VOV4.M’nông: Lah kơt ôp brah ndrâm dak, ôp brah sa ba mhe…lah nau vay ueh ngăn bah [on an, ri nau ôp brah lih n’hâm soan lah du nau vay mô dơi mô geh tâm nau rêh bah ăp nu\ih tâm rnoi Rđe ta Tây Nguyên.

Dok kông ân ueh n’hâm soan lah nau vay ueh khlay bah rnoi rđe. Yor ri, ê lor ma [ư, rnăk vâl vay tâm nchră jăp ngăn, săch nar ueh khlay ueh, jă nu\ih ôp brah ndrel băl mpôl dăch ngai tât râng đo\ng. Ndơ ôp brah geh yăng ndrănh, sur, djăr gay ma ôp ndrel kông, ndơ mô dơi mô geh đo\ng nê lah chi\ng. Rnăk vâl nchrăp êng ndrănh ndrel ndơ gay ma ôp, mô ndơn ndơ rgop bah [on lan. Ăp nu\ih têh ndro\ng bu jă n’ăp kônh wa tâm [on ngai tât râng đo\ng.

Bu ranh Aê Nhất, ta [on Klat A, xã Ea Drông, nkuăl têh Buôn Hồ n’gor Dak Lak ân gi\t, tâm du tơ\ rêh, ăp nu\ih ko\ geh ôp brah n’hâm soan tâm ăp rơh, săch tâm rnôk năm deh bah ăp nu\ih gay ma ôp ma ndơ ôp ân geh ndrănh ndrel sur mô lah djăr:

‘Rơh bôk năp lah rnok nơm mhe deh lah bu ôp khôm tôr-moh săk ri ân geh du yăng ndrănh, du mlâm djăr, bu gu\ sa ri ôp brah 3 mlâm djăr, 3 yanưg ndrănh, rnôk tât 5-6 năm ri ôp du mlâm sur, 3 yăng ndrănh, 10 năm ri du mlâm sur ndrel 5 yăng ndrănh, 15-16 năm ri ôp brah du mlâm sur lăch ndrel 5 yăng ndrănh, 20-22 năm  ri ôp brah du mlâm sur lăch ndrel 7 yăng yăng ndrănh, rnôk geh 2-3 lông kon ri ôp brah du mlâm ndrôk, 5 yanưg ndrănh, geh 5-6 sau ri ôp du mlâm ndrôk ndrel 7 yăng ndrănh, rnôk geh se jêh ri ôp brah du mlâm rpu ndrel 7 ndrănh. Nê lah ăp ndơ ôp ndrel yăng ndrănh ân geh gay ma ôp, êng nê ri hôm du\m âk ndơ ôp ri du\m nê yanưg ndrănh, nu\ih tơm ngih nchrăp ân bu ndrel ngêt sa”.

Rnôk tata mông ôp, nu\ih geh dok kông mra nsoh nah ao tanh, gu\ bah napư ndơ ôp. Nu\ih op ri bu ntơm răch, jă brah yôk, brah dak, brah u che me bă tât ngêt sa nsum. U\ch ân brah yang mât uănh, leo tât nau ueh lăng đah nu\ih geh ôp, ngăn lah geh âk n’hâm soan gay ma njêng geh ndrăp ndơ. Bu ranh Aê Kol, [on Tơng Ju|, xã Ea Kao, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, ngơi:

‘Rnôk ôp brah ri jă di\ng le\ ăp brah yang tât râng nau ôp brah, mra ân an nau ueh lăng, n’hâm soan ueh ân rnăk vâl, tăm mbo ân, tăm ba ân geh ân jeneg…Jêh ri, nu\ih geh ôp brah mra kuăn tong ndrel geh nu\ih ôp brah mhi\ng mham tâm jâng”.

Jêh nê, bu tur chi\ng. Nu\ih ôp brah kuăn kônh dok ngăn tâm ty đah ma bah nu\ih geh ôp. Jêh ri ăp nu\ih tâm rnăk vâl tât rhơn nau ueh lăng. Tơn ngih lah nu\ih u\ch rhơn lor, jêh ri tât kônh, yơ, wa, oh nur tâm ngih. Jêh ri lah bu ur ryơn ri mư tât bu klô. Ăp nu\ih mra ân ma nu\ih geh ôp brah ăp ntil ndơ kơt lah kông, ao, phôi, ndrănh, djăr…

Bu ranh Aê Nhất, ân gi\t, kan dok kônh geh nau khlay ngăn:

‘Oh nur tâm rnăk vâl lah nu\ih mra dokl kông ân nu\ih geh dok. Jêh 3 nar 3 măng ri mơ dơi doh lơi kônh, rnôk kônh geh doh lơi ri ân geh ôp brah du tơ\ tay đo\ng. Nau dok kônh kơt lah geh nau khlay rhơn ân nu\ih geh ôp ri ân geh n’hâm soan, n’hâm soan ueh lăng ndrel sâm geh kơt ma bu. Knu\ng ăp oh yuh tâm rnăk vâl mơ dơi doh lơi kông aơ”.

Jêh nau dok kông ndrel pă ndơ ri tât nau ngêt sa. Nau ngêt sa ko\ geh pă ti\ng nau rêng đo\ng. Jêh nê ri, nu\ih tơm ngih jă ăp nu\ih tât ngêt nsum, sa nsum  Ăp bu ranh ri ntơm tur chi\ng goh gong, uh di\ng năm, ăp nu\ih ri mprơ Erei, mprơ Kưt…

Nau ôp brah dok kông u\ch ueh n’hâm soan ntoh nau ryơk bah kon sau đah u che, me mbơ\. Mô lah me mbơ\ [ư nau ôp brah lih n’hâm soan ân kon sa nơm ueh lăng, mâp âk nau lap ndrel geh nau dơi tâm nau rêh. Nau khlay ngăn lah nau ôp brah aơ geh nau [ư êng bah rnăk vâl mô lah nau tâm rgop nsum tâm du nau ôp brah têh êng. Wa Y’Kô Niê, Groi Kruanh jrâu kan mât ndơ ơm yan (Sở văn hoá Thể thao-pâl n’aih Dak Lak) ngơi:

‘ Nau ôp brah lih n’hâm soan geh âk ngăn tâm rnôk ôp brah. Ăp nau ôp brah kơt lah ôp brah ndrâm  dak ri ôp nkre n’hâm soan ân tơm ngih ndrel ân băl mpôl nơm đah ur. Ăp nau ôp brah êng bu ko\ ôp brah ân ăp bu ranh ngăn tâm ngih, kơt lah Nau ôp brah nau rêh nơm, nau ôp brah têh jêng ri ko\ ôp brah gay lah ueh nu\ih răk rong kon sau têh ndrăm kơt lah u che, me mbơ\. Tâm rnôk tâm gu\ ri ko\ ôp brah n’hâm soan ân nu\ih răk rong phung ur sai mhe. ĂP nhoat jêh nê đo\ng geh [ư bol ma gleh yơn nau [ư ôp brah n’hâm soan ân geh tâm ăp tơ\ ôp brah têh”.

A[aơ, bol ma ăp ntil ndơ nchrăp gay ôp brah ndrel nau ôp brah mô hôm geh nchrăp ăp ntil kơt ntơm nơh, yơn nsing tâm nau geh bah ăp rnăk vâl, nau op brah n’hâm soan hôm geh rnoi Rđe [ư ndrel uănh nê lah du nau ơm ueh mô dơi mô geh tâm nau rêh bah ăp nu\ih./.

Nu\ih rblang: H’Thi