VOV4.M’nông – Nông, rpoăl dơi tăm âk tâm mir bah ăp rnoi mpôl  dôl gŭ rêh ta yôk bri Trường Sơn-Tây Nguyên. Mô knŭng lah ndơ sa ăp nar, ma play nông kro hôm dơi ƀư mboăt, dŏng tâm nău rêh. Yor rĭ, dơi lah, play nông kro lah ndơ dŏng ƀư uĕh băn văn hóa ăp rnoi mpôl ta Tây Nguyên.

 Tâm ndơ sa, play rpoăl, rpoăl prah dơi dŏng gay gâm ndơ sa kah, uĕh măt uănh. Ăp play rpoăl têh dơi koar lơi sok jêh nĕ nklăch poăch ka an gâm. Plăy rpoăl dĭng găp lah ndơ sa nkre  ƀư jêng ndơ n’gâr sa đah nău uĕh măt uănh gay dăp ăp ndơ sa lĕ gâm.

Tât yan tơm geh play âk, rnăk wâl sa mô lĕ tâm pă an nuĭh êng. Nuĭh hăn trong, saơ mir âk play ri dăn nuĭh tơm jay pĕ du đêt play. Lah nuĭh tơm mir mô geh măt ri djăt pĕ yơn mbơh an nuĭh tơm mir gĭt lah mô di pĕ ntŭng, đah trong ƀư dŭt dơh n’glơi an đêt mbo, play blân... Rnôk saơ nău aơ, nuĭh tơm mir gĭt, aơ lah nuĭh bên pĕ sa, mô di pĕ ntŭng gay tăch jêng yô̆, mô lah mô wăl.

Ƀư mir way kâng n’har. Mir nsum, 2 hê tơm mir ntrŭnh êng: Play rpoăl đah jay aơ wơr lăp n’gar jay đah ri, dang nkao kơn play ri nuĭh tơm mir đah ri djăt pĕ ma sa, mô kâp dăn. Tơm mir 2 ding tâm pă ăp kao play geh tâm du yan. Khân pơng tâm rgâl nsum đah âk trong: anh tâm sah djôt an ta jay, pĕ an ta mir mô lah pĕ êng đêt play ta mir rnôk nuĭh tơm mir mô geh măt ta nĕ.

Tâm 2 ntil play ri play nông geh dŏng âk lơn. Kônh wa pĕ play nông sĭt ƀư trâu, play uĕh dơi kâp tât rnôk kranh, kro mư pĕ sĭt prăp, nkra mboăt rhŏ an nău rêh bah kon nuĭh. Bu sŏk lĕ sok gôl nông djôt ih duh nar jêh nĕ yôk ndrơng ŭnh gay mât prăp n’hanh tât ônh pơng krêp nsoăi ŭnh.

Play nông kro lah ndơ dŏng ƀư nău uĕh bah văn hóa rnoi nuĭh. Rlău ma nău dơi dŏng gay bŭk n’hanh n’gâr dak, play nông kro hôm lah ndơ dŏng âk ngăn đah ăp rnăk wâl. Play nông jêt ƀư ndơ pâl an kon se, ƀư ngan sa piăng, dơ por srat. Play nông têh dŏng an piăng hăn luh, an phe. Play nông geh wăn kông loih mô lah đah kông ngăn ta yơn bŭt ri way dŏng an phe ƀư brah huêng ba.

Đah ntil play nông jong, koh du gâl ƀư ƀoăt choah phe. Play kranh, ntô mbâl, geh nkêt nsuôr bŭnh nkêt tâm trôm dơi dŏng n’hôl piăng, n’gôn m’êt; geh play dŏng an ndơ sa an djar. Hôm geh play dŏng an hât su; play koar pŭng nông đêt trôm dŏng an mât sĭm kơt du nong sĭm, dơ brăn hăn ndar. Nuĭh Êđê koh n’gul play nông, ăp bu ur djôt nông kro njroh, jêng dak leng hoch lăp tâm yăng ndrănh gay jă năch ngêt ndrănh.

Đah ƀon lan, play nông lah ndơ dŏng gay  dơ n’hanh bŭk dak ngêt tâm di ngăn. Ăp nău, nuĭh bu ur way bŭk dak, ôi ơm lor rnôk hăn kan mô lah kêng măng jêh hăn luh. Ăp yuh, ăp me djôt nông dak hăn mbor dak hoch bah dĭng ngâr ta ndrâm dak n’hanh n’gân sah anh sĭt jay.

Dơi an lah, play nông lah ndơ dơi kônh wa ƀư luh âk ndơ dŏng uĕh tâm rnăk wâl, lah ndơ tâm an bah ăp kon nuĭh nkao yôk. Play nông mô geh nău bŭt mon pơng uĕh êng ma hôm dơi nkra, lôk koar geh ntop tay nău uĕh rup gui. Nĕ lah ăp play nông dơi wăn đah rse reh mô lah anh đah siău, play nông dơi mon treh ndrang.

Tâm ăp nău nteh, nău n’gor yôk bri mô dơi mô geh tât play nông kro. Nông lah ndơ khlay gay ƀư ăp mboăt bah ăp rnoi nuĭh. Tơm play nông hăn ndrel tâm ăp nău nteh mboăt lah ntŭk gŭ nău nteh đah ntop nău n’ôr.

Play nông hôn lăp nău nău mprơ mpring, ƀư geh âk rplay sam ƀŭt, nău ngơi bah ƀon lan. Hôm tâm nđơn, ntil play aơ lah rŭp ndah đah nău tâm rnglăp ăp rnoi oh nô.

Nuĭh rblang: Y Sưng Phê Ja