VOV4.M’nông – T^ng ăp nu^h m^n njêng, nău way ka choh măt, ka choh săk geh bah kăl i kăl e. Mô knu\ng lah du trong [ư ue\h ma t^ng nău way lah bah du đêt rnoi nu^h, rup ka choh kơl dơi dêr pêh đao bah nu^h rlăng hăn tâm lơh n’hanh ngoay tâm âk nău gay g^t năl nu^h bên, rnoi mpôl.

Du đêt rnoi nu^h kơt Brâu, Xơ Đăng, Cơ Tu… gu\ rêh ta nkual Trường Sơn-Tây nguyên bah năp đaơ geh nău way ka choh măt. Nu^h Brâu lah ngoay tâm ăp rnoi geh rnoh nu^h đêt ngăn tâm ăp rnoi mpôl đêt nu^h ta dak he, gu\ rêh ta [on Đak Mế (xă Bờ Y, nkuăl Ngọc Hồi, n’gor Kon Tum). Bu ur Brâu geh nău way ka choh măt n’hanh do sêk, chuh tôr. Âk nu^h so\k ru\p le\ tât [on lan nu^h Brâu gay so\k tay ăp rup bah ăp u che hôm e mât r[ay ru\p ka choh ta măt bah nơm. Tâm ne\ an nkoch tât u Nàng Bun-Nu^h hôm e n’gle\ du\t mât nău way ka choh măt bah rnoi nu^h n’hanh le\ geh ru\p ka choh ta măt mpeh u che bơi 20 năm aơ.

Dăch aơ, tâm mạng xã hội nkoch đo\ng ru\p nu^h bu ur rnoi Rơ Măm nchih ru\p rnoi mpôl du\t ue\h: ty djôt tong hât, dôk kông nău nchih ru\p chor, nko wa\n aqak rse nhoong, lu\ n’glar, prăk, rlêm… Lơn lah, ta măt geh âk ru\p geh âk ru\p ue\h. Ru\p ka choh [ư ue\h ngăn lah ăp trong treh bar ntrong mbor ta bah dâng kang, nthoi tay lah ru\p kơt rse wơr bar đah trôm bôm. Ta ndăl kleng geh ru\p rwang jong bah ndăl kleng jur bar đah n’gêng tôr, bah dâng măt geh rup nkao jêt. Aơ lah ru\p rnoi mpôl ho\c du\t ue\h, an saơ nău way ơm kăl i kăl e bah ăp rnoi mpôl gu\ rêh ta nkual bah lơ Tây Nguyên.

Wa Jean-Marie Duchange nu^h Pháp le\ geh âk păng ru\p ơm khlay mpeh văn hoá Tây Nguyên. Pơng hăn tahen n’hanh hăn Việt Nam pah kan bah năp 1952 tât 1955 ta Vụ Y tế cộng đồng nkual yôk Nam Đông Dương. Pơng le\ chu\p nklăp 200 păng ru\p mpeh nău rêh âk ntil tâm [on lan nu^h Tây Nguyên.

U Nàng Bun-nu^h n’gle\ du\t mpeh nău way ka choh ru\p ta măt bah nu^h Brâu

Jêh rnôk pơng roh, nu^h rnăk wâl bah pơng le\ an Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam du đêt păng ru\p. Ru\p bah pơng dơi mpla nsơ ta Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, Bảo tàng n’gor Kon Tum, Bảo tàng n’gor Dak Lak, tâm ne\ geh păng ru\p nkoch 2 hê bu ur Xơ Đăng ka choh du ding 3 rwa\ng ta mbung. Ta Thư viện Đông Dương geh păng ru\p tâm ban ne\ đo\ng. Uănh dơi g^t du nău way hôm e tâm nsum mpôl nu^h Xơ Đăng.

Nu^h Cơ Tu ta yôk bri Trường Sơn ntoh lư đah ru\p ka choh tâm săk. Rnôk tât têh druh ndăm, le\ bu ur n’hanh bu klô u\ch ka choh ru\p ta măt. Bu do\ng tơm si su gay so\k nsuk u\nh, so\k lok reh an tâm du d^ng jut jêt gay [ư n’gâr n’hanh ka choh ntu\k le\ u\ch, jêh ne\ m’hing dak si n’hanh nsuk u\nh tơm si ta ntu\k ka choh. Nghệ thuật ka choh ru\p bah nu^h Cơ Tu dơi Lê Pichon (du hê nu^h m^n njêng nu^h Pháp) nkoch tât tâm tác phamả ăp nu^h u\ch mham: “Khân pơng way ka choh ăp ru\p mha; ta ndăl kleng nu^h bu ur njroh; ta ntu\k ka choh măt nar; 2 đah rsau sâng măt đah âk rplay têh dak ônh luh tât ta trôm tôr; ta săk ka choh mănh n’hanh ru\p rplay sam [u\t thập”.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja