Lăp tâm quý I/2025, tăch n’gluh ndơ tuch tăm Việt Nam, lơn lah bum biăp geh tay ăp ntŭk chrat ang uĕh. Yơn lah âk nău rgop an lah bah năp ăp nău rgâl bah ntŭk tăch rgâl lam ntŭr neh, doanh nghiệp ân ban tĭng ăp nău rgâl mbro bah ntŭk tăch rgâl. “N’hâm suan” doanh nghiệp ân dăng ri hun hao bah n’gâng kan dja mơ jŏ jong.

Âk ntil bum biăp play do bah Việt Nam dôl hvi trong lăp ăp ntŭk tăch rgâl, tâm nê Đông Bắc Á hŏ rgop an n’gâng kan tăch n’gluh ndơ tuch tăm nsĭt geh 7,2 rmen USD năm 2024, rnoh âk biăp play tăch n’gluh tĭng trong me nar lơn ma âk. Aơ lah nău rgum nău dơi geh bah ăp năm bah năp nơh rnôk ăp ntil tơm sa play lơn âk ân geh năm khay mât chăm jŏ, dŭt đêt ntơm bah 5 tât 7 năm bah năp nơh.

Tĭng nê ntơm bah năm 2014 tât aƀaơ, play nhãn tât prit, play wai, sầu riêng, vú sữa, play bŭng... groch groch tâm tĭng tăch n’gluh dak bah dih. Rlău ma rnoh âk, ăp doanh nghiệp tăch n’gluh ndơ tuch tăm Việt Nam nar lơn ma tŏng uĕh rnoh di bah dak rvăt n’glăp n’hanh hŏ lăp jru lơn tâm ntŭk tăch rgâl khăch khoch mpeh rnoh nsing nơm srăch uĕh ndơ sa. Yor kơt nê̆ nău pơk trong tăch an ăp ntil play jêng dơh soih lơn, kơl nsĭt geh tăch rgâl bar ding hao âk tâm ăp năm mhe aơ.

Nău n’gâng kan tăch n’gluh ndơ tuch tăm geh tay du đêt ndơ êng ƀa ƀă hăn lot ngai lơn kơt: chanh rse lăp tâm ntŭk tăch rgâl Hoa Kỳ; sầu riêng (kât nđik) lăp ngăn ntŭk tăch rgâl Trung Quốc… an saơ doanh nghiệp hŏ lor nchrăp lơn đah ăp nău tât jêr n’hanh ngăch rplăch bah ntŭk tăch rgâl. Wa Nguyễn Đình Tùng – Kruanh HĐQT nkre ƀư Tổng Giám đốc Vina T&T Group an lah: 

Aƀaơ rnoh di kloh srăch đăp mpăn kah uĕh ndơ sa… hŏ jêng trong rƀŏng nsum. Let năp tay lơn ma khăch khoch lơn đah ăp ndơ ƀư jêng khlay kơt: rnoh di ư̆r rêh, wăng sa sĭt jêng tay, ŭnh nar sĭt jêng tay… ndrel âk rnoh di êng ƀa ƀă đŏng. Gay tăch n’gluh tâm ntŭk tăch rgâl têh he ân tŏng di lĕ lah ŭch chuat jâng lăp tâm ntŭk pâl. Ŭch geh trong tăch n’gluh đăp mpăn ri doanh nghiệp, nuĭh tơm ƀư ân geh ăp tŏng ăp ntil rnoh nsing uĕh di gay râng tâm ntŭk pâl nê.

Hiệp hội biăp play Việt Nam an gĭt, năm 2024 nsĭt geh tăch n’gluh biăp play dŭt âk đah 7,2 rmen USD. Ntŭk tăch ta Đông Bắc Á (Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc) nsĭt geh dŭt âk ta rơh tăch n’gluh dja. Đah nău ŭch geh nar lơn ma âk, săk kah, rnoh âk ân đăp mpăn, Việt Nam hŏ dŭt nsrôih gay tŏng ăp rnoh di khăch khoch bah nuĭh rvăt, tĭng kơn njêng dơi ntŭk gŭ khlay bah he. aơ lah ăp nău dơh uĕh gay ntrôl dăng tay nău kan tăch n’gluh, n’hao nsĭt geh tăch rgâl tâm năm 2025.  

Tĭng wa Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội biăp play Việt Nam, ndơ tăch sầu riêng dơi pă rlău 700 mã mbrô nkual tăm n’hanh nklăp 300 mã mbrô ntŭk nklâm tâl, nsĭt geh tăch rgâl âk tâm trong kan tăch n’gluh biăp play đŏng. Đah rnoh hvi neh tăm klôn tĭng tâm 6 năm rlơ̆ aơ, nchrăp năm 2025, rnoh âk play sầu riêng mbra hao 25% rđĭl đah ndrel khay dja năm e nơh.

Uănh tâm rnoh geh tăch n’gluh uĕh, he mbra saơ rnoh âk ndơ tuch tăm, tâm nê geh biăp play bah Việt Nam dơi rgâl âk. Yơn lah gay nău kan tăch n’gluh geh nău đăp mpăn, njêng đăt ndal, nuĭh tơm tăm ân uănh ngai lơn mpeh nău rêh nha bah n’gâng kan n’hanh he nơm lơn lah mĭn nău roh, geh sa ta năp măt. Wa Đặng Phúc Nguyên an lah: 

Mô geh nău khlay rlău nău mât nâp săk kah, rnoh âk đăp mpăn. Dŭt khlay rnoh âk hao tĭng săk kah âk ri he mơ mâp nâp dơi nsĭt geh tăch rgâl năm aơ n’hanh hao tay rđĭl đah năm e nơh. Đah jâng nsan kơt aƀaơ, mpôl hên nchrăp tâm năm 2025, dŭt n’hâm nău kan tăch n’gluh biăp play mbra geh nklăp tât 8 rmen USD.

Dâk nâp rlău rơh jêr jŏt Covid-19, ntơm bah năm 2023 tât aƀaơ, tăch n’gluh biăp play Việt Nam hŏ geh ăp njuat hun hao đăt ndal. Năm 2023, tăch n’gluh biăp play lor bôk năp tât rnoh 5,6 rmen đôlar hao rlău 57% rđĭl đah năm 2022 tâm 1 năm. Tâm năm 2024, tăch n’gluh biăp play nsĭt tay ăp nău dơi mhe rnôk rlău rnoh 6 rmen đôlar n’hanh kêng dŭt geh 12 khay năm 2024, nsĭt geh rlău 7 rmen đôlar.

Wa Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục ntrŭt ntrôl ngăch tăch rgâl Bộ Công thương an gĭt: Đah nău ntop kơl uĕh, pơk mpông ntŭk tăch rgâl bah Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn n’hanh Bộ Ngoại giao, âk ndơ tăch mhe dơi mbluh soih, kơt: play đung, sầu riêng tâm ntŭk Trung Quốc; play bŭng tâm ntŭk Hàn Quốc, Nhật Bản, Hoa Kỳ n’hanh Hà Lan… 

Ndrel đah nău nsrôih bah nhih pah kan mât uănh ngih dak tâm nău ntop kơl ntrŭt ntrôl ngăch tăch rgâl, n’hao ntŭk gŭ kan khlay an ndơ tuch tăm, biăp play ri nuĭh tơm tuch tăm ân rgâl ngăn nău gĭt êng tâm nău tĭng jăp quy định bah ntŭk tăch rgâl, na nê̆ tâm nkual Đông Bắc Á, Hoa Kỳ, EU, Trung Đông… rƀŏng tât nău hun hao đăp mpăn nsum bah n’gâng kan. Wa Vũ Bá Phú an gĭt:

Tâm let năp tay Bộ Công thương mbra ntrôl dăng ăp nău kan ntop kơl ntrrŭt ntrôl ngăch tăch rgâl đah Hiệp hội biăp play. Lơn lah mbra ndrel đah Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển nông thôn kan nsum ƀư âk lơn ăp rơh pla n’hơ mô lah lễ hội play sa ta dak bah dih. Ntĭt kơt ta Bắc Kinh mô lah mbra ƀư âk ta du đêt ntŭk tăch rgâl êng ƀa ƀă kơt: Hoa Kỳ, Pháp, Đức.

 Gay mât dơi nău đăp mpăn tâm tăch n’gluh, mô hôm geh trong khlay lơn lah doanh nghiệp Việt Nam ân rgâl di gay tŏng đah ăp nău ŭch geh bah nuĭh rvăt, geh trong nchrăp na nê̆, uănh ngai lơn tâm nău hŭch bah geh tât rmoh rman. Bah nê n’hao dăng ntuh kơl an săk kah, rup uĕh bah bum biăp, play do, nta âk trong dơh gay pơk hvi ntŭk tăch n’gluh an ndơ tuch tăm Việt Nam.