Ƀư rhơn lơh dăng bah nuĭh Bahnar dơi ƀư ta jay nhih-ntŭk rgum rƀŭn nsum mpôl ƀon lan. Nar ƀư yor ăp bu ranh ƀon ƀư tơm, rpu lah mpa nsơr gay ƀư brah yang. Bu ranh ƀon Y Thành, ƀon K’Dung, xă H’Ra, n’gor Gia Lai, an gĭt:
Ƀư rhơn lơh dăng (Koh xa Tơdrăng) dơi ƀư rnôk lĕ lơh dăng rlăng. Nuĭh ƀon lan ƀư brah gay lah uĕh brah trôk, brah neh, dăn brah an săk soan gay mât njrăng ƀon lan. Rpu ƀư brah lah rpu ônh, têh uĕh, geh nke jong nklăp rlău du hăt ty, mô ƀư brah rpu ranh mô lah rpu nglang.
Lor rnôk ƀư brah, tĭng nău tâm pă bah ăp bu ranh ƀon, du rmôt bu klô têh ndăm lĕ geh ur kon, hăn joi rwăt rpu. Du mpôl druh ndăm bu klô têh dăng hăn tâm bri sreh tơm si, hoai reh sĭt; ăp bu ranh ƀon n’hanh nuĭh ranh ƀư rse brăt, rdâk, nkra tơm njuh bah năp jay nhih.
Rnôk ăp nău kan nchrăp lĕ jêh, kêng măng, ăp bu ndăm sŏk rse brăt kăt rpu ta tơm njuh. Rnôk aơ nteh n’gâr, nteh chĭng mbơh ƀư rhơn lơh dăng ntơm ƀư. Ăp bu ranh ƀon leo mpôl njroh jêng lăp ndrel nău nteh chĭng njroh mprơ wăr tơm njuh. Măng tât, bu ndăm ƀư tŭr chĭng njroh xoang na nao, mô an rpu bĭch gay mpơl nău dơi bah nuĭh lơh dăng.
Ôi ơm nar bah kơi, rnôk măt nar luh rlău bôk yôk, ngoăy tâm ăp nuĭh bu ranh ƀon dơi ryơk bah nsum mpôl, dâk ƀư brah:
Ơ yàng! yàng yôk, yàng dak..! Aƀaơ ƀon lan kuăl ăp brah jă ta aơ dơn ndơ ƀư brah... sa rpu, ngêt ndrănh đah ƀon lan. Knơm ăp brah nking n’gang an ƀon lan, an kon bu klô ngăch dăng, kon bu ur gơi nđơr, ƀư mir ba blău, rlet rlău ăp nău m’hĭk, lơh dăng trôk nar, rlăng... Ơ Yàng.
Rnôk bu ranh ƀon jêh kuăl brah, nte n’hôm nkre rpu, nteh chĭng n’gŭr răm lam yôk bri. Du hê bu ndăm ngăch dăng, djôt mâng jong mô lah đao njroh wăr tơm njuh, ƀư tĭng ƀư brah sreh rpu tâm nău nteh n’gŭr răm, ntroh n’gôr bah nău nteh chĭng ƀư rhơn lơh dăng... Jêh rnôk rpu khĭt, bôk rpu dơi an ta ndrơng tơm njuh gay ƀư ăp ntil nău ƀư brah tay. Săk rpu ri choh gâm gŭch an lĕ rngôch ăp nuĭh sa ndrel.
Lơ sĭt măng mông nar lễ hội lơ n’gŭr răm. Tĭng nteh chĭng ăp bu ranh njroh wăr tơm njuh an bôk rpu n’hanh sŏk đao mô lah tăk ntâp bôk rpu tâp 3 tơ̆. Aơ lah kơt trong gay nchroh rgŏ năp bah ƀon lan, kơl kônh wa nchrăp nuih n’hâm tâm lvang mhe.
Jêh rnôk lôch ƀư brah, mpeh bah năp jâng gung jay nhih, ăp bu ndăm bu ur tâm kho ao tanh ntơr uĕh, rbân r’ên tâm ăp nău xoang, boăt nthoi ăp nuĭh. Đah nuĭh ƀon lan Bahnar “Ƀư rhơn lơh dăng” lah nar rgum têh bah ƀon lan. Nô Đinh Pơr, ƀon plei Pông, xă Chư A Thai, n’gor Gia Lai, rhơn nkoch:
Tâm nar ƀư rhơn lơh dăng lĕ ƀon rgum ta jay nhih sa rhơn, ƀư brah đah rpu. Lĕ ƀon bu ranh kon se, druh ndăm bu ur bu klô ndrel râng nar ƀư brah. Ăp nuĭh ndrel gâm gŭch, lăp nar lễ hội dŭt răm.
Mô knŭng lah nău ƀư brah huêng, lễ hội rhơn lơh dăng hôm lah di nsum mpôl nkah gĭt tay kăl e, nkoch ăp nău lơh bah u che, janh dăng ƀon nơm. Knơm nĕ, rơh druh ndăm dơi mât nuih n’hâm ntô̆ n’hao n’hanh wât mât njrăng nău way ơm rnoi nuĭh. Wa Đinh Chích, ƀon Plei Pông, xă Chư A Thai, n’gor Gia Lai, rhơn răm ngơi:
Rnôk ăp nuĭh tahen lơh dăng rlăng plơ̆ sĭt. Nuĭh ƀon lan mbra wơt rhơn, ƀư rhơn n’hâm soan an khân pơng ta jay nhih. Ƀư brah đah rpu, dăn an khân pơng ngăch dăng, rêh đăp mpăn. Aơ lah trong ƀon lan mpôl hên ŭch nkah ntĭnh an kon sau mât văn hóa way ơm an rơh kơn bah kơi.
Nar aơ, rnôk nău rêh lĕ rgâl, tâm lơh tâm su mô hôm, ƀư rhơn lơh dăng hôm e dơi mât kơt du gâl nău uĕh văn hóa. Mô hôm djôt mĭn nkô̆ nău tahen, lễ hội lĕ dơi nsum mpôl rgâl jêng ƀư plơng kah gĭt, rhơn ƀon lan đăp mpăn, mô dah rhơn geh bôh ba. Tâm nău nteh n’gŭr răm bah nteh chĭng, bu ranh A Yó, ƀon Piơm, xă Đăk Đoa, n’gor Gia Lai, an gĭt:
Ƀư brah rhơn lơh dăng lah Lễ hội way ơm bah nuĭh Bahnar mpôl hên. Ƀư brah aơ ŭch ăp kon sau dơi wât văn hóa way ơm n’hanh mât ndrăy nău uĕh văn hóa, kônh wa ƀon lan tâm rnglăp, ngăch prăl săk soan, ƀư sa sâm geh, bôh ba têh play lăy mbôn.
Ƀư Brah lơh dăng (Koh xa kopo Tơdrăng) bah nuĭh Bahnar mô knŭng lah du nău ƀư văn hóa-brah huêng, ma hôm lah tu tơm nuih n’hâm boăt nthoi lĕ rlău-aƀaơ hin-rgŏ năp. Nĕ lah ntŭk rhơn ntô̆ n’hao nău way ơm janh dăng, ntŭk boăt nthoi nsum mpôl n’hanh an saơ nău rêh uĕh an n’hâm soan rêh dŭt hô bah văn hóa rnoi nuĭh Bahnar đah neh bri lâng Tây Nguyên janh dăng.
Viết bình luận