VOV4.M’nông- Nu^h Kơ Tu, nkuăl Tây Giang, n’gor Quảng Nam, hôm e mât ndray âk nău ue\h blău ơm khlay mpeh nău way, lễ hội, mbân aơ, ch^ng goong, ndơ sông sa… tâm ne\ geh [ư njêng oh nô du\t ue\h.

Kơt âk rnoi mpôl đêt gu\ rêh ta nkual Tây Nguyên, nu^h Cơ tu hôm ê mât tâm [on lan âk nău [ư ue\h, ntoh lư geh nkô| nău. Đah [on lan rnoi rnoi êng, ăp nu^h tâm [on mô lah ăp rnoi mpôl đêt êng njêng oh nô lah dăch dêh n’hanh tâm kơl ta nău rêh rêh âk lơn. Njêng oh nô gay u\ch [ư an 2 nu^h băl jêng oh nô, gay oh mât nău khlay tât kon sau. Wa Ploong Plenh ta [on xă Lăng, nkuăl Tây Giang, n’gor Quảng Nam, an g^t: [ư njêng oh nô bah nu^h Cơ Tu ta Quảng Nam wa [ư tâm bri n’hanh lah đah ăp nu^h Cơ Tu dơm. Tâm nău rêh geh âk nkô| nău geh tâm rkeh. Gay mkra nău tâm rkeh ri an [ư njêng oh nô.

“Tâm nău rêh mbra geh âk nău tâm mâp đah 2 [on, mô lah ta mir ba, tâm [on aơ đah [on ri. Rlău khay tâm ji nuih nar lơ hao têh…. Ăp rơh kơn nu^h Cơ Tu m^n lah mô an tâm ji nuih kơt ne\ mro. Đah nu^h Cơ Tu lah du nău roh ur, jêng lah kon bu klô tâm [on ma g^t blău, bah nchron pănh, pe\ tôch, sân dăk, [ư jay yơn nu^h ach o, u\ch gu\ ur yơn mô dơi yor nbău kăl e du\t mbăn, u\ch gu\ ur lah an geh ndrôk rpu [ư ndơ nkơng. Mô dơi so\k ur tâm [on, an hăn so\k ur bu. Ma so\k ur [on êng ri bu ur ne\ le\ geh nu^h u\ch…. Ri nkô| nău tâm rkeh knu\ng lah so\k ur bu”.

Gay mkra ăp nău tâm ji nuih tâm [on lan, [ư njêng oh nô bah nu^h Cơ tu dơi [ư. Jêh nău [ư aơ khân pơng tâm mât tâm rong, tâm kơl ndrel gay geh du nău rêh ue\h lơn. Yơn nău njêng oh nô geh nău u\ch êng, mô geh đah nchâp, lơn lah an geh bah ăp nu^h bu ranh [on bah 2 ding [ư.

“Tâm mpôl bu ranh [on dơi [on lan săch n’hanh đă an geh nu^h le\ đah nău kan, geh nău rgop an [on. Rnôk geh nău kol, mpôl bu ranh [on 2 ding tâm ban u\ch nău an bar ding tâm rnglăp”.

Ndơ [ư tâm nar njêng oh nô geh ndrănh n’hanh rpu n’hanh ăp ndơ bah bri, drăp khlay bah nu^h Cơ tu kơt, yăng [ưk, yăng ndrănh. Yơn lah ăp năm dăch aơ, nu^h Cơ tu mô dơi do\ng rpu an ăp nău [ư… ma ndơn ma ne\ lah ăp ntrong kan nt^l mpơl.

“Rnôk [ư njêng oh nô mbra đă du ding jay bu ur, du ding jay bu klô. Mpeh jay bu klô mbra nchră rpu, yăng, n’gôn piăng. Mpeh bu ur mbra djôt ka, n’gôn piăng, [ư njroh mprơ, tu\r ch^ng, n’hanh [ư sa rpu njêng oh nô đah 2 [on”.

Rnôk ăp ntil le\ nchrăp jêh, ta ôi ơm bah nar [ư njêng oh nô, bôr ch^ng dơi tu\r ndrel đah nău ră\ch brah bah nu^h ndranh mbơh tât brah yăng an ăp oh nô răm m’ak, tâm rnglăp. Rnôk ntơm [ư, ndranh mbra n’g^l măt mpeh bah lơ, wơt uănh măt nar loch gay nkoch tay an ăp nu^h, ne\ lah gay saơ nău ngăch hăr gay geh âk nău lap ăp nău ue\h, tă bah tâm rkeh bâh jo\ tâm ăp nu^h. Jêh răch brah bah ndranh, 2 ding ntơm nkoch bri, tâm nchră n’hanh rblang gay ăp nu^h tâm wât ndrel.

Way tâm ăp rơh aơ, nu^h Cơ Tu mbra do\ng nău ngơi tâm rlăch, nău mprơ tâm ơh dơh rblang ăp nău u\ch, nău ro\ng.

“Tă bah ăp nău nkoch ne\, jêng ăp nu^h hăn an wât, g^t nău way ơm, neh n’har [on, ăp trong hăn tâm bri, tâm dak, ăp mpa khlay ngăn… gay dơi nău ne\, mprơ tâm ơh tâm hor. Le\ măng ne\, nu^h ranh, bu klô, bu ur, kon se… gu\ tâm jay Gươi bah nu^h Cơ tu lah, mprơ tâm ơh gay ăp nău dơi rblang le\ n’hanh tâm rnglăp ndrel”.

Tă bah ăp nău mprơ, nău nkoch, tâm rkeh đah ding dơi mkra. Rnôk aơ âk nău tâm ton an ăp nar bah kơi dơi 2 ding tâm nchră. Jêh [ư ne\ ri bah kơi aơ 2 [on tâm mâp ndrel, hăn tâm bi ndrel, bu ur bu klô 2 [on u\ch êng tâm ro\ng jêng ur jêng sai… 2 [on mô geh nău tâm ji nuih tay n’hanh ăp nău tâm rkeh dơi mkra./.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja