VOV4.Mnông: Đah [on lan Bunong, rlău ma ăp ntil ndơ do\ng kơt lah ch^ng, yăng, bâh nông dak, rlơ piăng mô lah dông gay ma khu\m phe, mbo…r^ sah lah ndơ do\ng du\t khlay tâm nău rêh ăp nar. Aơ lah ndơ do\ng mô dơi mô geh tâm rnăk vâl tâm ban kơt ăp nău way, nău kuăl brah têh bâh nu^h Bunong.

Tâm ban kơt [on lan ăp mpôl rnoi  Êđê, Mạ, Sêdăng…ta Tây Nguyên, nu^h M’nông ntơm nơh way geh nău tăm ban yôk, mbo, tuh ta mir kơh. Yor  neh bri jêr hăn, trong hăn nsong jêr,  hăn ta bri ta dak jêr ma do\ng ndeh klư nchoăn rdeng kơt tung, anh…r^ sah lah ndơ do\ng tơm khlay gay ma anh nchoăn ăp bum mbo, ba rnôk lôch kăch rek.

T^ng nău mbơh bâh wa Điểu M’Rưng, [on Dak Rmoan, xã Dak Rmoan nkuăl têh Gia NGhĩa r^ sah bâh nu^h M’nông mô g^T bâh ntơm geh, kanu\ng g^t lah bâh jê| păng le\ ơm geh pă nti tanh sah bâh jê|.

Lôch ne\ wag eh t^ng I mê|, I yuh hăn pâk [ăng, tôch biăp nse, sreh nkur iêl, reh. Kơt ne\, tât têh wag eh nti tay an kon său tâm rnăk nơm tanh sah. Bâh ne\,  sah le\ geh do\ng âk tâm ăp nar n’hanh jêng ndơ do\ng khlay đah wa tâm ban kơt ăp rnăk [on lan tâm [on tât a[aơ.

Ta meng ne\, Sah lah ndơ do\ng mô dơi mô geh ta rơh lễ hội bâh nu^h M’nông. Ăp tơ\ [ư nău way kuăl brah ba, kuăl brah bôk khay mih, nău way rgum nsum ta ntu\k rêh jêng, bu way an sah ta nklang ntu\k kuăl brah gay ma an poăch, piăng, phe n’hanh ăp ntil ndơ bum mbo gay ma ryơk an brah.

Mô dơn kơt ne\, sah hôm nha lah ndơ do\ng gay ma an ueh, mpơl nău ueh ua\nh n’hanh nău blău bâh nu^h bu klô Mnông ê lor so\k ur, rdâk njêng rnăk vâl.

Rlău ma ne\, sah hôm nha lah nău nt^t an nău gơih, nău nsrôih bâh nu^h bu ur, le\ hăn jru tâm nău mpr^ng nău mprơ, nău nkoch N’drong bâh Mnông.

Gay ma dơi tanh du mblâm sah, roh âk mông nar n’hanh nău kan êng êng. Bâh ntơm hăn ta bri sreh ngâr nkar, joi rse reh tât ih kro, an ueh ngi ngâr ..an tât rnôk [ư lôch du mblâm sah r^ roh tât 2-3 pơh.

Gay ma dơi [ư cheh ndrang ta sah, nu^h tanh sah an geh ndơm lor ăp rse tanh le\ ơm geh nhom mau bâh rtăk tơm si bri, mô lah rlơ\ mâng tanh gay ma geh mău ueh. Rse tanh geh [ư bâh âk rse reh jê|, tanh tâmvăch gay ma an păng nâp ueh. Ta bôk rse anh an geh tay hvi têh lơn tab a dâng gay ma an ueh dơh anh, bah ji mblik rnôk he anh ndơ jâk.

Jâng sah geh [ư đah ăp ntil đâr n’hơ way lah tơm si rmoăn bri. So\k poăn mblâm mâng ngâr ranh kât nâp ta jâng gay ma dơi n’gưn nâp, sah mô geh chôt rnôk he nju^h ta neh.

Đah nu^h tanh sah mhe nti tanh, gay ma dơi tanh ăp ntil sah êng êng, nu^h tanh mbra dơi do\ng ăp ntil rpaih ơm geh [ư ma nkar, ngâr gay ma an nău tanh dơh lơn. Ngăn lah, tâm rnôk tanh sah, nu^h tanh an geh ơm du mblâm pêh jê| (hvi 1-2 cm, jong 15cm) hơr n’hanh 1 mblâm  nsôch, mplônh gay ma ntâp, [ư an nkar tanh sah ueh, dơh tanh.

Nău way r^ sah bâh nu^h M’nông prêh 50-60cm,  bôk rvoal, but jê| lơn đah mbung sah n’hanh geh âk ntil jê| têh êng êng. Đah ăp ntil sah t^ng nu^h do\ng n’hanh nău do\ng êng bâh sah.

Nt^t lah kơt sah gay ma anh long, tôch biăp r^ tanh waih, tanh ta n’gul geh trôm mbluh lục giác hvi klâp ma 3-4 cm. hôm sah săk rvoal, le\ rngôch săk sah geh tanh mbâl (geh sah geh ndru\p ), nu^h Mnông do\ng anh ba, tuh, mbo, ăp ntil bah tup bah dih tâm rnôk anh ne\ lah sah.

A[aơ, nău rêh le\ geh âk nău rgâl, trong hăn nsong dơh lơn, nu^h [on lan le\ geh âk ndơ nchoăn rdeng bim mbo, drăp ndơ. Yơn lah, lah geh rơh hăn ta thôn, [on nu^h M’nông, he hôm nha geh mâp ăp nu^h bu ranh hôm nha nsrôih nti an kon său nău tanh sah đo\ng, mô lah ăp mê|, ăp u ăp yơ hôm nha anh sah hăn anh long, pâk [ăng.

Đah nău tâm ndơn n’hanh mbơh nti tay, nu^h Mnông hôm nha u\ch n’hanh knơm, yor nău rêh ueh mhe, rgâl âk yơn sah hôm nha lah ndơ do\ng khlăy, dêh dăch đah [on lan M’nông đo\ng.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt