Sah bah nu^h Sedang geh 6 ntil: “dum”, “pong”, “chêa”, “kơno\ng” n’hanh “kơchoi-deap”. Nău tâm ban nsum lah sah poăn jâng dâk, geh ndru\p n’hanh rse sah anh da dê. Sah du\t têh prêh nklăp 90cm, trong rvoal mbung sah nklăp 50cm. sah du\t jê| prêh nklăp 30cm, n’glăp sah hvi 15cm. ăp ntil sah geh kỹ thuật tanh, rup ndrang, têh jê| n’hanh do\ng êng êng.

            Sah du\t têh kuăl lah “dum” dơi tanh ma rse reh, geh ndru\p plat mô lah bôch uănh t^ng nău m^n blău bah nu^h tanh. Sah “dum” do\ng gay ma đâng ăp drăp ndơ khlay tâm rnăk wâl, kơt: bok phôi, ôi, troi, mbân, ao mô lah ăp ndơ khlay prăk. Kônh wa way an ntil sah dja ta ntu\k du\t ndâp tâm jay.

            Sah “pong” do\ng gay ma anh ba, mbo, nông rpoăl, ăp ntil ndơ bah mir s^t jay.

            Sah “chêa” do\ng rnôk kăch ba, mô lah hăn joi sêt, biăp bri.

            Sah “châng” (sah waih) do\ng gay ma anh [ăng, biăp bri, play do mô lah rkeh long.

            Êng sah “kơchoi- deap” ri do\ng an bu klô dơm, way do\ng rnôk nchron pănh tâm bri. Sah dru\ng, tep, prêh nklăp 50cm, bar ding geh tay 2 du\ng kon.

            Hôm sah “kơno\ng”, ntil sah du\t jê|, an êng ma bu ur druh tâl ăp ndơ do\ng khlay rnôk hăn luh mir dơm, mô lah do\ng tâm ăp rnôk lễ hội. sah dja mblâm kơt nău ue\h bah bu ur druh, rnôk tâl phe tâm sah pu\k nt^t an nău hơm răm.

            Gay dơi geh ăp mblâm sah ue\h n’hanh nâp, nu^h tanh sah mô dơn blău ti, đăp dêh ma hôm du\t blău [ư mhe đo\ng. ndơ [ư tanh sah sơch du\t na nê|. T^ng wa A Nuă, ta [on Ea Mao, xã Ea Yiêng (Krông Pach, Dak Lak), nklăp khay 7, khay 8 dương lịch, nu^h Sedang lăp tâm bri joi ngâr, nkar, rse reh, rse rj^ng, sơch tơm lăp seh kranh, geh tơm so\ng, têh tâm ban n’hanh l^ng jong sreh s^t. ndơ sreh s^t dơi an ntu\k sơh prêh gay der bah nchiăr reh, rmiăt chuh khuch khat. Ta du đêt ntu\k ri kônh wa hôm nhom ăp ngâr, nkar, rse reh tâm bo\k gay an nâp n’hanh rbăn. Wa A Nuă, an g^t:

            “Rlău ma ngâr nkar, ri rse reh lah ndơ do\ng khlay gay tanh n’glăp bu\t sah, jâng sah, tăk sah, n’gla sah [ư jêng an ue\h măt uănh. Nu^h tanh sah so\k pêh mplônh kôih tay rse an l^t rbăn, kôih bah bôk têh lơn bah bu\ch gay dơh sro rse njok rkăng.

            Sah “châng” ri do\ng sre tôk tơm gle, tanh t^ng trong tâm păch (du ju\r du hao) “chua tê”. Rnôk tanh tât n’gul săk sah ri njêng rup ndrang hao, dăch kêng n’gla sah ri tanh tâm pănh dâng lơ. Hôm sah “dum” ri tanh ma rse reh, ndru\p sah dơi tanh bôch. Sah “pong” anh ba ri săk sah dơi tanh âk rup ndrang, tanh t^ng trong nkôp bar tâm păch (bar ju\r bar hao)  “chua péa”, n’gul săk sah do\ng rse tôk le\ hu\r đah u\nh geh săk nđôch gay tanh rup ue\h măt uănh”.

            Kỹ thuật tanh sah bah nu^h Sedang du\t roh âk mông nar n’hanh na nê| t^ng gâl [ư. Ăp ntil sah ngăn, kơt “pong”, “chêa” lah tanh kơt trong tâm păch (du ju\r du hao) “têăn tê”, mô lah tanh ndrop bar (bar ju\r bar hao) kơt tâm păch rse bok. T^ng wa A Ba, ta [on Ea Mao, xã Ea Yiêng, nkuâl Krông Pach, n’gor Dak Lak, du\t jêr tanh lah sah “dum”, săk têh, way tanh ma rse, jêng âk nu^h tă ơm g^t mơ dơi tanh ue\h n’hanh nâp, kơp le\ ma ndru\p sah kơt nê đo\ng.

            “Ndru\p sah ri geh 2 ntil, ntil ndru\p plat n’hanh ndru\p chông bôch. Gay tanh ndru\p sah lor bôk năp ân weh bâr sah, [ư nduar n’glăp sah an tâm lăp, n’glăp sah [ư si. Lôch nê tăk wa\r bâr sah, weh nklăp du phân kơp ntơm bah bâr ri tanh tay tât meng bah ri mbra njêng geh nău tâm ban. Lah u\ch ndru\p chông bôch ri tanh prêh nklăp 10cm mô lah rlău lơn, lôch nê têk rse tôk ta chông, lôch nê tanh ju\r mbrơi, păng mbra jêng bôch chông.

            Nduar sah ri do\ng tơm “kơchô” hu\r u\nh yu\t kue ta n’gul săk sah an nâp. Bu\t sah ri so\k tơm “kơchao” mô lah “luông xăng”, trah măt si an so\ng lâng. Lah u\ch tanh rup ndrang sah an geh âk săk ntơr ue\h ri so\k kô| ngâr, gle hu\r u\nh lôch nê rsat ma lha mhât, hu\r u\nh lơn ma jo\ lơn ma l^t ue\h, nđôch chrêk. Lah u\ch geh dak gu\r ri so\k rtăk tơm hương, so\k bok sat l^p rtăk tơm lôch nê rsat âk tơ\, l^ng ngâr mbra jêng gu\r…”

            Wa A Blôih, ta buôn Hring, xã Ea H’Đing (nkuâl Chư M’gar, Dak Lak) nkoch nău tă ơm g^t kan:

            “Tanh sah têh t^ng gâp ri jêr oi đo\ng, lơn lah rnôk rdâk bah bu\t sah tât jêng săk păng. Bu\t sah ân tanh t^ng trong rup ndrang êng êng, tanh ma kô| l^ng, rse tôk mbâl gay mât rnoh nâp. Săk sah ri dơh tanh lơn. Yơn lah mô [ư rpaih lor ri jêr ma mât an păng rvoal tâm ban”.

            A[aơ, sah hôm lah ndơ do\ng mô dơi lah mô geh tâm nău rêh ăp nar bah kônh wa Sedang ta ăp n’gor Kon Tum, Dak Lak. Âk rnăk hôm mât nău kan tanh tôk t^ng nău way ơm văn hoá đo\ng. rnăk i tanh n’hanh hôm mât ndray âk sah ri dơi kônh wa tâm [on uănh kơt hơm răm n’hanh rhơn m[ak.

            Wa A Nul, ta [on Hring, xã Ea H’Đing (nkuâl Chư Mgar, Dak Lak) nkoch:

            “Lơn ma ranh gâp lơn ma gân djăng nău tanh sah tăk na lơn. Gâp way tanh sah têh jê| ăp ntil. A[aơ, tâm [on mpôl hên hôm geh âk nu^h tanh sah. Bah meng nê, âk nu^h way hăn ôp gâp gay nchăm ndơ rvăt sah s^t do\ng tâm nău luh kan jan ba đo\ng”.

            Tâm nô nău tâm rgâl a[aơ, âk ntil ndơ geh [ư mhe le\ dơi kônh wa do\ng gay tâl prăp drăp ndơ, anh ndơ tuch tăm dơh lơn. Bol ma kơt nê|, đah nu^h Sedang, sah mô dơn lah ndơ do\ng an nău rêh ăp nar, ma hôm lah nău ue\h văn hoá way ơm mha êng ân dơi mât ndray./.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân