VOV4.Mnông: Đah mpôl rnoi Bunong ta Tây Nguyên r^ rpu lah kon rong du\t khlay. Rpu mô dơn kơl soan tâm nău pah kan, hun hao wa\ng sa rnăk vâl, ma hôm nha lah ndơ kuăl brah khlay tâm ăp nar kuăl brah têh khlay ta rnăk vâl, ntu\k rêh jêng Bunong. Yor kơt ne\\, nu^h Bunong geh nău way kuăl brah an rpu.

            T^ng nău way bâh nu^h Bunong r^ nău way kuăl brah du\t khlay n’hanh mô dơi mô geh tâm ăp rnăk vâl rnôk rong rpu. Yor rpu mô dơn kơl soan tâm nău pah kan jan sa, lah ndơ nsơr an brah yang, ma rong geh âk rpu lah mpơl saơ nău têh hao bâh du rnăk vâl ne\. nău way kuăl brah way geh [ư ta kêng măng, lôch rnôk rpu le\ geh veng s^t ta ndrung. Kanu\ng rnăk I geh rpu, âk mô lah [hôi, r^ bu [ư kuăl brah da dê, n’hanh nu^h tơm jay lah nu^h kuăl brah. Wa Mê| Njran, ta xã Ea Huar, nkuăl Buôn Đôn, n’gor Daklak nkoch:

            “ Rnăk gâp r^ gâp lah nu^h leo [ư. Nău way aơ r^ le\ geh bâh ntơm hôm, rnôk rơh u che he le\ geh hôm. Ndrel đah nău u\ch an ndrôk rpu jay nơm bah geh nău kop ji, ăp nar lơ ma b^k rơ\ lơn”.

            Ê lor [ư kuăl brah , nu^h tơm jay nchrăp du đê| ndơ lễ khlay kơt lah nông dak, piăng (piăng duh mhe n’gon), djăt mô lah sur (t^ng rnoh âk rpu ta rnăk vâl ma săch ndơ [ư brah an tâm di), du yăng ndrănh, du ngan phe, u\nh jrêng. Ta kêng măng, rnôk rpu le\ geh veng s^t ta ndrung, kât ta su\ng gang, nu^h tơm jay ntơm [ư kuăl brah.

            Rơh kuăl brah geh 2 nkô|: bôk năp lah [on lan [ư tâm jay. Rnôk yăng ndrănh le\ geh troch bêng yăng, nu^h tơm jay (bu klô mô lah bu ur dơi da dê) mbra kêt ndrănh ta nông kro, lôch ne\ troch tay ta ngan jê|. Nu^h tơm jay so\k mham ndơ kuăl brah (djăr mô lah sur) mpli nsum ta ngan ndrănh, n’hanh [ư răk nău kuăl brah. Rơh kuăl brah tâm jay gay ma mbơh an brah yang g^t rnăk vâl geh kuăl brah rpu, u\ch ăp brah yang tât râng, kơl an. Wa Ama Nchrim, ta xã Ea Huar, nkuăl Buôn Đôn, n’gor Daklak an g^t:

            “ Gay ma nchrăp an rơh kuăl brah r^ bâh ntơm nău way aơ le\ geh nău mpr^ng lah “Ta ôi njur ba, ta măng [ư brah rpu”. Lah rnăk vâl I mô geh r^ [ư ndrel đah yăng ndrănh n’hanh djăr. Lah he mô kuăl brah rpu r^ mô dơi, păng mbra kh^t ji. Nău u\ch kuăl brah rpu lah gay ma der nău kop ji, der nău tât, an rpu ăp nar lơ ma b^k râk.

            Lôch kuăl brah tâm jay, nu^h tơm jay mbra luh bah dih ndrung rpu gay ma [ư tay. Ăp ndơ kuăl brah geh an ta năp mpông n’gar rpu. Khân păng so\k piăng n’hanh du đê| poăch an ta săk rpu. Lôch ne\ to\ dak tâm nông ta le\ rngôch ăp rpu ta ndrung. Lôch ne\, nu^h tơm jay dâk dăch rpu n’hanh ntơm răk kuăl brah. Nău kuăl brah  u\ch an brah yang kơl an rpu rnăk nơm geh der đah nău kop ji, hăn sa ngai mô geh bih êp kăp, mô geh jot lok, mâng, mô geh tom tơm si, mô geh dăk bu…nău kop ji der ngai, ăp nar lơ ma bik rơ\...aơ lah nău kuăl brah rpu ma wa Ma Chrim kuăl:

            “ U\ch brah yang kơl an rnăk hên. Mpôl hên kanu\ng geh rpu aơ jêng păng du\t khlay đah rnăk vâl hên.Dăn brah yang kơl an rpu hên der nău kop ji, der jot lok, dăk, der geh tup tâm dak, njrăng bah sa ba mbo bu, der geh tơm tăm si tăm bâh nu^h êng”.

            Rnôk lôch kuăl brah, nu^H tơm jay mbra ndơ\ yăng ndrănh an nu^h  mât chiăp rpu ăp nar, jă nu^h aơ ngêt ndrănh lor. Nu^h chiăp rpu sa hơm, ngêt nhul r^ rpu ta rnăk vâl ne\ mbra geh hơm, dăng. Lôch ne\ nu^h tơm jay lăp ta jay u\nh, nkhu\t ndrănh le\ mpli mham ndrel du đê| piăng  ta dăch nă u\nh gay ma kuăl brah. Kônh wa m^n lah, nă u\nh lah ntu\k mât u\nh ta rnăk vâl, bôl ma [ư ăp nău kuăl brah bu way mbơh n’hanh lah ueh nă u\nh.

            Rnôk [ư lôch ăp nău way kuăl brah, ăp nu^h mbra ndrel sa ndơ kuăl brah. Bôk năp lah nu^h tơm kuăl brah ( tơm jay) ngêt ndrănh lor, lôch ne\ lah nu^h chiăp rpu, nu^h bu ur âk năm deh tâm rnăk vâl, năch n’hanh le\ rngôch nu^h tât râng. Khân păng ndrel ngêt sông tâm ngơi ueh răm tât măng.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt