VOV4.M’nông-Đah nu^h bunong ta nkuăl Lắk, n’gor Dak Lak, rlău ma ăp ndơ do\ng kơt chiêng, yăng, dông n^r… ri sah ndru\p geh nău khlay đo\ng tâm nău rêh ăp nar. Sah ndru\p way do\ng an ăp ntil ndơ khlay kơt: kho ao, ndơ do\ng kông nhong n’hanh ăp rlet n’hôm… Aơ lah ndơ do\ng mô dơi mô geh tâm rnăk wâl kơt tâm ăp nău kuăl brah lah yang bah nu^h Bunong.

T^ng wa Y’E| {on Choih ta [on Rjai, xă Nam Ka, nkuăl Lắk, n’gor Dak Lak an g^t: sah ndru\p bah nu^h Bunong le\ geh bah jo\. Bah rnôk hôm jêt, wa le\ t^ng bơ\ hăn tâm bri gay sreh ngâr, hoai reh s^t tanh sah n’hanh ăp ntil ndơ way do\ng. N’hanh wa le\ ơm dơi bơ\ nt^m tanh ăp ntil sah waih êng êng, tâm ne\ geh sah ndru\p.

Gay dơi [ư srah ndru\p, roh du\t âk nar n’hanh gưl [ư êng êng. Bah năp đaơ, u\ch tanh sah ndru\p, nu^h bunong way hăn tâm bri, hăn sreh ngâr n’hanh joi reh. T^ng ăp nu^h blău ơm, u\ch geh srah ndru\p nâp n’hanh ue\h ri an g^t săch nar hăn tâm bri di nhâp khay, ri tơm ngâr mư ue\h, rse reh mư rbân, mô geh lôp chuh.

U|ch dơi tanh sah ndru\p, lor lah săch tơm ngâr 2-3 năm, ngâr n’hung pe l^ng ty. Hôm rse reh ri săch rse têh jong, jêh ne\ n’huk, plah kôih rbân, djôt ih kro. Sah ndru\p an dơi tanh vêl ue\h, rlău ma ăp nglak way do\ng, bu [ư ônh gay tanh vêl. Aơ lah ndrang vêl nt^t mpơl êng bah sah ndru\p. kăl e, gay an ônh ăp nglak aơ, lor rnôk plah, bu hu\r ngâr ta u\nh n’ho. T^ng wa Y E| {on Choih, le\ rngôch ngâr gay tanh sah ndru\p dơi plah n’hơ, jăng lơi nglak kar ri sah mư nâp.

Sah ndru\p bah nu^h Bunong

“U|ch tanh sah ndru\p ri hăn joi ngâr n’hung 3 l^ng ty. Rnôk hôm e ngăch gâp hăn tâm bri joi ngâr n’hul ri mư tanh. Gay sah tanh vêl ue\h, kăl e he so\k ngâr hu\r u\nh n’ho, a[aơ mhe hôm geh dak sơn ri m’hing sơn ônh. Hôm reh gâp joi tâm bri hoai reh têh jong gay dơh plah n’hanh kôih an pơng rbân”.

Gay dơi geh sah ndru\p ue\h n’hanh nâp, nu^h bunong an gơih lơn nkôp đah nău tanh ăp ntil sah khiău êng. Ne\ lah du mlâm pêh kôih, jêt n’hanh hơr dơi chiăr bah du mlâm loih mlâm, n’hanh du mlâm nsôih gay chuh. Nkre đah ne\ lah du mlâm mpơn ngâr kranh gay lât, jong nklăp du n’am gay lât nglak an srêt.

Nău khlay lơn tâm rnôk tanh sah ndru\p bah nu^h bunong lah bu tanh ndru\p lor mư tanh săk. Ndru\p dơi tanh đah reh, dơi kôih du\t rbân. Wa Y E| {on choih an g^t gưl tanh sah ndru\p lah du\t jêr. Jêh rnôk tanh ndru\p, mư ntơm tanh săk.

“Bôk năp he tanh ndru\p jêh ne\ he mư tanh săk pơng, săk pơng ri dơh dơm, ngăn lah ndru\p pơng tanh jêr ngăn. Tanh lor ndru\p n’gul gâl he vê| đah săk pơng. Vê| mbrơi mbrơi đah săk n’hanh ndru\p uănh pơng tâm di he mư tanh săk sah”.

Sah ndru\p lah ndơ do\ng mô dơi mô geh tâm ăp rơh kuăl brah ôp yang bah nu^h bu nong. Ăp tơ\ [ư huêng ba, kuăl brah mih bôk năm, [ư rgum r[u\n nsum mpôl, bu way do\ng sah ndru\p gay dơ ndơ [ư brah kơt: poănh su\r, djăr, gri ndrănh, piăng, ăp ntil grăp rpu\ng rpoăl gay nsơr an huêng ba, brah yang.

Wa Y E| {on Choih nchrăp nt^m tanh sah ndru\p an mom ndăm

Sah ndru\p hôm lah ndơ rup gui, saơ nău ue\h n’hanh mpang ty hăr, g^t blău bah nu^h bu klô Bunong. Kăl e, lor rnôk gu\ ur, so\k sai, nu^h bu klô nti tanh sah dông gay saơ nău gơih blău, đeh bah nu^h bu klô. Yor nê, kăl e, tâm ăp rnăk wâl nu^h Bunong geh sah ndru\p gay prăp ndơ khlay tâm jay. Rnôk nău rêh mhe hun hao, sah ndru\p mô hôm geh do\ng, yơn hôm e dơi âk nu^h u\ch, yor nê lah ndơ do\ng way ơm bah nu^h bunong. Wa Y’E| {on Choih an g^t, wa nchrăp trêng nt^m an rơh druh ndăm g^t tanh sah ndru\p way ơm bah nu^h Bunong.

“Nar aơ lah nu^h u\ch nti tanh, gâp nt^m bah ndơ jêt ngăn lah ndru\p pơng. Gâp nt^m ngăch g^t dơm nău ne\ du\t dơh, yơn tanh ndru\p pơng jêr an nsrôih mbra g^t tanh dơm. Lah geh kon sau u\ch nti ri gâp du\t rhơn dơi trêng nt^m nău kan way ơm bah rnoi nơm. Tâm [on gâp nt^m kon sau đo\ng, gâp g^t tanh ăp ntil ndơ bah bunong he, âk sah ndru\p gâp le\ an kon sau le\ hôm. Ăp nu^h lah gâp ăp ntil g^t da dê, dông n^r, sah wa\i, tôp chiăr g^t da dê”.

A[aơ, nău rêh hun hao, nu^h Bunong geh âk ndơ do\ng mât prăp drăp ndơ ue\h lơn, yơn tâm ăp nău kuăl brah ôp yang way ơm, sah gay n’gâr ăp ntil ndơ kuăl brah yang du\t khlay. Nău [ư bah wa Y E| {on Choih ta [on Rjai, xă Nam Ka, nkuăl Lắk, n’gor Dak Lak an saơ ăp nău khlay way ơm bah nu^h Bunong hôm e dơi mât ndray./.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja