VOV4.M’nông: U|ch đah nau mprơ nroi Jarai ntơm bah jê|, yuh Rmanh H’Prăm, ta Plei Ia Bia, xã Ia Lem nkuăl Chư\ Pưh n’gor Gia Lai mpp geh nau rvê rnôk nkoch tât nau nơm u\ch. Yuh nkoch, nau mprơ tâm ơh bah rnoi Jarai ho\ lăp tâm mham panưg hôm, yor ri ma rnôk tăng bu mprơ, yuh u\ch mprơ plơng nkre ân ueh tâm nuih n’hâm. N’hanh nau mprơ lơn ma tâm rnglăp lơn, ueh lơn rnôk geh n’ăp nau tur chi\ng, nkre đơn n’hanh geh đê| đă ndrănh yăng. Yuh Rmanh H’Prăm, nkoch:

 “Săk gâp mprơ nau nơm ri gâp u\ch ngăn, tâm ăp  tơ\ tăm nteh chi\ng, nteh đơn lah gâp u\ch mprơ ro. Geh rnôk nơm ê geh ngêt ndrănh ôh ri nơm hôm geh nau prêng đo\ng. Rnôk geh ndrănh đê| đă ri, tăng nkreh đơn, ntur chi\ng lah nơm mprơ nkre. Bol ma săk nơm saơ nơm mprơ mô m’ak, yơn tăng nau nteh đơn tâm nuih n’hâm mô dơi hôm nkân, u\ch ngăn ro”.

Yuh H’Prăm nkoch, ngăn lah rnôk tăng bu klô mprơ lor yuh mra gơih n’ơr mprơ mplơng nkre. Yor nau mprơ ntoh tâm nuih n’hâm nơm. Rnôk geh oh nô, băl mpôl tât ngih, thai bu sông sa, yuh lo\ mprơ nau ôp khâl, nau mbơh nkoch tâm nau kan , nau rêh ăp nar. Yuh u\ch bah nau ndri\ng ri ân lơi ueh ma băl bên, oh nô, ko\ u\ch geh nau bu rnê nơm do\ng.

Đah ăp nu\ih rơh bôk năp tât ngih, yuh Rmanh H’Prăm ko\ mra mbơh ngơi đah nau prơ, đah âk nau mprơ di\ng kơt aơ:

 “ Bu vay ndri\ng nau lah “Jâng may tata ngih gâp, ty may kuăn tâm mpông ngih gâp. Săk jăn may ho\ lăp tâm ntu\k vơt năch, săk may ho\ gu\ mêp u\nh năl, ma ngih gâp mô geh du mâl djăr gay jă may sa, mô geh ndrănh kah gay jă may ngêt, mô geh hât kah ân may su, mô geh rmi\t jă ân may sa ân ueh…” Ko\ kơt lah nau ntơm saơ bu tât ta ngih ri, do\ng nau ôp ueh đah nau mprơ, kơt lah “Muh măt may gâp ê geh mơng, moh săk may gâp mô mâp gi\t, may lah nu\ih ta bah [on lan, [on êng tât ta aơ rơh bôk năp…” ndri dơm”

Nau mprơ rnoi Jarai nơih mprơ, nơih kơt n’hanh nơih ti\ng, yor er mprơ ueh, nơih bah păng. Yơn gay mprơ ân tâm di n’hanh geh tâm ndri\ng nau ri mô di lah ăp nu\ih ko\ blau ndrel geh nu\ih bu u\ch djăt.

Wa Yă Mep, ta Plei Kenh Hmek, xã Ia Blư\, nkuăl Chư\ Pưh, năm aơ ho\ rlau 80 năm. Wa nkoch rnôk hôm druh păng u\ch mprơ ngăn n’hanh vay mprơ tâm ơh ndrel bu ndăm tâm [on. Ăp nau mprơ đah păng lah ăp nu\ih blau ngăn n’hanh blau nau tâm dnri\ng đo\ng. Lah bu mprơ mô geh tâm ndring, păng mô geh ơh nau ndrel ma du ntu\k êng nkre ro. Yor nau mprơ n’hanh  er mprơ ân geh nau tâm di, nê lah n’ăp du nau mprơ geh tâm nkoch, tâm ndri\ng. Wa Yă Mep, nkoch:

 ‘Lah phung he mprơ ndrel ndri\ng nau tâm ban nau mi\n, geh nsum nau u\ch nkoch ri djẳ lah nơm saơ geh nau ueh m’ak, tâm nuih n’hâm geh nau ueh ro. Lah mprơ mô geh tâm di, nau tâm ndri\ng păng mô geh tâm kơt tâm ban ri mô geh nau gi\t ôh, nau mprơ păng ueh ngăn lah ta ntu\k nê. Mô di lah kru\ng ndri\ng nau, mprơ ueh, ân ma bêng sah, bêng dông kđôi ma nơm mô gi\t, mra mô geh lăp tâm nuih n’hâm. Kơt lah bu tâm dri\ng nau mpeh n’hâm mom, mpeh nau tâm ro\ng “Nuih n’hâm kơt lah kon ka se rvăn măt khay, kon ka se dak mpât re klơ măt dak, kao byăp Djoh, play teng neng luh kao, kơn play…”mô di trong bah păng, lah tih trong mô tâm ban. Nau tâm ndri\ng, nau hôr mhâm [ư joi ân saơ nkô| gay ma r[o\ng tât. Nu\ih mprơ nau ri lah moh nau ân tâm di nau nê. Hôm nu\ih mô blau hôr nau ri mô di lah mprơ ueh. Nu\ih mprơ blau  ri gay geh nau mi\n, hôm nu\ioh mprơ mô ueh ri lôch nar ma ko\ mô saơ trong ma luh”.

Tâm nau rêh a[aơ, nau mprơ Jari hôm lah du nau geh mprơ nsum ueh lơn ma ntơm nơh ngăn. Yơn lah, nau mprơ tâm ơh mro lah ntil ndơ [ư ueh ân nuih n’hâm bah nu\ih blau mprơ, ngăn lah nu\ih blau ơh nau ân tâm di, ân ueh ri lơn ma mô âk ôh. Aơ lah nau ueh ơm, [ư ueh tay ân nau rêh nuih n’ham, ngăn lah kônh wa rnoi Jarai nkoch mbơh ndrel hun hao”.

Nu\ih răk rblang: H’Thi