Nuĭh K’Ho ta mpeh bah dâng Tây Nguyên geh mât prăp âk mpưm văn hóa săk ntơr êng, tâm nê ăp nău mpât mprơ kơt reng, loong, tòng bơr, tam pơ̆t, tam pla… way ntoh tâm ăp lễ hội. ndrel đah râp chĭng, ndăch rvăch, tâm ăp lễ hội, nuĭh K’ho mô dơi lah mô geh tâm ăp nău mprơ.

Nău mprơ “Bơto bơtê kòn sau- Ntĭm nti kon său” bah bu mprơ K’Brèm ta xã Đinh Văn – Lâm Hà, n’gor Lâm Đồng rnôk nchih n’glăp ta trang fanpage Tiếng K’Ho VOV Tây Nguyên hŏ dơi âk nuĭh ŭch rŏng, tâm nkoch gĭt, n’hanh nchih rnê uĕh. Nău mha êng bah nău mprơ dja lah drô bu hăr blău tâm ơh mprơ reng jôn rbăn, nău mprơ rsip rsap yơm lăp tâng jru, njrăng đă kon său rêh uĕh, nkah gĭt nău kăl e n’hanh dêh rŏng ƀon lan nar aơ. Ăp nău mprơ kơt:

“Kăl e ƀon lan he ach o jêr jŏt

Aƀaơ dŭt uĕh reh ngăn,

Ăp kon său nkah tâm rnglăp tâm ban kon ka ta dak, sĭm ta kơh.

Djăt ma geh nsum du nău mĭn, ƀon lan he mbra hun hao lơn…”

Wa K’Branh ta thôn Kon Tách Đăng, xã Đinh Văn Lâm Hà, bol năm hŏ ranh, suan hŏ djôr, yơn rnôk geh năch tât pâl, păng nđơr ndal nău mprơ“Rhơn wơt năch”. Wa K’Branh nkoch.

“Nău mprơ K’Ho geh âk ntil nău. Ăp ntil nău dơi mprơ tâm ăp rnôk êng êng. Tâm ăp rơh wăch rgum, lễ hội ăp nuĭh way dŏng trong mprơ reng, hôm mprơ loong ri dơi mprơ gay mpư rnê cán bộ, mprơ rhơn wơt năch, rhơn mât măp. Bah meng nê hôm geh ăp nău mprơ tâm ăp nău way ôp brah lah yang đŏng kơt kuăl brah ba lah mprơ tam pơt”. Nău way nău mprơ dơi mprơ rnôk geh tâm mâp nsum, ngêt sa têh. Tât hŏ lăp rvi rvâng ndrui ndrănh yăng, ăp nuĭh mbra tâm mpât mprơ nsum, gay ôp khâl, rgŏ jă”.

Yuh Ka Thổi ta phường 2 Bảo Lộc, n’gor Lâm Đồng, ntơm bah jê̆ gân djăng đah nău mprơ tam pla, lah loong, tam pơ̆t... Gân djăng tiăr nti, yuh jêng găr ntil njroh mprơ bah ƀon lan, geh âk ndơ nkhôm rnê ta ăp rnôk liên hoan, lễ hội văn hóa bah n’gor. Yuh Ka Thổi rhơn nkoch.

“Đah nău učh rŏng mô an roh rup uĕh văn hoá rnoi nuĭh he, tâm nê geh ăp nău mprơ ma u che he ntlơi an tay, rnôk tăng ăp u che mprơ bol dŭt jêr wât ăp nău mprơ tĭng nău ơm yău, yơn nha hôm nsrôih tiăr nti gay rơh kơn druh ndăm kơt mpôl hên way dêh rŏng, gân djăng n’hanh hun hao rup uĕh nê bah rnoi nuĭh mpôl hên”.

Nău mprơ K’Ho lơn âk mprơ dơm mô geh ndơ nkrêh, uh goh, mô lah geh rnôk kơi ntop uh đah mbuăt mô lah n’hôm. Yơn lah, nău djăt uĕh bah păng gŭ ta nău nđơr ndal, mô tĭng nduar ơm, jêr kơt nklă mpeh nău mprơ. Nuĭh mprơ way sơch tâm nkô̆ hôr n’hanh nău gĭt wât bah he gay rklă ngăch ta rnôk nê dĭl. Ntĭt kơt, tâm nău mprơ “Oh nô tâm rnglăp” bah bu mprơ Pang Ting Poh, bâr mprơ lhơ aơ ƀdjơr nkre đah nău nteh mbuăt nkoch mpeh nău tâm rnglăp ta ƀon lan.

Wa K’Thế - Groi giám đốc Trung tâm Văn hóa – Truyền thông kuâl Lâm Hà (ơm), geh rlău 40 năm krêp dêh đah nău rêh văn hóa ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆ ta ntŭk. Mô dơn nchreng an uănh na nê̆ văn hóa chĭng gong, păng hôm rgum joi, gŭ mĭn n’hanh rklă ăp nău mprơ nsing ta ăp nău mprơ K’ho.  Wa K’Thế an gĭt:

Nău mprơ K’Ho lĕ ma ăp ntil nău mprơ reng, mprơ loong, mprơ Tam pơt, Tâm ơh bu ur bu klô,... Ăp nău mprơ dja hŏ geh bah dŭt jŏ ơm, ntil nău n’hanh nău mprơ dơi ƀư tĭng trong nđơr ndal mô kơt ăp nău mprơ mhe aƀaơ geh nuĭh nchih rklă na nê̆. ăp nău mprơ dơi mpơl tâm ăp rnôk ngêt sa têh, khĭt yot, rhơn ba mhe, tâm njêng oh nô, ƀon lan. Nău mprơ K’Ho way mô geh kơi ntop nkre đah ndơ uh goh, yơn geh rnôk mbra nkre đah uh mbuăt đŏng, njêng nău mprơ lhêt lhơi n’hanh rngân jru lơn”.

Bu mprơ Ka Să Ha Nhiếu, ta xã Đức Trọng, n’gor Lâm Đồng, an gĭt: nău mprơ K’Ho geh nău hôr nkah njrăng jru mpeh nău tâm rŏng ƀon lan, nău đăp dêh đah pah kan jan sa, nău tâm rŏng dŏng tri n’hanh nuih n’hâm tâm rnglăp. Rnôk tâm ƀon lan geh nău tâm rkeh, nuĭh gĭt nău mprơ tòng bơr mbra dŏng nău mprơ bah he gay rblang, nkra nău tâm rkeh n’hanh ƀư nuĭh djăt dơh lhŭch nuih n’hâm. Wa Ka Să Ha Nhiếu ŭch rŏng.

“Nău mprơ K’Ho lah ntŭk đang dơ ăp nău uĕh blău, păng ntĭm nti an bu trong ƀư nuĭh, đăp dêh đah nâm lơh nâm kan, tâm rnglăp tâm rŏng nsum gay ƀon lan nar lơn ma hun hao. Gâp ŭch rŏng Radio nău ngơi Việt Nam n’hao âk mông pơk ăp nău mprơ K’Ho, nklăp âk nuĭh mbra gĭt, n’hanh ntơm bah nê kônh wa ƀon lan mbra đăp dêh đah pah kan jan sa lơn”.

Ơi kônh wa ndrel băl mpôl. Nau rêng rjăp bah ăp ntŭk nkoch mbơh nau bah mạng xã hội dôl rgop nau leo nau mprơ K’ho tât êp hơm đah rơh mom, ntơm bah ăp clip mprơ êng tâm nklang yôk bri tât ăp nau nkoch mbơh bah nau mprơ ueh âk ntil tâm Tây Nguyên. Ăp nŭih ndrĭng nau kŏ nchrăp leo ăp nau mprơ bah rnoi K’ho lăp tâm nau kan njroh mprơ, ăp ntŭk ndrĭng nau ndrel nau leo ƀư njroh mprơ, tur chĭng tâm ƀon lan, ân saơ nau ŭch djăt ndrel mât ăp nau mprơ bah rnoi K’ho dôl jêng du nau ueh mpeh nau ơm tâm nau rêh nar aơ.

Nền trích đoạn dân ca ru con

‘Hơi kon ơi, ât hom, lơi nhĭm ôh.

Kon mleh, ân mê hăn luh tâm mir ƀư mir.

Hơi kon lơi nhĭm ôh hŏ.

Ât hom, ân me mbŏ hăn luh tâm mir gay rnăk nơm geh hơm ram’.

Nê lah ăp nau mprơ ueh ngăn ngên, ndjăng kon tâm nau mprơ n’hir oh bah rnoi K’ho geh rmôt kan rgum ăp nŭih blau mom Di Linh, n’gor Lâm Đồng nkoch mbơh klơ trang fanpage, rgum âk mpưm nŭih ŭch rŏng, nkoch ndrel mbơh nau ăp ntil, rnê ăp nau.

Kŏ tâm mạng xã hội, ăp băl mom rnoi K’ho nkoch mbơh nau mprơ geh ndring kơt nau tâm nau tâm ơh, ntoh nau ŭch rhơn bah ăp bu ur druh rnoi K’ho leo bu ndăm hăn uănh ăp ntŭk ueh bah bri gle, ntŭk tăm kao su bah ƀon lan Lâm Đồng:

“Hăn tât đah rĭ, oh leo nô hăn sŏk long Kơrla,

Hăn tâm tâm klang trong mâp djar bri gâp kŏ ntĭm ân may.

Djar bri tă bah lŏ bah bri hăn tât’.

Ntơm bah ăp nau mprơ bah mê̆, ăp nau mprơ hŏ geh lăp ngăn tâm nting mham, rnôk aơ bu ndăm K’Tẻm, tâm xã Bảo Lâm 1, n’gor Lâm Đồng lơn ma ŭch nau mprơ. Nô nkoch:

‘Gâp ŭch ngăn ăp nau mprơ geh nkô̆ nau nkoch nau rnê tât nau rêh jêng bah ƀon lan, bri gleh, ntĭm nti ăp nau pah kan jan sa, rêh jêng ân geh nau dơi nau nâp, nê lah ăp nau nkoch ntim ueh ngăn...nau khlay têh ngăn ma nau mprơ leo tât ân rơh mom, nê lah bonh đă tâm nau geh dơi bah nuih n’hâm têh, ân geh n’hao nau gĭt, nsŭk đă ăp rơh mom ân geh nsum ty mât ân nâp ndrel ƀư tĭng ăp nau ơm ueh bah rnoi nơm. Nau mprơ kơt lah ang trong ân rơh mom tâm nau rêh pah kan kŏ kơt lah nau rƀŭn rgum đŏng”.

Phung hên mhe djăt nau mprơ “Lọt Gêr” nê lah “hăn gir tui ka” yor rmôt ƀư nau njroh mprơ Nam Tây Nguyên (Lâm Đồng) mprơ. Aơ lah du nau mprơ geh ndrĭng nsing tâm er bah nau mprơ rnoi K’ho Lạch, ntoh nau ơm ueh yau bah ăp rnoi mpôl đê̆ ta Tây Nguyên, đah nau njroh kơt tĭng.

Nhạc sĩ Krajan Plin lah rnoi K’ho tâm Lạc Dương, n’gor Lâm Đồng. Wa ntoh lư ngăn đah nau nsrĭng ăp nau mprơ nsing tâm er mprơ bah rnoi nơm, nkre lah nŭih geh bu rnơm ngăn tâm ƀon lan, đah nau ƀư mât nau ơm yau rnoi mpôl geh nsum ma hun hao pâl n’aih. Nhạc sĩ Krajan Plin, nkoch:

‘Du đê̆ nau mprơ bah gâp ndring nsing tâm er mprơ bah ăp rnoi êng êng đŏng, kơt lah Rđe, Bunong, K’ho, Chăm...tâm nkuăl neh ndrel kon nŭih ntŭk nê hŏ njêng ân nơm geh nau ŭch rŏng, kơl ân săk nơm geh dơi  gĭt ăp nau mprơ, tĭng er gay ma nchih ndrĭng jêng. Gâp tă mprơm tă hăn tĭng joi  rgum ăp nau ơm rnoi mpôl đê̆, joi ăp nau vay ơm, nau ndrong...geh rnôk ri hôm nsing tâm nau mprơ rnoi nơm, kon nŭih, nkuăl neh, mô lah geh rnôk ri nsing tâm ăp nau nau geh nkoch ndrong ơm đŏng, nkuăl neh Nam Tây Nguyên aơ geh âk nau ueh ngăn. Lah nau pâl n’aih mô geh tâm êp ma nau ơm yau tâm nkuăl, đah ăp ntil nau mprơ ơm ri nau pâl n’aih mhâm ntŭk păng geh tât? Ăp nau mprơ mra bư ân bu năch ŭch joi, uănh, mra geh têk leo ăp bu năch tât ma Đà Lạt. Ntơm bah nau mĭn nê, gâp ndring ăp nau mprơ, nau ndrĭng, ăp nau mprơ gay ma rhŏ ân năch rnôk tât ma Đà Lạt, tât đah Lâm Đồng”.

Nau mprơ rnoi K’ho, tă bah nau n’hir, nau tâm ndring ân tât er mprơ geh njêng mhe, dôl ân saơ nau rêh nâp nâl rnôk rêng rjăp dăng tâm nau kan mro ndrel tâm ntŭk ơm yau nsum mpôl. Nau kơt tĭng ŭch bah rơh mom, nau nsôih joi, ntĭm nti bah ăp nŭih ndrel ăp nau ndrĭng nau mprơ mhe geh nsum ma ăp nkuăl neh hŏ pơk luh trong hăn ueh gay mât nau mprơ bah rnoi mpôl. Ăp nau mprơ bah rnoi K’ho mô êng geh djăt, ma jêng ntŭk tât bah nau mĭn, nau ŭch, nau nthoi nsum mpôl ndrel rgop nau nkoch mbơh tât rup gui Lâm Đồng tât ma băl bên, bu năch dăch ngai./.