VOV.M’nông: Rnoi Kadong rêh bah jo\ ngăn tâm jâng yôk Ngọc Linh tâm nkuăl Trường Sơn-Tây Nguyên. Rnoi Cadong geh nau vay ơm âk ntil, ma tâm nê ndơ yông văn, nkrơ\ tâm săk, nah ao ho\ rgop nau [ư ueh lơn tay nau vay bah rnoi aơ rđil đah ăp rnoi êng tâm nkuăl.

Ndơ nsoh vay ơm bah rnoi Ka-yong geh brai âk ngăn lah brai ôch ndrel bơi ôch. Rup tanh klơ nah ao vay geh njok ti\ng nau jong bah ao, nah bu\t, troi đah 3 ntil brai âk ngăn lah: Êr, nglanh, chăng. Nah ao vay ơm bah bu ur Ka-yong geh: ao, nah bu\t ndrel rse kât tâm bu\t. Aơ lah ntil ao ntru\p bôk, mô geh ty. Nah bu\t bah bu ur ka-yong geh tanh tă bah rse brai mpon đah âk ntil brai êng êng, ngăn lah chăng, êr ndrel nglang. Tâm m’ep bah nah bu\t geh âk rse brai ân lơi dơm. Hăn nsum ma nah bu\t ri ko\ geh bu vay kât bu\t nglang gay ma kât ân bah rbôt nah bu\t ndrel [ư ân ueh tay ân bu ur rnôk râng nau njroh mprơ tâm ăp nar ngêt sa têh..

Bu ur Ka-yong u\ch ngăn văn nhong âk ntil màu tâm tako ndrel rse kông tâm bu\t. Êng bu ur Ka-yong geh sai ndrel âk năm, êng nau so\k rse kât bu\t lah ma nglang ri bu vay do\ng ndơ yông êng đah rse kông jong geh nsum ma mang kât tâm bu\t, yông ndrel âk ndơ nkra tă bah kônh, prăk tâm ty, tako gay ma [ư ueh tay tâm ăp rnôk râng nau hăn ngêt sa. Rnoi Ka-yong uănh khlay nganư ntil kông aơ, ndrel păng lah ndơ mô dơi mô geh tâm ăp rnôk nju\n sông bah rnoi Ka-yong. Nsing tâm nau geh bah rnăk vâl, êng ăp ntil ndơ ơm, băl mpôl mpeh đah bu klô hôm nchrăp ân kônh dok tâm di, kông prăk gay ma ân bar hê ur sai mhe têm, prăp.

Ndơ nsoh bah bu klô Ka-yong geh: Troi ndrel bok n’gut chữ X. Troi lah du brah bok jong, jê| geh tanh tâm màu bơi ôch, ôch, đah 3 ntil brai âk ngăn lah: chăng, nglang ndrel êr njok ti\ng jong bah săk troi ndrel bar đah, janag troi geh nthoi đah ăp ntil màu chăng. Rnôk bu klô mbăn troi, bu nsro tâm bar đah jâng, jêh ri văn tâm kur bu\t, bar đah bôk troi bu lơi bah năp ndrel ba kơi ân tât play kănh geh rup chữ T. tâm ăp rnôk ngêt sa têh, ndơ nsoh bah bu klô Ka-yong geh tay ân n’gut klơ ntang ntơh, rup chữ X uănh geh nau ueh ndrel nau ơm bah du rnoi rêh tâm nkuăl yôk.

Ko\ kơt ăp rnoi mpôl oh nô êng êng tâm nkuăl yôk Trường Sơn-Tây Nguyên, ntơm bah kăl e, rnoi Ka-yong ko\ blau joi ăp ntil ndơ ơm geh tâm nau rêh mô lah tă bah nau tâm rgâl, tâm tăch rvăt gay geh ndơ ma nkrơ\ tâm săk. Đah rnoi Ka-yong, ndơ nkrơ\ tâm săk nkre [ư ueh nkre geh du ntil nau khlay ueh tâm nau rêh vay ơm ti\ng kơt nau vay, nau ti\ng chroh, ndơ ơm, tâm ăp nar r[u\n rgum ngêt sa têh…

Tă bah jo\, ndơ nkrơ\ đah kônh, prăk ndrel ăp rse nhong văn âk màu…lah ntil ndơ blau nkra êng ơm ueh bah bu ur rnoi Ka-yong.

Ti\ng nau vay bah rnoi Ka-yong, tă bah jo\ ma aơ kônh ty (cót), kông prăk (niê) văn tâm ty, tako lah nau gu\ bah brah jong rêh, hơm răm, lap, geh ân lah gu\n kơl rêh. Kông jêng băl bên, saơ ăp nau ueh, nau mhik tâm nau rêh bah ăp nu\ih bu ur Ka-yong. Rnôk bu ur tâm rnăk vâl le\ khi\t, bu mra leo kông ty, nhong nê tâp nsum leo tât drâu phan.

Ngăn lah, ăp kông aơ ko\ lah ndơ mô dơi mô geh tâm rngôk nju\n sông bah rnoi Ka-yong. Nsing tâm nau geh bah rnăk vâl, êng ăp ntil ndơ ơm, băn mpôl mpeh đah bu klô gay nchrăp du mlâm kông ty gay ma leo têm tâm lôch nau rêh… Ăp ntil kông, nhong aơ lah ndơ geh tâm ton rnôk tâm gu\ ur sai, păng khlay ngăn bah ăp ur sai mhe bah rnoi Ka-yong. Ko\ yor nau khlay bah păng, bu ur Ka-yong mro nti\m nti oh kon nơm gay blau mât, blau njrăngntil drăp aơ ndrel uănh păng kơt lah ndơ u che ân ba kơi.

Nau vay, ăp nu\ih Ka-yong sâm geh ri bu vay hăn joi rvăt kông prăk, kông mah ueh gay ma văn, yông. Yor ri ma, âk rnăk vâl mra rgâl ma rpu gay ma geh leo rvăt si\t kônh prăk khlay ueh. A[aơ, bol ma rnoh bah păng ho\ n’huch âk yơn lah kông prăk hôm geh nau khlay meh nuih n’hâm du\t têh ngăn. Ngăn lah, âk nu\ih bu ur rnoi Ka-yong âk năm bu mô nchlơi ôh kông khlay nê luh ba dih săk nơm. Bu ân lah, ntil ndơ yông nê păng geh hvêng khlay rnôk mô văn, ri bu ranh mra nơih geh nau ji kuet. Êp nê, lah geh nu\ih ân bu êng mangh ri nau sâm geh, nau têh jêng bah nơm ko\ roh hêng.

Nhong văn (prét kha luân) geh ân lah ngoai tâm ăp ntil ndơ ueh khlay ntoh ngăn bah bu ur rnoi Ka-yong. Nhong geh âk ntil jê|, têh êng êng nrel geh âk màu êng êng, ma ntoh ngăn hôm lah màu ndrih ndrle màu êr geh nsri\ng jêng rse jong gay ma văn tâm ta-ko bah nu\ih bu ur. Êng nhong nê, bu ur Ka-yong hôm do\ng ndơ yông đah rse kông geh n’ăp ma mang gay ma văn tâm kur bu\t gay ma mpơl saơ ueh lơn rnôk tât râng nar ngêt sa têh.

Tâm ăp tơ\ geh nau r[u\n rgum, nju\n sông, bu ur nroi Ka-yong vay so\k ăp ntil ndơ  văn, dok bah rnoi nơm tă prăp bah jo\ gay ma mbơh ân kon, sau. Ăp ntil kông prăk, rse nhong âk màu ndrel ma rse kông bu\t ko\ geh nsum đah du nau nkoch tât nau rêh bah ăp nu\ih bu ur rnoi Ka-yong./.

Nu\ih rblang: H’Thi