VOV4.M’nông –  Bah kăl I kăl e, nu^h Bunong geh du\t âk lễ hội, yơn lễ hội way ơm ntoh lư n’hanh têh ngăn bah nu^h bunong lah [ư rgum rnglăp [on. {ư rgum rnglăp [on geh nău rgum bah nău t^ng brah yang, rgum r[u\n ue\h lăng mhe, nău [ư pâl rlưn, nkre ndâk njêng nuih n’hâm tâm rnglăp nsum mpôl du\t têh.

{ư rgum rnglăp [on bah nu^h Bunong ta n’gor Dak Nông way dơi [ư tâm bôk năm, rnôk ba le\ s^t bêng jay, cà phê le\ bêng jay. Aơ lah nău [ư têh đah tât râng bah âk [on lan, jêng an 2 tât 3 năm mư [ư du tơ\ đah têh bah 5-6 [on râng.

Wa Điểu N’glơr (61 năm deh) ta [on Bu Ndrung lu, xă Dak Ndrung, nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông an g^t “Rnglăp [on” lah nău [ư têh ngăn bah nu^h Bunong jêng trong kan nchrăp du\t âk, du\t têh. Lor rnôk [ư, bu ranh [on bah ăp [on rgum nchră, tâm ban u\ch ntu\k [ư, têh hvi nău [ư. Ăp [on râng lễ hội nchrăp đo\ng ăp ndơ nơm [ư êng kơt su\r, djăr, ba, phe, ndrănh yăng. N’hanh [on tơm an nchrăp kơt ne\ đo\ng gay wơt năch.

 “Aơ lah nău [ư têh ngăn bah nsum mpôl, rgum nklăp 4-5 [on tâm xă, đê| đo\ng ăp xă êng tât đo\ng. Way [ư tâm khay 2 mô lah khay 3, tâm ple\ ăp [on, yor ăp bu ranh [on săch [ư lor. Lor rnôk [ư [on dăn rgâl [ư mbra rgum ăp druh ndăm tâm [on hăn tâm bri joi long, peh ba m’êt, n’gôn ndrănh yăng, nchrăp su\r, djăr… lor nklăp 2 khay, gay wơt năch bah ăp [on êng tât râng”.

Tâm nău [ư rgum rnglăp [on nău wơt băl lah du\t khlay ngăn, đah nău way lah “năch lăp [on kơt kon lăp ndul” jêng mô dơi nkhah bu ur n’hanh bu klô, ndro\ng kuăng ach o, mô nkhah chroh r[u\n, le\ rngôch dơi [on tơm wơt du\t n’hâm. Lơn lah, tâm nău [ư wơt băl, ăp bôr ch^ng bah [on nu^h tơm jay tu\r ăp nău ch^ng wơt năch. Ăp bu klô ndăm bu ur druh nhup ty tâm mprơ, njroh rwa\ch tơm njuh gay [ư rjăp bah lễ hội n’hanh nău ryơk năch. Tâm ne\ mô dơi mô geh nău ch^ng wơt năch, đah nău nteh răm m’ak gay wơt năch kônh wa dăch ngai tâm rnglăp đah lễ hội bah le\ nsum mpôl. Bu ranh [on Ma Rin (Điểu Njrah) ta [on Bu Prâng xă Dak Ndrung, nkuăl Dak Song, n’gor DaK Nông an g^t nău [ư rgum rnglăp [on dơi nchrăp du\t ue\h.

“{on tơm rdâk [ư mbra pă an nghệ nhân tu\r ch^ng, ndơ [ư n’hanh đă nu^h g^t mbơh ngăch hăr rah wah, g^t mprơ tâm ơh ndrel bu ranh [on leo wơt năch bah bôk [on. Rnôk mpôl năch [on băl tât, [on tơm mprơ tâm ơh, đah [on năch ơh tay, rmôt ch^ng bu ur n’hanh rmôt ch^ng bu klô dâk 2 đah mpông pêr [on tu\r ch^ng wơt năch, [on tơm an ndơ năch ^n kơt nhoong wa\n, kông dôk, hât grăch… gay saơ nău tâm rnglăp”.

Gay nchrăp an nău [ư rgum rnglăp [on, [on tơm rdâk du tơm njuh têh nklang jâng gung jay nhih, ntu\k ăp nău [ư khlay bah ntu\k [ư rgum rnglăp [on. Aơ lah nău [ư têh bah le\ [on jêng tơm njuh dơi săch tơm têh n’hanh prêh, ndơ nsơr an tâm nău [ư aơ lah du mlâm rpu nkoăng. Lễ na nê| ntơm [ư rnôk ndơ [ư brah dơi nsâr ta ndrơng nklang tơm njuh geh bôk rpu, poăch djăr, piăng n’hanh gri ndrănh yăng, poăch rpu dơi gu\ch gâm ta ntu\k jă năch, du gâl dơi pă an ăp nu^h tâm [on djôt s^t, nu^h mô hăn geh đo\ng.

Wa\r tơm njuh [ư 2 jay jông ntưp ja, ntu\k gay ăp nu^h tâm nđur, rlu rlău. Yor nău [ư jo\ n’hanh âk nău [ư jêng năch bah ăp [on êng tât mbra gu\ tâm jay rot aơ lôch ăp nar [ư lễ hội. Kơt ne\, ăp nu^h nkre ngêt sa, ndrănh yăng, nkre tâm nđur rgum r[u\n, njroh mprơ, tâm pât ngơi brah. Ăp nghệ nhân nkoch ot ndrong ta u\nh năk jo\ tât 3 măng 3 nar, geh rnôk du pơh. Aơ dơi uănh lah “lễ hội sa năm ngêt khay” bah nu^h Bunong kăl e.

Bu ranh [on Ma Rin (Điểu Njrah) ta [on Bu Prâng xă Dak Ndrung, nkuăl Dak Song, n’gor Dak Nông an g^t: nar aơ, yor nău hun hao bah kon nu^h, mô hôm geh dơi [ư rgum tay âk [on kơt kăl e. Yơn lah, nkhêp di ăp nău [ư khlay ta [on lan, n’gâng kan [on lan n’hanh ngih pah kan dơi kan hôm e [ư Rgum rnglăp [on gay nkah g^t tay nău way ơm ue\h lăng bah nu^h Bu nong.

“A[aơ gay [ư rgum r[u\n nsum mpôl ri du\t jêr n’hanh mô geh ndơ tay, lah [ư ri knu\ng rdâk nsơm dơm yor n’gâng kan [on lan rdâk [ư dơm, ăp nău brah sreh rpu ri jăng lơi, n’hu\ch ăp nău [ư way ơm mô tâm di đah nău rêh a[aơ, yơn hôm e mât nău khlay bah lễ hội lah nuih n’hâm tâm rnglăp nsum mpôl”.

Nău [ư rgum rnglăp [on lan du nău [ư têh hvi ngăn bah nu^h Bunong. Tâm gâl ndơ [ư mpo\ng u\ch bah [on lan, nsum mpôl dăn an brah yang kơl mih lăng prăng ue\h, tơm tăm rêh jêng, bôh ba săk geh, ntru\t ntru chiăk yang mpô mpa…. Mât đăp mpăn an ăp [on lan, ăp ngih wâl hơm răm. Hôm nău rgum lah du rơh hăn ndrel ăp [on, n’hao nău tâm rnglăp, g^t wât pah kan jan sa, ndâk njêng, mât njrăng [on lan n’hanh mât nău ue\h blău ơm bah nsum mpôl [on lan.

Nu^h rblang: Y Sưng Phê Ja