Năm nti mhe lĕ ntơm lăp, nău nti geh âk nău mô ru yơn 17 nuĭh kan ndrel bâh mpôl tŭr chĭng kon se ƀon Pleiku Roh phường Pleiku, n’gor Gia Lai hôm nha ntêm mông nar nti ăp nău chĭng. Bu gru Siu Thưm deh năm 1983 lĕ ndăn rep nău kan ta jay gay ma nti ăp băl mom. Lĕ 18 năm pơk jrô nti tŭr chĭng mô sŏk prăk ta Pleiku Roh, wa lĕ geh nti njêng 3 rmôt tŭr chĭng ta ƀon, an ăp nuĭh bu ranh oi, bu ndăm n’hanh oh kon se. Ăp mpôl tŭr chĭng bâh Pleiku Roh way geh ndơn an n’gor Gia Lai hăn tŭr ta âk nău kan mbơh tơih mpeh nău ueh êng tâm dak n’hanh bah dih dak. “Gâp nti an ăp oh mon gay ma ba kơi tay ăp oh mô geh chuêl nău way tơm. Gâp nsrôih rgŏ jă ăp oh, ăp mon său nti gay ma mât rbăy nău ueh êng chĭng gong n’hanh ăp ntil ndơ uh goh, njroh xoang, gay ma ba kơi tay lah geh leo ƀư tâm mâp tâm nđur rĭ geh ơm mpôl tŭr chĭng ma hăn, rnôk nĕ he kâp ma nti tay dơm, nti an blău lơn gay ma tât râng ăp nău tâm mâp tâm nđur”.

Ngai đah phường Pleiku bơi tât 90km, xã Tơ Tung- ƀon tơm bâh Anh hùng Nup- lah ngoăy tâm ăp nkual neh ntoh lư tâm nău kan mât rbă nău ueh êng chĭng gong. Ăp ƀon nuĭh Bahnar ta aơ lĕ geh du mpôl chĭng da dê, ƀư ndâk rêh tay nău ueh way ơm tâm ăp nău kuăl brah bâh ntŭk rêh jêng. Nău dŭt nkah ngăn aƀaơ, ta ăp rnăk vâl, chĭng hôm nha lah drăp ndơ khlăy, dăch krêp đah mpôl rnoi. Nô Đinh Hdot ta ƀon S’Tơr, geh du bor 13 mblâm chĭng yău, nkoch: chĭng lah ntung jŏ đah huêng brah, mât chĭng lah mpơl đah nău ryơk đah u che kăl e. “Du bor chĭng geh âk mblâm đah nău têh jê̆ êng êng, tĭng nău têh 5, têh 6, têh 7, têh 8, dŭt têh ngăn lah têh 9. Ta ƀon rnôk geh nđăp nsông, rhơn sa ba mhe dŭt năm way geh dŏng chĭng gay ma pâl rlưn, njroh mprơ, tŭr lĕ măng nar”.

        Hăn ndrel đah ăp ƀon lan Gia Lai mât rbăy ntil ndơ ơm, wa Lê Thanh Sơn-Groi Bí thư Đảng Ủy, Kruanh UBND xã Tơ Tung an gĭt, nău mât rbăy n’hanh n’hao nău khlăy nău ueh êng chĭng gong geh uănh năl lah nău kan tơm khlăy tâm trong hun hao pâl nđaih ntŭk rêh jêng n’hanh pâl nđaih nkual ƀon lan bâh ta ntŭk. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã năm kan 2025-2030 lĕ geh ƀư na nê̆ ăp bor chĭng yău, ndâk nsơm ăp nău way ơm nău kuăl brah tâm mâp tâm nđur  ntoh lư kơt lah kuăl brah sa ba mhe, ntâp rpu, dăn nău ƀŭn lap...gay ma nău nteh chĭng geh n’gloh mbro tâm nău rêh jêng, nkre lah mât nău ueh êng- nău kuăl brah, nkre lah ntop geh nău ueh êng an geh âk năch pâl nđaih tât. “Ta ntŭk dôl geh nău nchrăp ndâk nsơm tay ăp nar tâm mâp tâm nđur, nău kuăl brah bâh lĕ ƀon lan, ndrel đah nĕ lah ƀư nar tâm nđur chĭng gong, tâm rlong- nkre lah mât đăp mpăn, n’hao nău ueh êng, nkre lah geh jă ăp ngih nti, ăp ntŭk nti geh nău dơi gay ma ntĭm nti, ntĭm an ăp jrô tŭr chĭng n’hanh đă bu gru nkra chĭng”.

Lam n’gor Gia Lai aƀaơ geh bơi tât 5 rbăn bor chĭng, 600 câu lạc bộ văn hóa- njroh mprơ ndrel đah chĭng gong, rgum lĕ rbăn nghệ nhân, bu ur, mom ndăm n’hanh kon hoc ndrel tât râng mât rbăy, n’hao nău ueh nău khlăy ndơ ơm. N’gor lĕ geh ƀư âk nău kan ndrel đah mât ndrăy nău way ơm chĭng gong đah hun hao pâl nđaih ntŭk rêh jêng, kơt ăp Festival chĭng gong, bôk nău kan “Chĭng gong dŭt pơh”, mô lah “Âk ntil nău ueh êng-mât rbăy chĭng gong” mpơl ntĭr tay ueh rup ƀon lan Tây Nguyên ta ăp ôi nar pơh, njêng nău ueh êng tâm nău pâl nđaih văn hóa ta n’gor.

 Ndrel đah nĕ, Gia Lai lĕ ntrŭnh bôk nău kan mât rbăy n’hanh n’hao ntŭk pâl tŭr chĭng gong Tây Nguyên lvang năm 2023-2025, rgum ta nău ndâk nsơm ăp nău kuăl brah way ơm, pơk hvi jrô nti tŭr chĭng an rơh mom n’hanh ntrôl dăng mbơh tơih nău ueh ơm, gay ma ndŏ nău ueh chĭng gong jêng nău ntĭt ntoh lư tâm hun hao pâl nđaih bâh Gia Lai, nkre lah kơl an ƀon lan rnoi đê̆ geh tay nău kan nâp nâl bâh ăp ntil ndơ ơm yău bâh nơm.

Wa Lê Thị Thu Hương- Groi Giám đốc Sở văn hóa, Thể thao n’hanh Pâl nđaih n’gor Gia Lai an gĭt, ntil ndơ chĭng gong mbra geh n’gor n’hao mpư tay lơn tâm let năp tay.  “N’gor lĕ geh ntrŭnh bôk nău kan mât rbăy n’hao nău khlăy nău ueh êng chĭng gong lvang năm 2023-2025. Tât tay ntŭk kan mbra geh mbơh tay đah UBND n’gor ntrŭnh bôk nău kan lvang năm 2026-2030. Ăp năm, ntŭk kan hôm nha mbơh ôp nău đah UBND n’gor leo ƀư ăp jrô nti tŭr chĭng goh gong, njêng nuĭh rơh ndơn ba kơi n’hanh way geh uănh nđôi, mbơh tơih đah n’gâng kan văn hóa, Thể thao n’hanh pâl nđaih kơp dơn nău ntơ Nghệ nhân Ưu tú mpeh chĭng gong”.

Tâm nău rêh mhe, ta nkual rnoi đê̆ Gia Lai, ăp nău nteh chĭng hôm nha n’gloh tâm nău rêh- lah nău mpơl an saơ an njă r trong nâp nâl mât rbăy nău ueh êng ntŭk rêh jêng ăp mpôl rnoi Gia Lai. Ntil ndơ nĕ dôl geh kơp dơn tay ta ntŭk rêh jêng n’hanh trong kan chính trị ta ntŭk n’hao mpư, trĕ lam têh dăng.

          Kơt ta Gia Lai đŏng, nău mât ndrăy drăp ndơ văn hóa chĭng gông gay hun hao pâl nđaih nsum mpôl dôl dơi ăp nsum mpôl nuĭh Êđê ta n’gor Dak lak mât uĕh têh dăng. Jao trêng ăp nău tŭr chĭng n’hanh ntĭm gay nsum mpôl ‘nkoch êng” ăp nău văn hóa bah rnoi nuĭh nơm, aơ lah trong ma ntrong ƀư boăt nthoi drăp ndơ chĭng gông Tây Nguyên tâm trong hăn pâl nđaih drăp ndơ lĕ dơi mbơh ƀư n’hanh pơk hvi.

          Nănh knơm tŭr ăp ntil nău chĭng bah năp năch pâl nđaih, jêh nĕ quay phim, chŭp rup ăp nău ƀư văn hóa n’hanh nkoch ta ăp trong mạng xã hội, Y Justin Adrơng, ta ƀon Krơng Prong A, phường Tân An, n’gor Dak lak, dŭt rhơn. Nô Y Justin an gĭt: "Gâp dơi nti tŭr chĭng, nkre lah chŭp rup, quay phim gay mbơh n’hơ nsơ chĭng gông, dŭt lah uĕh an êng gâp n’hanh an lĕ rngôch ƀon lan ăp rnoi nuĭh ta Tây Nguyên geh tâm ntŭk ntô văn hóa chĭng gông aơ. Geh âk rup mô lah nău blău, gay quay phim, chŭp rup dơi sŏk rup nĕ, video nĕ gay mpôl hên mât n’hanh nkoch tât ăp nuĭh.

          Dŏng rup gay nkoch nău văn hóa bah rnoi mpôl đêt, hôm kuăl lah photo Voice, lah ngoăy tâm ăp nău blău dơi Cục Văn hóa, mpeh tâm N’gâng kan Văn hóa, Thể thao n’hanh pâl nđaih mbơh ƀư ta Dak Lak bah dŭt năm 2024 tă bah ntrong ƀư boăt nthoi drăp ndơ “Ntŭk ntô văn hóa chĭng gông Tây Nguyên tâm trong pâl nđaih drăp ndơ Buôn Ma Thuột-Dak Lak”.

          Tâm ban ma nĕ, nuĭh nti hôm dơi gĭt ăp nău blău tŭr chĭng bah nău dơh tât nău jêr, nkra ăp nău tih way mâp tâm nău tŭr chĭng, mĭn joi tay du đêt nău chĭng yău bah nuĭh Êđê... Wa Y Bây Kbuôr, ta ƀon Kmrơng Prong A, phường Tân An, n’gor Dak Lak, an gĭt: "Bah năp đaơ ăp nău chĭng bah nuĭh Eđê ri mô geh dơi nti uĕh kơtảơh aơ. Săk gâp ngăn ngên saơ rơh druh ndăm geh nău wât âk lơn mpeh nău khlay bah chĭng gông bah nuĭh Tây Nguyên, gĭt da dê n’hanh nti ăp nău chĭng bah u che nơm n’glơi an".

          Ntrong ƀư boăt nthoi drăp ndơ ntŭk ntô văn hóa chĭng gông tâm trong hăn pâl nđaih lah nău ƀư tâm trôm Nău nchrăp ƀư 6, mpeh tâm Bôk nău kan rƀŏng tĭng lam dak hun hao wăng sa, rêh jêng nkual rnoi mpôl đêt n’hanh nkual yôk, lvang 2021-2030. Ndrel đah Dak lak, ăp jrô tiăr nti dơi ƀư ta ăp n’gor Gia Lai, Kon Tum n’hanh Tây Ninh, an nuĭh ƀon lan ăp rnoi mpôl đêt. Nău trêng ntĭm yor ăp ngih nhân geh nău blău ơm n’hanh nsing nơm tâm ntŭk gŭ rêh ƀư, ntĭm nti uĕh, geh kỹ thuật, nghệ thuật mbơh nsơr. Tĭng Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Trang, Ngih sambbŭt Đại học Văn hóa nkual ƀon têh Hồ Chí Minh, nău aơ kơl nuĭh ƀon lan năp nău wât blău, joi drăp ndơ gay joi nău rêh, mât rƀăy nău uĕh ơm. "Nău boăt nthoi đah ăp nsum mpôl geh ndrel drăp ndơ văn hóa mô mpơl săk tâm ban, nău boăt nthoi đah ăp rơh kơn ndrel du nsum mpôl n’hanh nsum mpôl geh nău ngơi êng bah nơm, nkoch êng ăp nău văn hóa bah nơm. Rlău ma nĕ, yor ƀon lan nuĭh Êđê mbra nkoch ăp nău mpeh khân pơng uĕh ngăn, ŭch ngăn, di ngăn, ngăn ngên ngăn, kơt nău wât nău uĕh ơm bah rnoi nuĭh nơm, ŭch djôt ndơn êng nău uĕh bah nsum mpôl nơm".

Mô knŭng n’hao nău wât mpeh mât ndrăy n’hanh mât uĕh nău khlay văn hóa bah drăp ndơ ntŭk ntô văn hóa chĭng gông Tây Nguyên-ndơ văn hóa mô mpơl săk bah kon nuĭh, nău boăt nthoi drăp ndơ tâm trong pâl nđaih hôm e rgop geh nău rêh nâp nâl an văn hóa chĭng gông tâm nău rêh mhe. Dŏng kơt ăp nău geh mpeh công nghệ n’hanh mạng xã hội, du hê dơi rgum, boăt nthoi n’hanh geh âk rup gui ngăn ngên mpeh nău rêh bah nsum mpôl nơm, bah nĕ rgop ƀư uĕh lơn nău mât ndrăy ăp nău way uĕh ơm bah ăp rnoi nuĭh./.