VOV4.Mnông: Đà Lạt lah ntu\k pâl nđaih ntoh lư bâh lam dak n’hanh geh âk năch săch gay ma pâl nđaih rhơn năm mhe. Pâl nđaih Đà Lạt Tết Nguyên đán Canh Tý 2020 năch geh rơh ua\nh ăp rơh pănh pháo kao ueh ntơr ta măng vơt năm mhe. Rơh tăch kao bôk năm mhe lah du nău kan ăp năm ta rơh tết Đà Lạt. rơh tăch kao năm Canh Tý 2020 geh [ư bâh ntơm nar 28 Tết tât 12 khay ngoăy. Rơh tăch kao Đà Lạt way ns^t tât rbăn tác phẩm nghệ thuật bâh kao hồng, kao địa lan, phong lan an tât tơm kiểng, bon sai, tơm si cảnh, kao xương rồng..ta ăp công viên rlău 7 rbăn mét vuông. Năch tât ta aơ mô dơn geh ua\nh kao ueh, so\k rup ma hôm nha dơi geh tât râng âk nău kan pâl rlưn êng đo\ng. aơ lah rơh gay ma ăp nu^h [ư vườn, rnăk tăm kao ta Đà Lạt nkhơnh mbơh ăp ueh ma hôm nha lah mông nar dâu tây bu\m đo\ng, dâu du\m n’hanh âk play. Dâu Đà Lạt ơm lah ndơ ntoh lư bâh nkuăl [on têh yor play têh, du\m gu\r n’hanh nju\nh, ngăn lah yor nău mât tăm kloh ueh đăp mpăn an săk soan.

{on Cù Lần lah du ntu\k pâl nđaih mhe ngăn ta bản đồ pâl nđaih Đà Lạt, Lâm đồng dơi ndơ\ an do\ng đêt năm plơ\ ma aơ. {on Cù Lần lah du [on jêt hvi nklăp 30ha, gu\ ndâp n’gul bri hôm e ơm bah dâng yôk Langbiang. Đah ntu\k ntô ơm ue\h bah yôk bri prêh, [on Cù Lần Đà Lạt geh nău ue\h ơm đah ăp jay nhih way ơm bah [on lan rnoi K’Ho du\t ue\h. Trôk nar nđik bah yôk prêh Đà Lạt lơ [ư ntu\k aơ dơh jêng ntu\k rlu rlău du\t u\ch bah âk năch pâl nđaih. Âk năch pâl nđaih lo\ u\ch rnôk nơm wah êng plu\ng, pơi rwa ta n’glău, saơ ăp trong sial dăng đêt, uănh ăp ntrong tơm si kơh n’glău. Jêh âk mn^t pâl, he dơi njưh jâng ta nkual chợ Chồm Hổm gay uănh nău ue\h văn hoá bah nkual yôk prêh.

Dak Lak ăp năm dăch aơ, nkual pâl nđaih Ko\ Tam ta Buôn Ma Thuột wa\ch rgum rnoh năch âk weh khâl. Đah rnoh neh 13ha n’hanh ntu\k ntô ơm geh âk nău ue\h, ntâr ang yôk bri Tây Nguyên, nkual pâl nđaih Kotam ta Buôn Ma Thuột, Dak Lak dơi [ư 3 nkual lah: Mir tơm khlay, jay rla n’hanh n’glău ndar ka. Đah du\t âk ntil nkao êng êng kơt: Dã quỳ, mẫu đơn n’hanh ue\h lơn lah ăp trong nkao hướng hương, nkao dã quỳ ns^t tay ntu\k ntô ue\h, Kotam hôm do\ng ăp jay nhih dơi do\ng [ư ntu\k mpla nsơ ăp mboăt rlet ch^ng goong rnoi đêt, rup ndah geh ơm văn hoá nu^h Êđê. Bah meng ne\, nkual pâl nđaih aơ hôm ntu\k [ư ăp lễ hội nt^t mpơl ue\h bah nu^h rnoi đêt kơt [ư brah, rveh, ch^ng goong… Năm mhe Canh Tý, âk nău [ư văn hoá nău ue\h rnoi mpôl đêt mbra [ư kơl năch uănh saơ tay văn hoá Tây Nguyên.

Công viên địa chất Dak Nông le\ dơi UNESCO na nê| kơp dơn lah Công viên địa chất lam ntu\r neh, pơk du trong hăn mhe an nău hun hao bah nău kan pâl nđaih địa chất. công viên địa chất Dak Nông jong rlău 6 nkual, nkual têh n’hanh geh âk nău khlay mpeh neh ntu, ntil neh, văn hoá, âk ntil sinh học… A[aơ, rnôk tât đah Công viên địa chất Dak Nông, năch mô knu\ng hăn uănh, rlong hăn ăp ntu\k ue\h ma hôm dơi lăp nơm tâm văn hoá ue\h bah ăp noi mpôl dôl gu\ rêh tâm nkual Công viên địa chất. tâm rơh bôk năm mhe, năl pâl nđaih dơi râng du đêt lễ hội, nău [ư way ơm bah ăp rnoi mpôl dôl gu\ rêh ta n’gor kơt [ư brah rhơn ba mhe bah nu^h Bunong, {ư brah wât săk soan, {ư rgum nsum mpôl bah nu^h Mạ, Lễ hội lồng tồng bah nu^h Tày, Nùng…

 Đah ăp nu^h u\ch uănh bri dak, ăp bri ngih dak mât Cát Tiên (Lâm đồng), Yok Đôn, Ea Sô (Dak Lak), Nâm Nung (Dak Nông) mô knu\ng lah ntu\k geh âk ntu\k ue\h ma hôm lah ntu\k ăp ntil si glê khlay. Ăp trong hăn ơm kăl e a[aơ le\ jêng trong ơm mhe a[aơ “Trong Hồ Chí Minh”, quốc 5, quốc lộ 26… hăn rlău âk ntu\k dak me dak diăng, [on lan n’hanh jêng ue\h an năch pâl nđaih Tây Nguyên yan lễ hội. Năch pâl nđaih hôm dơi m^n joi tu tơm lịch sử ue\h bah nu^h Êđê, Jarai, Sê đăng; K’Ho, Bunong lăp nơm tâm ntu\k ntô bri dak yôk nor ăp nar năm mhe.

Bar pe năm dăch aơ, năch ta âk ntu\k lam dak săch ntu\k tât lah nkual pâl nđaih sinh thái ngih dak Măng Đen (Kon Tum) gay ma pâl nđaih. Ngăn lah ta rơh bôk năm mhe, rnôk ăp kao mai dang ueh ntơr, gu\r le\ ma du nkual yôk Măng Đen têh hvi. Ăp nar aơ, rnôk tât ta ăp ntu\k pâl nđaih ntoh lư ta Măng Đen kơt lah leng Pa Sỹ, dak bât Tông Pô, dak bât Đăk Ke, nkual nklang ta nkuăl…mpôl he geh dơh mâp ăp nu^h hăn tât bâh ăp mpeh mper neh dak dôl dâk ta năp ăp tơm kao mai, kao đào ueh ntơr gay ma so\k rup. Rnoh kơp bâh UBND nkuăl Kon Plông, râng geh ăp nar nkual pâl nđaih sinh thái ngih dak Măng Đen vơt bâh 2-3 rbăn năch tât bâh ăp ntu\k tâm lam dak tât ua\nh, pâl nđaih. Gay ma vơt năch tât ua\nh pâl ta Măng Đen, ngăn lah ta rnôk dăch tết Nguyên đán Canh Tý, UBND nkuăl Kon Plong le\ rdâk njêng âk nău nchrăp, bôk nău kan nkra mhe [ư ueh ntung trong ndơ do\ng ta ăp ntu\k pâl nđaih, nkre le\ kơl ntil kao Mai anh đào an nu^h [on lan tăm rgo\ ăp trong hăn n’hanh đă ăp ngih răk năch ngêt sông, ngih khách sạn an năch gu\ mât đăp mpăn kloh ueh ndơ sông sa kơl an năch, mô n’hao rnoh khlăy.

 Dak bât Tà Đùng ntu\k mhe ntoh bâh nkual Tây Nguyên dôl geh jêng ntu\k nklang pal nđaih geh âk băl mom săch tât. Ntu\k pâl nđaih aơ geh âk nău ueh êng đah rlău 40 ndru gôl dak têh jê| ndâp mpơl ta nklang dak, bâh kơt ne\ ma păng geh rnê ntơ lah “Vịnh Hạ Long” ta nklang Tây Nguyên. Nău ueh êng dak bât Tà Đùng geh tâm nkual mât rbăy bri dak Tà Đùng ta 2 xã Dăk Plao n’hanh Dak Som,  nkuăl Dak Glong n’gor Dak Nông, ngai đah nkuăl têh Gia Nghĩa klâp ma 45km. tât ta aơ năch mbra geh hăn duk lăp tâm nkual dak bât, gay ma geh g^t lơn mpeh rup ueh ta bri yôk Tây Nguyên. Rlău ma ua\nh nău ueh bâh dak bât r^ nău ueh bâh bri yôk lah ntu\k mô dơi chuêl rnôk tât ta nkual bri mât Tà Đùng. Lah ntu\k geh âk ndơ mpô mpa bri, tâm rnoh ne\ hôm nha geh âk mpa bri geh tâm săk săm [u\t gu\r Việt Nam n’hanh le\ lam ntur neh, kơt lah: yău brăch, koănh bom gu\h, culi jê|.

Mô geh âk ndơ ơm bâh kăl e, mô geh nău êng mpeh nău way pah kan, yơn ta Gia Lai geh trôk nar neh ntu pă an nău ueh bâh trôk nar kơt leng dak, dak bât, dak diăng…Bâh nău ne\ le\ geh âk năch bâh ăp ntu\k tât đah Gia Lai. Du Gia Lai ueh đah nău ueh ơm geh lah nău ma âk năch tât ta aơ du\t u\ch saơ tâm ntrong pâl rlưn bâh nơm. Kơt lah dak bât biển Hồ hôm ntơ lah dak bât Tơ Nưng. Biển Hồ ueh năch yor nău ueh ơm geh, ta nklang nău ueh yôk bri têh hvi Biển Hồ kơt lah du măt bil nchrat ang rup bâh âk ntil ndơ văr ne\. gay ma dơh an năch tât pâl rlưn n’hanh tât khâl ta Gia Lai le\ nchrăp n’hanh rdâk njêng nkual pâl nđaih Diên Hồng. ăp nău pâl nđaih, pâl rlưn, ngih rlu, ntu\k pâl le\ geh ntuh [ư n’hanh rdâk njêng du\t na nê|. Njêng nău ueh an n’gâng kan pâl nđaih ta Gia Lai.

                          Nu^h rblang: Thị Đoắt- Điểu Sưng