VOV4.M’nông: Bah năp nơh, bol ma geh tâm nkhah đah bri gleh, yơn mô geh yor kơt nê ma rnoi K’Ho mô to\ng ndơ sa kah, ndơ sa lay. Ndơ gay ma ggâm ăp ntil trau ri ngăn lah geh so\k tă bah bri, rgop nau njêng ăp bu klô ndăm, bu ur druh rnoi K’Ho têh ndăm, gơih lă kan. Ntoh ngăn kơt lah trau “blên gâm ma ntô rpu” kah ngăn bah rnoi K’Ho.

Ti\ng bu ranh K’Dui, rêh tâm nkuăl Di Linh, n’gor Lâm Đồng, yor rêh tâm nklang bri kro\ng dak ngot, đah bri mih nar mô mô tâm ban, yor ri ma nau ji nau kuet mra tât, yor ri ma rnoi K’ho uănh khlay ngăn ndơ gâm sa gay ma kơl răk săk jăn kơt lah ân hăng, ân duh klơ lah mrăch, chia, chia yong…gay ma jêng ndơ sa. Blên prên gâm nsum ma ntô rpu lah du ntil ntoh mhô ân nau tâm rgop nsum, đah ăp ntil ndơ gâm sa kah bah bri yôk.

Ko\ ti\ng bu ranh K’Dui, ân gi\t tay: Blên prên lah du ntil blên păng chăt êng tâm bri, chăt tâm nklang bri kro\ng bah yôk prêh. Blên aơ vay luh play lôch năm, Play păng kon jê| tâm ban ma nglau tu mpu\t, ndrih, geh ntil ri geh goih njok play. Ndơ sa ngăn ngăn bah rnoi K’Ho gâm tă bah blên nê lah blên juh.

Săch ngăn ăp playu blên nse gay ma rao kloh, jêh ri so\k ngăn payh pra gay ma châm ân chah. Mrăch ndrih leo juh jêh ri tâm pot ma blên, ân tay boh, bột ngọt jêh ri lo\ juh ân păng tâm ban boh mrăch. Knu\ng kơt nê dơm lah geh du ntil ndơ sa ma piăng ba mir du\t ma kah ngăn hôm. Tăng hăng bah mrăch, ndrel ma tăng tăng bah blên, geh nau êng ngăn rnôk sa. Nau [ư sa kơt aơ nkre nơih nkre geh tăng tăng bah blên đo\ng. Rnoi K’Ho vay [ư trau aơ rnôk mông ôi ơm, jêh ri leo luih ba mir gay ma sông đah piăng ik, mô lah têm ân ăp nar hăn tâm bri kro\ng ngai.

Ndơ sa bah rnoi K’Ho kru\ng geh kơt nê dơm. Bah năp nơh, mô geh prăk gay ma hăn rvăt puăch, kam ri kônh wa ih ngăn blên ân kro, jêh ri têm tâm du\ng, rnôk u\ch sa ri leo gâm jêh ri sa dơm. Êp nê, blên tăng ko\ geh rnoi K’Ho gâm nsum ma ka kro. Rnôk gâm ri nơih đo\ng, Blên geh rao ân kloh, jêh ri bal. Ka kro ân tâm ku kơ\ juh ân hăch. Jêh ri ân ka kro lôch juh ân klơ glah vâr ma dak ngi ân tăng [ô kah, jêh ri nkhu\t dak, gâm ân tât rnôk păng khuh jêh ri ân blên. Jêh nê, gâm nklăp 10 mni\t jêh ri ntop tay mrăch, n’ha mlu jun, bột ngọt lah geh trau blên hôm.

Jêh nê, rnoi K’Ho hôm so\k blên gâm đah âk ntil ndơ êng đo\ng, kơt lah: Blên gâm ma ke\t, blên gâm ma ndu\ng mô lah blên gâm ma puăch ji\l, puăch ma mô lah gu\ch ngăn blên juh nsum ma puăch rke. Tâm ăp ntil ndơ sa ri tăng kah êng êng, Yơn nau kah ngăn rnôk gâm blên bah rnoi K’Ho ân geh tât blên gâm ma ntô rpu. Bu ranh K’Dui nkoch.

Mpeh tu tơm bah ntil trau aơ ri bu ranh K’Dui ko\ kơt lah lah bu ranh êng êng tâm nkuăl Di Linh ko\ mô git ntă bah jo\ ôh, knu\ng tâm ti\ng, kon tă bah me, sau ti\ng tă bah u, kơt ri dơm. Gay geh du glah trau ntô rpu ân kah ngăn ri gâm jêr ngăn.

Bôk năp lah săch blên ndrel ntô rpu. Play blên ân săch play kah ngăn, mô ir kranh, mô ir nse. Ntô rpu ri ueh ngăn nklăp 3 năm. U|nh gay ma su\nh gâm ri ân lah u\nh mô geh n’huk, ân geh âk rnga gay ma ân glah blên khuh [luk tâm jo\ mông. Ndơ nơm nchrăp gâm ho\ jêh, jêh nê nơm leo gâm. Níng tâm ntil ntô rpu nse mô dah rpu ranh đo\ng ndrel ma ntô ơm mô lah ntô mhe ma rnoi K’Ho geh nau gâm ân êng êng.

Lah ntô rpu kro, ê lor ân leo gu\ch jêh ri poih lơi klo rsau. Jêh nê, so\k payh tôp ân tât rnôk ntô rbăn jêh ri rao ân kloh. Jêh ri, koh ngăn ntô rpu ân jêng tâm ban 2 nglau ty jêh ri ân tâm glah leo gâm ân păng rbăn. Jêh nê, trih lơi dak aơ âk tơ\ ân tât nrôk dak jêng rsang ngăn ri mơ ân tay nting, blên ndrel ma lo\ gâm tay. Gâm ân tât rnôk blên ndrel ma ntô ân si\n rbăn lêk jêh ri ân bột ngọt,m boh lah dơi sa hôm. Yơn lah, trau blên gâm ntô rpu ri ân geh mrăch ndrih ndrel ma n’ha mlu jun ân âk. Kơt nê, mư kah trau. Yor ri, âk nu\ih ân lah, sa blên tăng ndrel ntô rpu ân geh luh dak rhal ri mơ kah ngăn, tâm di ma nau gâm sa bah rnoi Tây Nguyên.

Geh nu\ih ân lah, blên tăng gâm ma ntô rpu vay geh dơi săm bah aka nau ji kơt lah lay irs ăk, ân ueh trong proch…Hôm lah ntô rpu hôm rih ri knu\ng siăt ân tâm ban du mbâr sa lah dơi [ư nkre nau kan tâm kơt ma nê. Trau blên gâm ma ntô rpu geh tăng [ô n’ha mlu jun, geh nau tăng kah êng ngăn, geh kơt nau u\ch bah yôk bri Tây Nguyên./.

Nu\ih rblang: H’Thi