VOV4.Mnông: Năm bah năp, âk nău [ư văn hoá le\ geh ta ăp n’gor Tây Nguyên. Đah ăp nghệ nhân, nu\ih m^n njêng n’hanh n’ăp ăp nu\ih u\ch văn hoá ăp rnoi mpôl đêt Tây Nguyên, nkah g^t ăp nău ueh blău mhe lễ hội ch^ng gong geh nău ueh êng bah Tây Nguyên ne\, ăp nu\ih mpo\ng u\ch, ăp nău ueh văn hoá ne\ mbra rêh mro đah năm khay.

Wa Siu Phích lah du hê nghệ sỹ Ba Na tă pah kan ta Jay mprơ ca múa nhạc tổng hợp Đam San, n’gor Gia Lai a[aơ le\ rlu ranh. A[aơ. Wa rêh đah rnăk wâl ta tổ 2, phường Ia Kring, Tp Pleiku, n’gor Gia Lai. Wa uănh m^n mro, uănh nđôi ăp nău [ư văn hoá tâm n’gor, lơn lah nău mât ndrănh, [ư ueh văn hoá Ba Na. wa Siu Phích nkoch:

Năm 2019 aơ, gâp nsrôih [ư ueh nău tơm nu\ih che, nu\ih bơ\ tâm rnăk wâl nơm. Gâp mbra ntop kơl ăp kon nơm đah trong mât uănh, nt^m nti ăp mon. Rlău ma ne\, gâp mbra tiăr nti hăn jâng du nar 30 mn^t gay rêh ngăch dăng n’hanh ueh lơn, [ư ntu\k nsing nơm an kon sau. Ăp rnôk nkah g^t nău mprơ Ba Na bah [on tơm, gâp ndrel du đêt oh nô nghệ sỹ le\ rlu ranh gu\ ndrel tâm mâp măt tay, đơn n’hanh mprơ ndrel gu\ djăt.

Nghệ sĩ Y Tư, nu\ih Ba Na, ta nkuăl Kbang, n’gor Gia Lai, u\ch nău ê nkra mboăt n’hôm rnoi đêt, tur ch^ng go\ gong. Năm mhe rlău, wa Y Tư rhơn rnôk râng Festival Ch^ng gong Tây Nguyên ta n’gor Gia Lai. Wa nkoch: “Gâp du\t rhơn rnôk djăt tay ăp mboăt n’hôm bah yôk bri Tây Nguyên an lam [on lam ntur neh g^t tât mpeh nău khlay văn hoá ch^ng gong Tây Nguyên. Gâp mpo\ng u\ch ăp nău khlay ne\ mât ndray mro, [ư ueh, ngăn lah ăp nghệ nhân nsrôih lơn tay nkoch trêng an rơh druh ndăm, bôl le\ saơ âk rmôt ch^ng jêt năm, ch^ng bu ur. N’hanh mpo\ng u\ch gưl bah lơ uănh m^n lơn tay gay ch^ng gong Tây Nguyên nteh n’gôr mro t^ng năm khay”.

Tâm nău rêh bâh nu^h Sêđăng ta n’gor Kontum a[aơ hôm nha mât prăp âk nău khlay văn hoá way ơm ueh. Năm 2018 bâh âk nău pah kan yor n’gor Kontum [ư, mbơh tơih âk nău kan way ơm, tâm rlong, tâm nđur. Pơh văn hoá- pâl nđaih…ăp nău khlay văn hoá bâh nu^h Sêđăng tâm ban kơt ăp mpôl rnoi oh nô êng geh rnê. Wa A Néo, ta [on Kon Cheng, xã Đăk Ui, nkuăl Đăk Hà, du\t rhơn rnôk geh mbơh nău kan tiăr ndơ do\ng bâh nu^h Sêđăng tâm pơh văn hoá—pâl nđaih n’gor Kontum tal 4 [ư rnôk du\t năm e.“Rnoi Sêđăng hên ntơm nău rêh du\t jêr jo\t r^ nău kan tiăr ndơ do\ng ah du\t khlăy. Kăl e nơh tiăr pêh, kuk pel pah kan he nơm hăn joi êng loih mô ơm geh kơt a[aơ. Lah mô geh nău kan tiăr aơ, mô geh kuk, mô geh tu^h r^ mô geh ndơ pah kan, mô geh găr ba, găr mbo gay ma sa. Rnôk tâm lơh tâm su r^ bu tiăr tak, đao [ư ndơ tâm lơh mprơh rlăng. Geh mbơh an ăp nu^h g^t tât nău kan tiăr way ơm bâh u che yau ye nơm lah du\t rhơn ngăn”.

Wa A Jar, du hê nu^h g^t blău rnoi Sêđăng, ta [on Plei Đôn, xã Vinh Quang, nkuăl [on têh Kon Tum, n’gor Kontum nkoch.“Tâm năm 2019 aơ gâp u\ch ngih dak mât ua\nh tay lơn mpeh nău rêh bâh nu^h [on lan tâm rnoi đê|. Mhâm [ư gay ma [on lan rnoi đê| geh n’huch bah rnăk ach o. geh nău nsrôih kơl an [on lan rlet nău jêr jo\t bah ach o gay ma ăp nu^h ndrel hun hao nău ueh. Gâp u\ch ngih dak geh mât ua\nh tât ăp nghệ nhân, geh nău kơl lor an ăp nu^h geh kan mât nău ngơi, nău nchih n’hanh ăp nău văn hoá way ơm”.

Âk nar bôk năm mhe 2019 mhe rlău, ta Dak Nông le\ [ư lễ hội văn hoá cheh tanh Việt Nam rơh bôk năp. Ta aơ, hang rhiăng đại biểu lah ăp nu\ih gu\ m^n njêng văn hoá, nu\ih koh kachoh kho ao n’hanh ăp nghệ nhân ăp rnoi mpôl đêt le\ ndơ\ ăp trong mkra mât ndray [ư ueh văn hoá cheh tanh mbân ao, nău kan way ơm cheh tanh an ăp rnoi nu\ih ta Việt Nam. Râng rgum nchră aơ, wa Thị Mai (rnoi Bunông) lah nghệ nhân cheh tanh, nkre lah nghệ nhân ch^ng gong ta [on Bu Prâng, xă Dak Ndrung, nkuăl Dak Song n’gor Dak Nông nkoch nău u\ch ro\ng năm mhe mbra geh âk nău rgâl hao tâm nău nt^m nău kan way ơm gay mât ndray n’hanh [ư ueh văn hoá bah rnoi nơm: “Gâp mpo\ng tâm năm 2019 tât, ăp gưl bah [on lan tât Trung ương ntop kơl gay gâp nt^m cheh tanh bah rnoi nơm an rơh druh ndăm mô an roh rui. Du hê gâp ri mô dơi [ư, gâp mpo\ng mô knu\ng pơk jrô nt^m g^t hôm ri an ta ne\ dơm ma u\ch pơk jêng ndơ moh êng, geh ntu\k tăch an ndơ gay mât jo\ jông. N’hanh n’ăp jrô nt^m tur ch^ng tay, mpôl hên u\ch rmôt ch^ng [on Bu Prâng dơi hăn ngai lơn tay, dơi tâm nđur nti nsơm đah ăp rmôt ch^ng êng gay nti n’hanh mât mro nău ueh bah rnoi nơm”. 

Ta xã N’Thol Hạ, nkuăl Đức Trọng, n’gor Lâm Đồng, ntu\k geh rlău 90% rnoh nu^h lah K’Ho, nău du\t rhơn lah bâh âk năm aơ le\ mô hôm geh nău gu\ ur sai mô to\ng năm n’hanh dăch ndul mpôl. Bu ranh K’Hai (Bap K’Thuận) rhơn ta năp nău rgâl mpeh ăp nău kan bâh [on lan N’Thol Hạ. “Ngăn lah gâp du\t rhơn yor [on lan le\ rgâl nău way mô tâm di lah gu\ ur sai kon kônh kon wa, tâm gu\ ur sai bu ranh nchâp, mô ho\ to\ng năm deh, ma a[aơ [on lan le\ g^t tâm gu\ ur sai đah rnoi êng n’hanh di năm ntru\nh bâh ngih dak, kơt bu klô to\ng 20 năm, bu ur to\ng 18 năm. Ăp nu^h bu ranh [on kơt hên nsrôih rgo\ jă n’hanh [on lan nsrôih [ư t^ng nău rgo\ jă mbơh tơih bâh mpôl hên. Nău rêh wa\ng sa bâh [on lan ta ntu\k a[aơ le\ geh nău hun hao âk, geh to\ng nău mât ua\nh lơn tât naư nti bâh oh kon nơm gay ma ba kơi tay geh nău rêh ueh lơn”.