VOV4.Mnông:, a[aơ, jay jong bâh nu^h Rđe mô hôm âk. Ăp jay ơm nău ueh kơt ơm lơ ma mô hôm. Yơn, geh ngih du\t tâm jong tâm bảo tàng dân tộc học Việt Nam mpơl nău ueh ntoh lư êng bâh du rnăk vâl t^ng me ta Dak Lak, geh ndâk [ư tay.

Du jay jong rlău 40 m bâh nu^h Rđe geh ndâk [ư tâm ntu\k kiến trúc bâh Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, lah ntu\k way geh năch veh chop. Jay rdâk [ư ta năm 200 bâh rnăk wa H’Đách Êban [ư năm 1967 ta Buôn Ky, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak.

Bôl ma ndâk tay, jay hôm nha geh mât t^ng mpeh ba lơ- ba dâng t^ng nău way nu^h Rđe. T^ng nău way nu^h Rđe, mpo\ng jay ne\ dơi nching sial luh nar mpeh ba lơ ta khay wai n’hanh nhâp nar ba dâng ta khay mih. Ta khay mih, păng dơi geh ndeh soan duh bâh măt nar rnôk duh gay ma pâr sơh, bah mbe\ l’^t. Gay ma g^t năl jay nu^h hôm nha rêh n’hanh jay nu^h kh^t tâm bri neh ntu n’hanh bri phan, [on lan way [ư jay môch t^ng mpo\ng luh nar-nhâp nar. Jay Jong geh [ư ta Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, bôk jay plơ\ let mpeh ba lơ, mpông luh lăp tơm, vơt năch. Ntung hao let jay jong way geh bar ntung, ntơ lah ntung dăm, ntung me. Ntung me mpeh ma way geh [ư trah mon măt khay du buh n’hanh bar mblâm toh, mpơl nău têh ndro\ng n’hanh t^ng me. Aơ lah ntung an bu ur n’hanh năch. Ntung hôm e lah ntung ngăn, jê|, ntêm an bu klô hăn.

Jay jong bâh nu^h Rđe geh [ư kanu\ng đah si đar, ngâr nkar ăp ntil. Êng ndơ ntưm đah pih mô lah ja mbâl rlău 20cm. prêh đah măt neh klâp ma 1m, ba dâng an aih mô geh mât rong kơt ngih jay ta mpeh Bắc.

Jay jong lah ntu\k gu\ bâh le\ du rnăk vâl, lơ ma âk nu^h jay lơ ma jong. T^ng nău mbơh ta Bảo tàng dân tộc học, kăl e nơh geh ăp jay jong bơi tât 200m. jay geh âk mpông jê| tâm [ah ngai tâm ban gay ma ueh aih n’hanh so\k măt nar ang.

N’goang bôk năp rnôk lăp ta jay ntơ lah gah (n’goang vơt năch), du\t hvi. Tâm ntu\k vơt năch an kpan jong 10-20m mpeh đah kiău, ntu\k ăp nu^h bu ranh tur ch^ng goh gong. Ta aơ way geh ăp rơh vơt năch, khân păng nchră nău nsum ta le\ rnăk vâl, [ư kuăl brah, ngêt sông rnôk jay geh nău mô lah tur ch^ng goh gong. Aơ hôm nha lah ntu\k b^ch bâh ăp bu klô ndăm an tât rnôk so\k ur, mô lah ăp nu^h yor nkô| nău êng êng ma nklơi jay ur s^t jay me nơm.

Ntu\k vơt năch geh mpla âk ndơ ueh n’hanh drăp ndơ khlăy kơt lah yăng, ch^ng gong, gâr…du\t ntu\k vơt năch geh ntu\k jê|, ntêm an năch bu ur.

Ba kơi n’hoang vơt năch lah du ntu\k luh mpeh ba kơi jay, ntơ lah Ôk- ntu\k gu\ bâh le\ rnăk vâl. Ntơm nơh, ăp rnăk Rđe geh âk rnăk jê| bâh bar pe rơh kon său. Ăp rnăk geh du n’oang êng gay ma bich n’hanh prăp ndơ êng, kanu\ng lah kho ao.Khân păng b^ch mpeh luh nar, rok jâng mpeh nhâp nar. Bôk năp lah ntu\k bich bâh ur sai tơm jay, lôch ne\ lah rnăk vâl kon, său, kêng du\t lah jay u\nh.

Ăp ntil ndơ rup mpơl nău ryơk n’hanh nău têh dăng bâh nu^h me geh trah mon ta le\ rngôch ăp n’gâng, jro\ng tâm jay jong.

Ta meng ăp rup toh, rup ăp ntil kơt lah rveh, mpa, nglonh…le\ geh ntoh trah ta ăp jrong jay. Ăp rup trah mon aơ geh [ư đah ti ma sung way ơm. Ndơ pah kan, ndơ do\ng geh nu^h Rđe an ba kơi jay mô lah ndơm tâm chor jay.

Ba kơi jay geh tach jâng gung n’hanh ntung jê|, kơl an nău pâl rlưn an rnăk vâl. Aơ lah ntu\k u\m ntu, gâm sa.

Jay jong du ntil jay du\t ueh, lah ntil ndơ ntoh lư bâh văn hoá nu^h Rđe le\ n’hanh dôl geh mât rbăy ta Bảo tàng dân tộc học Việt Nam, mbơh đah năch dăch ngai mpeh nău ueh êng tâm văn hoá way ơm bâh ăp mpôl rnoi đê| nu^h Việt Nam.

Nu^h rblang: Thị Đoắt