VOV4.M’nông: Lah du ntil ndơ sa tơm, tơm ba hôm geh nau khlay tâm  nuih n’hâm bah kônh wa rnoi Bunong ta Tây Nguyên. Ntơm tâm yan [ư mir mhe, rnoi Bunong ndrel hăn rep mir, nchrăp ân nau tuch ba. Ndrel đah nau kan ôp brah ba, bu mi\n lah: Bah năp, tâm ndrel ba kơi nar tuch ba mô dơi ngơi ndrel mô dơi [ư nau mô ueh, mô di, der ân si\m, ân kraih sa ba. Tât ba du\m, bu tâm kơl roih ba, tâm pă sa tâm rnôk pah pât, ndrel [ư ôp brah ba mhe.

Ba kơi aơ, H’Thi mbơh mpeh ăp nau ôp geh tât tơm bah bah rnoi Bunong ta Tây Nguyên.

Đah rnoi Bunong bah năp nơh, [ư ba mir ăp năm ri knu\ng geh du yan yor ri ma nau nchrăp lah khlay ngăn. Bah năp tuch ba, tơm ngih hăn mbơh ân kônh wa gi\t gay ma tât kơl rnăk nơm. Tơm ngih mra nchrăp ntil ba, hôm ăp rnăk tâm [on tât kơl ri leo di\ng tuch.

Ôi aơ, tơm ngih leo ti\ng du mlâm djăr, du yăng ndrănh, tơm rmi\t hăn tât mir. Tơm ngih mra săch du ntu\k ueh ngăn tâm mir gay ma ôp nrah ndrel mra ntơm tuch ba tă bah ntu\k nê. Êp ăp sah ân ba ntil lah du yăng ndrănh geh mbêng dak, du mlâm djăr ho\ gu\ch, du glah piăng m’êt. Tơm ngih [ư nau ôp brah, mbơh ân bảh yôk, brah mih, bảh dak, brah mir gi\t nơm nar aơ tuch ba, u\ch brah yan kơl an mih lăng prăng ueh, ân ba chăt ân ueh, ân jêng, sakư play lay mbôn, mô ân jun, mô ana nach, mô ana si\m och lơh ba lơh mir…Tơm ngih ko\ ton ma brah, lah năm aơ geh âk ba dih mra [ư ôp ma sur têh, ndrănh yăng têh. Jêh nê tơm ngih mra ntơm rmul jêh ri tuchm jêh nê lah kônh wa ti\ng ba kơi…

Jêh du nar tuch ba tama mir, le\ ma tơm ngih ndrel kônh wa jur u\m ntuh. Nar êng ri bu klô u\m mpeh ndrâm ba lơ, bu ur u\m ndrâm ba dâng. Yơn rnôk tuch ba ri bu u\m nsum du ndrâm. [ư kơt nê ân brah yang saơ nau mha êng ân geh mih, grăp ba mra hao jêng, chăt tâm ban.

Rnôk ba tâm mir ho\ du\m, tơm ngih ko\ mbơh ma kônh wa tât kơl nơm roih ba. Nkre tơm ngih ko\ nchrăp yăng ndrănh ndrel du mlâm djăr gay ôp brah, mbơh lah nar aơ nơm roih ba, lah ueh brah yang mât ân mir ueh, ân geh âk ba. Nu\ih roih bôk năp lah bu ur tâm rnăk nê jêh nê [on lan ti\ng ba kơi. Nar bôk năp roih, tâm mông ôi ri bu roih geh du\m âk ri ân ma tơm ngih. Hôm roih mông kêng măng, [on lan leo nsi\t ma nơm. Kônh wa bu mi\n lah, [ư kơt nê ri ăp nu\ih ko\ geh sa ba mhe, ndrel nê ko\ lah nau kơl  an pah pât ndơ sa ân rnăk vala nê tâm yan pah pât sa. Jêh nê ăp rnăk vâl tâm [on nê lah geh roigh ba ko\ [ư tâm kơt ma nê da dê đo\ng.

Jêh rnôk ba tâm mir ho\ lôch roih, geh mih kro nkre tâm mir, tơm ngih si\t tâm [on gay ma rek jay ba. Lah ba ơm hôm tơm ndto\ng ri mra so\k luh le\, ân ta du ntu\k êng. Bu ân dro\ng nsoh jêh ri leo ba tă mhe roih bah mir gay nglăp ân tâm ndo\ng nê. Rnôk ba ho\ ân bêng tâm ndro\ng, nau kan tâm ngih vâl ho\ ndrăp le\, ko\ lah rnôk ma tơm ngih mra [ư nau sa ba mhe, sa rhơn du yan geh săk play lay mbôn. Tơm ngih mra ôp brah đah ndrănh yăng têh, byăp sur têh kơt lah nau tă ton lor đah brah yang. Wa Me Nư, ta xã Ea Huar, nkuăl Buôn Đôn, n’gor Dak Lak, nkoch tât nau ôp brah ba bah rnăk vâl, kơt aơ:

‘Bôk năp ri bu roih ba si\t tâm ngih, jêh ri mư [ư ôp brah ba. Lah ngih nơm geh âk ri ôp brah ma sur têh, ndrănh têh, lah mô geh âk ri ko\ ôp brah ma djăr gay ma lah ueh ân brah ba ndrel nsi\t bah ba si\t gu\ tâm jay ba ngih nơm. Jêh nê nơm lo\ [ư ôp brah n’ăp ma tơm ngih nkre ro, [ư kơt nê ri mư brah ba păng gu\ ndrel nơm mro”.

Ti\ng nau vay bah rnoi Bunong, ri ôp brah ba nchâp đă lah gay ôp tâm mông ôi ơm. Tơm ngih nchrăp ngăn du mlâm play bu\nh kro tă pe tâm mir, du đê| jâng rhe kât ngăn tâm êp ndro\ng ba (đah nau u\ch tâm rnôk nơm roih ba ri mra geh grăp ba ru\ng tâm mir, ri ko\ ti\ng tâm jă si\t tâm ndrong, lơi nuih lơi jang ma tơm ngih), du yănh dak, du yăng ndrănh, du ngan piăng mhe, du đê| puăch sur. Jêh rnôk ndoh ndơ nchrăp ăp ri, tơm ngih ntơm ôp brah. Aơ lah nau ôp bah bah wa Che Bơ\ Mplưr, đah nau ôp kơt aơ:

‘Hơi bah ba, u\ch ntơm jêh aơ hăn ba năp ri tâm ndro\ng ba tâm jay ba sa mro mô l\e, bu năch tât sa mô hoach. Mô kâp sa piăng tâm rlu\k ma bum, ma kle\, mô geh kol dôih kol rnon, rnăk vâl săk dăng lăng ngăch gay ma mâp chăm bah ba, brah ba ko\ sâm mât kơl an hên. Rnăk hên rvăt geh âk rpu, âk ndrôk, nau rêh văng sa nar lơn hun hao”.

Đah rnoi Bunong, nau ôp brah ba geh nau khlay ngăn gay mât ân brah ba gu\ mro ma rnăk vâl nơm, nau rêh ân geh hơm răm. Jêh rnôk ôp brah êp dro\ng ba, ăp ndơ ôp ri ân nkra tâm nê ân lôch 3 nar mư dơi leo du. Ko\ tâm mông ôi nar nê, jêh lôch ôp brah ba, bu mra ôp nkre ân tơm ngih. Aơ lah nau nchâp đă, u\ch ana tơm ngih mro săk dăng lăng ngăch gay ma geh âk ba, âk drăp ndơ.

Nau u\ch ôp brah ba nê ân ma brah ba gu\ mro tâm jay, tâm ndro\ng, yor ri ma rnôk so\k ba gay ma hăn ki\n jêng phe, rnoi Bunong mra mra so\k mbrơi tă bah ndro\ng ân tâm sah ân mbrơi. Bu klach rvê [ư brah ba ji nuih, mô hôm u\ch gu\ ma nơm tay ôh./.

Nu\ih rblang: H’Thi