VOV4.Mnông -Bâh ntơm kăl e, tơm ju bri le\ jêng du\t bên đah nu^h Bunong ta n’gor Dak Nông. Ta rơh tâm lơh tâm su kăl e, [on lan nchoăt ta bri, mô to\ng ndơ sa, dak ngêt way geh do\ng sa tơm ju da dê. A[aơ, ăp ntil ndơ bâh play prit n’hanh đo prit le\ jêng ndơ khlăy geh âk nu^h u\ch do\ng.

Tơm ju bri hon ăp ntu\k, bâh ta trâp tât ta yôk nor, tơm ju bri dơi hao jêng, hun hao ueh da dê. Tơm ju geh tơm jê, prêh geh tât 4 met. Do ju bu\t so\ng ta chông tơm, mău gur brâp. Njro\ng pr^t jê|, geh klâp ma 4-6 nđơk, ăp nđơk geh bâh 10-16 play.

Tơm prit bri hon êng du\t âk

Play prit bri jê|, kanu\ng têh rlău lău ti me du đê|. Rnôk du\m rgâl jêng bâh nđir tât êr, [ô kah, sa nju\nh. Yơn lah, play pr^t bri geh âk găr jêng mô blău sa jêng way geh ih kro ntrăm ndrănh mô lah [ư dak si tâm ăp nău săm ji way ơm. T^ng Đông y, play prit găr bri geh tam do\ng săm ji chrach nju\nh, chrach ret, ji leh, hao duh mham, kơl an ueh dak chrach, săm ji but, o\, r’gănh.

Bâh ntơm kăl e, nu^h Bunong way do\ng ntô play pr^t du\m gay ma [ư ăp ndơ sa n’hanh [ư ndơ te\ biăp, yor ntô play prit du\m ih kro su jêng buh mbra geh tăng tăng, ndơ sa way geh do\ng bâh ntô prit du\m  ih kro jêng buh lah biăp buh ndum, ndơ geh [ư biăp aơ lah biăp nse n’ha lir siăt jê|, rnih ju\h đah r’nhao, n’hanh mô dơi mô geh lah dak buh bâh ntô prit du\m ih kro gu\ch so\k dak geh to\ đah nsôl bu\nh, dak geh mau krăk, mpli nsum đah biăp lir le\ siăt pot đah rnih. Ndơ aơ geh ndum du măng ê lor gâm, rnôk gâm mbra te\ ka kro, tui kro, proăch kro. Ndơ sa aơ rnôk gâm s^n du\t kah sa.

To\ buh gay ma ndum biăp lir

Glo ju nu^h Bunong hôm nha do\ng gay ma so\k dak ngêt, plah buh kơt lah sa tao ăp tơ\ hăn ta bri ma mô to\ng dak ngêt, tâm glo ju hôm nha geh âk dak n’hanh ndơ ueh an săk soan. Rlău ma ne\, glo ju hôm nha geh do\ng gay ma sa rêh mô lah gâm sa. Du\t dơh ngăn lah glo ju sa l^p đah bu mbrăch ju\h, kanung gâm lor ju an bah ir rtăk n’hanh bah [ăl. Ndơ sa aơ [ư an kah sa rnôk geh mpli nsum nău [ăl, r[ă, âk dak nđik bâh glo ju ndrel đah tiăt du đê| boh, hăng bâh boh mbrăch. Jêr lơn mbra dơi nkoch tât glo ju gâm đah ka mô lah poăch. Tâm ne\, glo ju gâm đah ca n’hao lah ndơ sa way geh âk nu^h u\ch sa.

Dak Buh n'hanh biăp lir

Do ju bri geh nu^h Bunong ua\nh kơt lah ngoăy tâm âk ndơ sa,ndơ gâm sa du\t kah bâh yôk bri. Do ju mhe geh luh le\ play r^ k^ch do, plôk ntô kranh ba lơ. Bu siăt rhên, rao kloh đah dak lôch ne\ an sơh. Do ju bri geh [ư âk ndơ sa, kah, ueh an săk soan. Du\t âk lah do ji bri vâr, [ư sa rêh, gâm biăp prung, gâm đah ka đah poăch…Do ju lôch gâm geh [ăl, r[ă, sa mbra nđik, kah. Lôch du nar hăn ta bri pah kan, hăn ta bri joi sa, nu^h Bunong, ns^t leo du mblâm do prit ta jay. Ntêm du đê| mông nar, mô kâp [ư jêr mbra dơi geh ndơ sa kah an rnăk vâl hôm.

Bôl ma nău rêh geh âk nău rgâl, ntoh geh âk ndơ sa mhe tâm ăp nar bâh rnăk vâl nu^h Bunong. Yơn tơm ju bri hôm nha dêh bên, jêng ndơ sa âk rnăk vâl u\ch do\ng. Mô dơn kơt ne\, hôm nha lah kuăl brah đo\ng, tâm âk nău way kuăl brah bâh nu^h Bunong, nđơk prit jêng ndơ kuăl brah. Tơm ju jêng [ư ăp ndơ trah mon rup ta rơh kuăl brah.

A[aơ, ju bri geh ta âk ntu\k jêng ndơ tăch rgâl, kơl an [on lan, geh tay nău geh. Do ju jêng tăch ta ntu\k tăch rgâl. Play prit geh ih kro, jêng ndơ do\ng khlay ntoh lư bâh bri yôk Tây Nguyên.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt