VOV4.M’nông: Ko\ kơt lah  âk rnoi êng ta Tây Nguyên, rnoi rđe ta Dak Lak tă bah kăl e ho\ do\ng si tă bah bri gay ma njêng ndơ do\ng trâm rnăk vâl kơt lah nsưng Kpan, nsưng bi\ch, meh ngih, gung…Lor ma kăl du mlâm tơm si, bu vay ôp brah gay ma dăn brah bri ndrel brah mât bri. Aơ lah du nau vay geh nau khlay, ntoh nau ryơk bri ndrle tơm si bah rnoi Rđe

Ti\ng nau vay bah rnoi rđe, lor ma kăl si têh, rnăk vâl mô lah nu\ih mât bri vay ôp brah gay ma dăn brah yang kơl an nau kăl si ân geh ueh, si ân ueh gay ma [ư ndơ do\ng tâm rnăk vâl. Tâm nau ôp brah, nu\ih ôp ntoh măt rnăk vâl [ư ôp brah bri, brah yôk, brah dak, dăn ăp brah ân rnăk vâl dơi kăl si.

Đah nau khlay aơ, gay ntoh nau vay bah rnoi rđe, mhe aơ, Sở văn hoa-sthể thao-pâl n’iah n’gor Dak Lak ho\ jă nu\ih ôp brah ndrel bu ranh [ư op brah lor ma kăl si têh le\ khi\t tâm Biệt Điện Bảo Đại ta nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột. Bu ranh aê Lê, ta [on Ea Bông, xã Cư Êbur, nkuăl [on têh Buôn Ma Thuột, n’gor Dak Lak ân gi\t, đah rnoi Rđe, aơ lah nau kan ntoh nau ryơk ăp ntil tơm, yor ăp ntil tơm ko\ geh brah yang mât, ri di\ng geh nau ân bah brah ri mơ tơm geh kăl mơ geh rnoh jo\ jong:

‘ Nau ôp brah aơ geh [ư yor tơm si aơ lah tơm si têh, geh tă bah kăl e hôm, jêh aơ tă bu do\ng si aơ gay ma nkra nsưng bi\ch, nkra sưng gu\, yor ri ân geh ôp brah ma sur gay ma u\ch ân tơm si păng mô geh ôm, mô geh bro\ng, geh mât jo\, tơm si rnôk kăl, chôt jur ân ueh, mô lơh khuch ntu\n ăp ntil ndơ êng. Đah ăp tơm si têh kơt aơ ri mô dơi dah ma kăl ôh, bar đo\ng lah bol ma tơm si mhe, tơm jê| yơn lah geh nau u\ch do\ng [ư meh ngih ri ko\ ân geh [ư ôp brah jêh ri mơ dơi geh kăl ri mơ ueh, meh ngih nâp”.

Gay [ư ôp brah, nu\ih tơm ngih nchrăp du ndrơng nkra đah tơm gle gay ma ân ndơ ôp, kât du yăng ndrănh, gu\ch du mlâm sur nkuăng, geh mlu, hât, piăng, phe, jêng…Êp ndơ ôp, bu ân geh du n’ging kao, jêh ri yông ta nê du mlâm kông ndrel bu mlâm mpon gay ma ntoh nau huêng khlay bah ntu\k brah gu\.

Rnôk tăng nteh chi\ng, nu\ih ôp brah ntơm ôp, kuăl ăp brah tât uănh râng nau dăn kăl si bah tơm ngih. Nau ôp geh kơt aơ:

‘Hơi bah yang mât mir, brah yang tâm [on lan, tơm si têh aơ păng geh reh êp dak krong, săk păng tâm bri kro\ng. Jêh aơ rnôk kăl si ân păng leo tât nau ueh lăng ân kon nu\ih, mô geh nau khi\t ôm, ji kuet. Yor ri ma nar aơ tơm ngih ôp brah ma sur gay ma brah yăng mpơl saơ, ndrel kơl an rnăk vâl mâp âk nau lap, mô geh nau mhi\k, kơl an ân ăp nau ueh. Gay ba kơi aơ lah u\ch do\ng tơm si [ư sưng bi\ch, [ư sưng gu\. Tât rnôk jêng nsưng mpan ri u\ch brah yang kơl an rnăk vâl ân geh nau rêh ueh lăng”.

Jêh nê, nu\ih ôp brah hăn jum tơm si, hi\ng mham sur ndrel brih phe đah nau u\ch lap ueh, tơm si chôt di trong. Nkre ôp brah dnrel dok kông ân tơm ngih, u\ch ăp nau ueh mra tât đah tơm ngih.

Râng nau ôp brah kalư si rlau 100 năm ta Biệt Điẹn Bảo đại ta nkual [on têh Buôn Ma Thuột, wa Y Thái Êban saơ rhơn ngă. Yỏ bah jo\ hôm, păng mơ saơ nau aơ. Kan ndaka tay nau vay geh nau khlay, gay mât ndrel nkoch ân rơh ba kơi:

‘Ăp nau vay aơ rđil kăl e ri mô geh nau êng ôh, yor ri ma hên nar aơ u\ch ndâk tay nau vay ơm gay ma kon, sau, rơh ba kơi geh mpơl saơ gay ba kơi aơ khân păng nthoi gay ma [ư ăp nau vay aơ kơt lah che, mbơ\ nơm [ư, kơt nau ma hên dôl [ư, geh kơt nê mư ăp nau vay mơ geh mât ndrel nkoch tâm di”.

Wa Y chen Niê, cán bộ Sở Văn hoá-Thể thao-pâl n’aih n’gor Dak Lak ân gi\t, tâm nau kăl si, rnoi Rđe hôm tâm nkhah nau kalư si đah si rêh ndrel si khi\t. Ti\ng nau vay bah kônh wa, tơm di têh lah khi\t ri mra mô geh nau lap, yor ri ân geh ôp brah lor ma kăl mô [ư rêng tât tơm êng, gay mât bri ân geh hun hao nâp:

‘ Ti\ng nau vay bah rnoi rđe ri đah ăp tơm geh nau mô lap ri mra geh nau vay êng êng ndrel đah ăp tơm geh nau ueh ri ko\ geh nau ôp brah êng êng. Kơt lah đah du tơm le\ khi\t ri nau ôp brah ko\ êng yor rnoi Rđe mi\n lah tơm khi\t geh nau mô lah mô lah nau mô ueh, mô lah đah ăp tơm ma tơm ngih mra yor tơm ngih mât mât, mô ver yor ri ma geh nau mhi\k. Yor ri, bu vay [ư ôp brah gay mprơh lơi brah mhi\k, nau mô ueh ndrel hăn kăl lơi nê gay ma păng mô [ư rêng tât tơm êng, nkre u\ch ân tơm ngih mô lah nu\ih mât chăm nê ân geh ueh lăng, lap mro”.

Ti\ng nau vay, tâm nar ôp brah, ăp nu\ih tâm [on mra mô lăp tâm bri. Tơm ngih do\ng du nar gay ma rhơn ma tơm si, lor ma geh kăl. Kan kăl si mra geh [ư jêh rnôk ôp brah du nar. Jêh chôk ma sung du tong tâm tơm si lah mô geh tu\p sung ri tơm nê geh brah ân kăl.

Nau ôp brah lah nau vay ueh bah rnoi rđe, geh nau khlay nti\m nti ăp nu\ih mât njrăng bri chăt jêng, rêh ân ueh tâm di tâm ban đah bri ndrel geh nau khlay mât njrăng bri.

Nu\ih rblang: H’Thi