VOV4.M’nông: Tê Xăng n’hanh Măng Ri lah bar xã nkual căn cứ Cách mạng ta nkuâl Tu Mơ Rông (Kon Tum) kâng n’har đah nkuâl Nam Trà Mi bah n’gor Quảng Nam. Ntơm bah rơh tâm lơh tâm su lơh Prăng, Mprơh Mỹ kônh wa nu^h Xê Đăng ta Tê Xăng, Măng Ri  du nuih n’hâm t^ng Đảng, t^ng wa Hồ njêng [on rdâng lơh, jêng nkual căn cứ Cách mạng nâp dăng bah n’gor Kon Tum. Tâm ăp nar lễ tết mô lah ăp rnôk rnăk wâl geh nar khlay, kônh wa nu^h Xê Đăng ta aơ geh ăp ndơ sa kah khlay êng ma ma mô geh du ntu\k êng [a [a\ dơi geh.

            Nkual neh Tê Xăng n’hanh Măng Ri ho\ jêng ntoh lư yor geh âk ntil tơm dak si mpêt khlay kơt: sâm Ngọc Linh, sâm rse, đương quy, ngũ vị tử... Lơn lah sâm Ngọc Linh. Aơ lah ntil tơm dak si du\t khlay lam ntu\r neh, ho\ dơi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc kuăl lah drăp ndơ mpêt khlay bah neh dak. A[aơ, Tu Mơ Rông ho\ geh 760 ha ăp ntil tơm dak si khlay dja. Nơm geh tăm tơm dak si ma kônh wa ta aơ ho\ geh ndơ wa\ng sa rlău âk tơ\ rđ^l đah ntơm nơh.Yuh Y Bắp ta [on Đắk Song, xã Tê Xăng an g^t: [on mô hôm geh rnăk ji ngot, rnoh rnăk ach o hu\ch. Ntơm bah năm 2019 tât a[aơ, tâm [on geh 67 rnăk dơi manh tơm prăk dơh, ăp rnăk 100 rkeh prăk, đah deh prăk kon 3% ăp năm gay hun hao tăm tơm sâm Ngọc Linh. Mô hôm rnăk mô to\ng sa, mô geh bok n’gut ao nsoh. Wa\ng sa hao geh, jêng ăp rnăk geh ndơ ma wơt Tết da dê.

Nău rêh bah kônh wa ntơm nơh du\t lah jêr jo\t. A[aơ bol mô ho\ geh ndro\ng yơn âk rnăk ho\ mbơm oi đo\ng. Ntơm nơh geh g^t [ư lo\ sre, tăm bum, mbo dơm, jêng dơn to\ng sa rlău năm rlău khay dơm. A[aơ kônh wa ho\ g^t tăm tơm bời lời, cà phê, sâm rse…Du đêt rnăk hôm g^t tăm tơm sâm Ngọc Linh đo\ng jêng nău geh mbơm oi, nău rêh geh rgâl. Ăp rnăk geh tết ăp to\ng, ăp rnăk geh ndơ sa way ơm đo\ng”.

Nar tết, ndrel đah ăp ndơ sa way ơm kơt: puăch gu\ch, m[êt prung, ndrănh yăng; ăp rnăk ta Tê Xăng, Măng Ri geh puăch đe sa da dê đo\ng. Nău Xê đăng kuăl lah tup. Tup rêh kalơ tơm si tâm ban kơt kraih n’hanh ngăch ngăr tâm ban ma kraih đo\ng, yơn chiăng n’hanh rsău tâm ban ma đe. Ndơ sa du\t u\ch bah tup lah lha n’hanh kao tơm sâm Ngọc Linh. Du kg sâm Ngọc Linh geh rnoh khlay 100 rkeh prăk, sa sâm Ngọc Linh tup dơi kuăl lah đe quý tộc. Rnôk ăp tơ\ lăp bri mât chăm tơm sâm Ngọc Linh mô lah sâm rse, kônh wa way ndjôt nkre dăk gay ndơm tup. Aơ lah nău kan ân dơi [ư gay mât njrăng tơm sâm yơn geh du tơm ndơ sa khlay. Ndơm geh dăk tup s^t, kônh wa roch proch lôch nê pâr kalơ năk u\nh, tât rnôk geh năch khlay, mô lah tât rnôk lễ tết mơ so\k gâm jă năch sa.   

Wa A De kruanh UBND xã Tê Xăng an g^t:  

“Đah xã mpôl hên a[aơ 100% lah nu^h Xê Đăng. Nău way bah [on lan, Tết way ơm ri bôk năp ân geh ndrănh yăng. Ân nchrăp lor le\ ma khay bah năp, ăp rnăk geh da dê. Hôm nar tết ri ăp rnăk [ư prung m[êt da dê. Lơn lah ăp rnăk nchrăp đe da dê, rnôk geh dăk ta tơm si tâm năm ri ntêm tay kro gay an tât Tết, mô lah geh năch khlay mơ so\k sa. Hôm đe kro rnôk so\k sa djăt ma gâm hôl dơm, lah sa ho\ du\t kah hôm yor đe dja păng sa sâm”  

            Ndrel đah puăch đe kah mha êng, kônh wa Xê Đăng ta Tê Xăng n’hanh Măng Ri hôm geh trău sâm ma năch hăn pâl nđaih way kuăl lah lẩu sâm. Mô di lah sâm Ngọc Linh, ndơ sa lẩu sâm dơi [ư gâm bah tơm sâm rse. So\k bum sâm rse rêh, koh jêng t^ng gâl glêh dah bar kô| lău ti lôch nê gâm nkret đah nting djăr, nting su\r jêng glah súp. Rnôk sa, yu\k tay du mbăt lha sâm tâm glah lẩu…bri ju\r nđik, bah meng năk u\nh rnga hâng, ti djrôp yăng ndrănh, lôch nê sa du tong puăch đe, pư glah trău sâm. Tâm dăn an n’hâm suan ngăch dăng, nchră trong wa\ng sa tâm năm mhe, nău rdâk njêng [on lan mhe, n’hanh le\ ma nău nkoch bri lô ka… Tup sa sâm Ngọc Linh ma geh moh săk đe quý tộc./.

Nu^h rblang: Điểu Thân