VOV4.M’nông: Tâm nsum mpôl ăp rnoi mpôl đê| tâm Tây Nguyên, ăp ntil ndơ sa geh gâm tă bah bor ri kah yor geh păng nju\ng, hăng, tăng ndrel kah sa.

Đah rnoi Xơ đăng, trau bor lah ntil trau kah gay ma thai ân năch tâm ăp nar geh âk nu\ih. Aơ lah ndơ sa mô dơi mô geh tâm ăp nar geh nau ueh m’ak bah rnăk vâl.

Ăp ntil tơm byăp trau geh chăt êng bah kônh wa rnoi Xơ đăng hôm geh tôch gay ma gâp tâm ăp mông sông bah rnăk vâl, kơt lah byăp xu\n, [ăng, n’ha ndeh mpăr, play pang, nkur tơm play lu lu, kao play pơ lu\ng, tơm prit, nkô| n’gar, blên prên…Yơn lah, ndơ sa ueh ngăn ân geh nkah nê lah por bri. Nô Pê Đơn, ta [on Hring, xã Ea Hđing, nkuăl Cư Mgar, n’gor Dak Lak ân gi\t:

‘Trau bor bah rnoi Xơ đăng phung hên mô dơi mô geh tâm ăp nar ngêt sa têh, nau rhơn ueh tâm rnăk vâl ri phung hên hăn joi tâm bri. Ngăn lah tâm yan vai, trau bor kah ngăn. Gay ân geh bor kah lơn ri ân geh ơuăch mpa bri ih kro mô lah puăch sur, puăch dnrôk ih kro ri kah ngăn gâm ma trau bor, trau bor ko\ ueh đo\ng rnôk gêt ma ndrănh yăng”.

Tâm rnôk gâm sa ri nsing ti\ng nau u\ch sa bah ăp nu\ih, ăp rnăk ma kônh wa dơi gâm ma glah mô lah gu\ch tâm di\ng nkar. Bol ma moh ntil gâm guch ri ko\ ân geh mrăch hăng juh, klôih blên, mlăng…rnôk nê mơ lơn ma tăng kah, mô dơi chuêl.

Yuh No| Đơn, ta [on Hring, xã Ea Hđing, nkual Cư Mgar, n’gor Dak Lak ân gi\t mpeh nau gâm trau bor:

‘Gâm trau bor ri bôk năp nơm hăn pe\ bor tâm bri, hăn joi tâm êp meng dak me, tâm bri kro\ng, jêh ri leo nsi\t ngih nơm, tik lơi ntô bah dih, jêh ri rao kloh, koh gưl. He gâm dak duh, siăt puăch ho\ nchrăp lor jêh ri ân tâm glah gâm ân si\n, jêh ri mơ ân bor gâm. Gâm ân tât rnôk păng si\n lêk ri mơ ân boh, ân bột ngọt, klôih jêh ri dơi hôm sa”.

Mhe uănh ri bor tâm bri păng êng ngăn ma bor tâm [on. Yơn lah, tơm tâm bri ri n’ha păng jê|, ndrih,săk jong ndrel màu ndrih lơn. Nklăp khay 10 tât khay 12 ăp năm kônh wa mơ hăn joi pe\ bor tâm bri si\t sa, yor yan aơ tơm bor hôm nse, mô geh ntêng ndrel mô chiăt. Kônh wa mô so\n bor nri tâm rnôk êng yor lah păng ntêng ndrel ma chiăt. Ndơ gâm sa bah bor bri ri jêh gâm si\n ri mô hôm geh chiăt. Ti\nh yuh No\ Đơn, gâm trau bor hôm geh mô chiăt ôh lah nơm mô rao ma dak:

‘ Tơm bor bri lah mô to\ng si\n păng mra chiăt, hôm lah gâm ân si\n ri mô chiăt tay ôh. U\ch gâm ân trau bor kah ri rnôk nơm pe\ bor ri mô dơi tik ntô ndrel mô dơi rao ma dak ôh. Knu\ng jut ân kloh, jêh nê gâm, ân lêk, kơt nê mơ kah. Kăl e nơh u che nơm gâm trau bor kơt nê da dê”.

Gâm trau bor bah yuh No\ Đơn nơih ma tăng bô kah ngăn bah ăp ntil ndơ geh ân nsum, ăp ntil byăp klôih tăm êp ngih. Trau bor rlu\k nsum ri uănh kah ngăn sa.

Tơm bor bri mra dơi geh gâm jêng ndơ sa êng êng đo\ng, kơt lah: gâm sơh, vâr sơh, gâm trau…Tâm du đê| nkuăl bah rnoi Xơ đăng, kônh wa do\ng n’ha nse gay ma [ư srat, tă bah sat aơ mra so\k gay ma gâm trau var, gâm trau srat,…Yơn tơm bor bri hôm kah ngăn lah gâm ma ka, ma tor, mô lah puăch kro ri lơn ma kah đo\ng.

Trau bor bri lah ntil mô dơi mô geh rnôk gâm sa bah rnăk vâl bah rnoi Xơ đăng geh lă kan, geh r[u\n rgum geh tâm mâp. Ndơ sa to\ng hăng, tăng, kah geh gâm tă bhah ntil bor chiăt kơt lah nau tâm u\ch tâm rong, nau ueh lăng dăp mpăn./.

Nu\ih rblang: H’Thi