăp ndơ khlăy geh mât prăp ueh gay ma dok tâm rơh khlăy

            Hôm t^ng wa Hoàng Ngọc Lan Byă, ta [on Sut MĐưng, xã Chư Suê, nkuăl Cư Mgar, n’gor Dak Lak, nău văn kông ta ti nu^h geh [ư kuăl brah hôm nha lah nău rhơn, nău dăn ngăch dăng săng ueh n’hanh âk nău [u\n lap.  Yor ne\, tâm âk nău way, lôch rnôk bu n’hâm [ư kuăl brah n’hanh văn kông ta ti an nu^h tơm jay, ăp nu^h tâm rnăk vâl, mpôl băl  n’hanh nu^h tât râng kuăl brah le\ ntôt du mblâm kông gay ma dok ta ti nu^h geh kuăl brah nkre lah du ndơ pă an mô lah nău nt^nh ntăn.

            “Văn kông an nu^h geh [ư dăn kual brah n’hao săk gay ma an nu^h geh kuăl brah geh ngăch dăng. Rlău ma ne\ hôm nha geh nđâp ur sai n’hanh oh nô mpeh rnoi ur tât râng r^ bu n’hâm kuăl brah kơl an ăp nu^h ne\ geh ngăch dăng săk soan n’hanh [ư geh âk drăp ndơ”.

A[a[ nău dok kôg ti kơ lah du nă bum lap, ngăch dăng

            Tâm nău way bâh nu^h Rđe, kông văn ti hôm nha lah nău tâm nkol bâh ăp bu ur bu klô tât rnôk di năm tâm gu\ ur sai. T^ng ne\, rnôk le\ tâm u\ch r^ bu ur mbra mbơh đah rnăk vâl tât jay bu klô pă kông văn ti. Ndơ njôt tâm nkol kông t^ng nău kêh bah rnăk bu klô, tơn an geh 8 mblâm kông văn ti n’hanh du blah bok mă, nt^t an nău lah ueh đah mê| sai yor le\ geh mât rong nt^m nti  bu klô têh kuăng. Tâm rnôk [ư kuăl brah, kông văn ti geh nău khlăy kơt lah rgên tâm nsông geh bar rnăk vâl dok an bar hê ur sai mom đah nău u\ch nt^nh ntăn mpeh nău rêh ur sai, nău [ư ur, [ư sai tâm rnăk vâl. Rnôk ndrel go\ ti ta kông, 2 hê le\ jêng ur sai ngăn, tâm ton ta năp bar rnăk vâl mbra rêh nsum tâm rnglăp, tâm ro\ng n’ho ro. Bar mblâm kông văn ti dok ta ti 2 hê ur sai mhe lah ndơ nt^t an nău rêh ur sai ueh tâm rnglăp, tâm ro\ng le\ nău rêh.

            Kông văn ti hôm nha tâm rgop nău tâm ro\ng đah rnăk vâl nu^h Rđe đah du nu^h mô geh du ndul mham, du ndul me deh bâh nău tâm rnglăp yăng. Rnăk vâl mbra pă an nu^h oh nô tâm rnglăp kông văn ti kơt lah du nău tâm ton, kơp dơn nu^h ne\ jêng du hê nu^h tâm rnăk vâl, ndul mpôl. Bar ding geh tâm rnglăp kơt nu^h du ndul me n’hanh tâm kơl, tâm rhơn ndrel ăp nău rhơn ăp nău jêr ho\r, nău tât tâm nău rêh.

            Kông văn ti hôm nha lah ndơ du\t khlăy gay ma tâm kuăl mâp đah brah yang, ndơ an nău dăn nău tâm ton. Wa Y Hơ Êban, ta [on Knia 4, xã Ea Bar, nkuăl Buôn Đôn an g^t, nău tâm ton lah du\t khlăy ta năp ăp brah yang n’hanh [on lan. Yor ne\, rnôk ma ê ho\ geh [ư t^ng nău le\ ton, t^ng nău geh ta rnăk vâl, khân păng mbra [ư văn kông gay ma dăn ntru\ch nar tâm ton tât nar aơ.

            “Kông văn ti le\ tor, dok ta ti yơn ê ho\ tât nar khay le\ nchrăp lor mô lah ê ho\ geh to\ng ndơ gay ma [ư tâm nsông kơt le\ tâm nal tâm ton r^ mbra ntruch nar êng, kơt kăl e ntơ lah ntrơn kông. Nt^t lah le\ ton [ư kuăl brah đah du mblâm rpu nkuăng n’hanh 7 yăng ndrănh gay ma [ư kuăl brah đah u che yău ye yơn an geh kâp tât khay wai gay ma ăp nu^h ru rău tât kơl, ntop nar kan ndrel tu\r ch^ng goh gong, ngêt ndrănh yăng, sa piăng poăch gu\ch đah rnăk vâl.

            Ntơm nơh, kông văn ti geh ntoh do\ng âk tâm ăp nău kan khlăy bâh nu^h Rđe đah nău khlay êng êng. A[aơ, bôl ma ta ăp nău way mô hôm geh âk kơt ntơm nơh yơn ta Dak Lak, kông văn ti hôm nha geh mât kơt lah du ntil drăp ndơ khlăy. Rnôk ntoh ta ăp nău kuăl brah, păng jêng ndơ khlăy geh âk nu^h tâm văn kơt du nău ueh geh mât rbăy.