VOV4. M’nông: Bol ma săk hŏ ranh n'hanh mpang ti hŏ sâr, jôn rbăn kơt hôm mom, yơn wa Y Hướt (deh năm 1948) ta ƀon Kon Trang Long Loi (thị trấn Đăk Hà, nkuâl Đăk Hà) hôm mât nău kan cheh tanh tâm ban kơt du nău gân djăng đah nău ŭch rŏng rgop mât ndray nău uĕh văn hóa way ơm bah nuĭh Ba Na.

Wa Y Hướt an gĭt: “Đah rnoi nuĭh Ba Na, nău kan cheh tanh hŏ geh bah ơm. Ndơ geh ƀư cheh tanh bah nuĭh Ba Na geh ăp rup ndrang đah âk săk ntơr n'hanh nkô̆ hôr văn hoá êng đah ăp rnoi nuĭh êng ƀa ƀă. Đah ăp dak ndrang lơn âk lah gŭr, êr, nđôch ndrel âk dak ndrang êng êng, ăp ndơ geh ƀư cheh tanh way ơm bah nuĭh Ba Na mpơl nău ŭch rŏng bah nuĭh kon dơi lăp nsum đah brah yang, trôk neh gay dơi mât njrăng, jăt tĭng.

Dơi kơt nti n'hanh ƀư bên đah khâng rui brai cheh tanh ntơm bah 12 năm deh, wa Y Hướt cheh tanh âk tât mô hôm dơi nkah kloh he hŏ tanh n'hanh cheh tanh dah âk blah bok ao, ndơ dŏng têh jê̆ ma ndơ cheh tanh. Păng an gĭt, khâng rui brai, rse brai kơt lah ndơ sa tâm nuih n'hâm mô dơi lah mô geh.

Ntơm bah jê̆, ăp nar păng way saơ me n'hanh u cheh tanh. Ntơm bah nău nê jêng nău ŭch rŏng n'hanh jêng gân djăng bah păng đah nău kan cheh tanh bok brai. Mbrơi mbrơi tât hao druh, dơi me n'hanh ăp bu ranh tâm ƀon ntĭm nti, ntop đah nău gân djăng, păng ngăch nti kỹ thuật bah nău kan cheh tanh n'hanh sŏk nău kan cheh tanh ƀư nău nđơr tâm nău rêh. Bôk năp ntơm bah ăp trong rse mbrai, rup ndrang tơm, mbrơi mbrơi gâp cheh tanh dơi ăp rup ndrang jêr lơn, ăp blah bok têh lơn. Nău kan cheh tanh, mô kâp jŏ gâp hŏ hăr blău ăp ntil hôm.

Đah hăr blău ti bah he, wa Y Hướt mô dơn cheh tanh bok brai dŏng an rnăk wâl ma hôm gay ma tăch đŏng. Ăp blah bok cheh tanh ma ti tă bah păng ƀư geh tăch luh đah rnoh khlay rlău 2 – 3 tơ̆ đah ndơ cheh tanh ma máy, yơn âk nuĭh hôm joi tât gay rvăt đŏng.

Tĭng wa Y Hướt, ntơm nơh, gay ƀư geh du blah bok cheh tanh uĕh ân rlău âk gâl ƀư ma ti dŭt n'hâm ndê na nê̆ n'hanh âk geh nău blău ti ƀư âk. Yor kơt nê̆ ma bok ƀư jêng geh nâp uĕh, nsoh dŭt nđik uĕh. Aƀaơ, nuĭh Ba Na hôm cheh tanh tĭng trong kăl e đŏng, yơn lơn âk rse brai sŏk bah rse công nghiệp rvăt ta chợ, hôm ƀư rup ndrang, săk ntơr hôm ƀư tĭng nău way ơm.

Tâm jay jê̆, wa Y Hướt hôm ntêm an du njônh tâm jrô năch gay ƀư ntŭk n'gân khâng rui brai, bok brai gay cheh tanh. Rnôk đă rlong cheh tanh, mpang ti bah wa Y Hướt ngăch ngăr nchĭk têk rse, ntrôl tâm râp ngăch mâng ta nâm nău tĭng uănh bah kon, său njôm wăr.

Wa Y Hướt an gĭt: Rnôk ăp tơ̆ pơk jrô ntĭm nti nău kan cheh tanh ta jay rot păng hôm dơi jă dâk jrô nti ndrel ăp nuĭh blău êng ƀa ƀă đŏng. Ăp tơ̆ kơt nê̆, bol prăk mô âk, yơn păng dŭt rhơn n'hanh way trêng nti lĕ nuih n'hâm he yor saơ nău rŏng đah nău kan way ơm bah rnoi nuĭh dơi geh nuĭh uănh khlay, dơi mât ndray n'hanh mô klach roh hêng.

Wa Y Hướt nkoch: “Ntơm nơh, tâm nău rêh ngăn way ăp nar bah nuĭh Ba Na, mbân, ao, bok ka seng, phôi dơi ăp nuĭh bu ur tâm jay cheh tanh êng da dê. Yor kơt nê ma rnôk nê nơh, ăp rnăk geh khâng rui brai da dê. Rnôk bu ranh hŏ roh, nău kan cheh tanh bok brai mbrơi mbrơi kơt tĭng roh hêng đŏng tă bah saơ geh dơh bah ăp ndơ ơm ka choh n'hanh băl mom mô hôm meng uănh tât đah nău kan cheh tanh. Ndơ nsoh bok ao cheh tanh dơn dŏng đê̆ đă tâm ăp rnôk lễ hội mô lah dơi nsoh tă bah du đêt bu ranh tâm ƀon dơm. Gay rơh druh ndăm aƀaơ ŭch rŏng n'hanh tĭng nău kan cheh tanh, ŭch kơt nti cheh tanh dŭt jêr ngăn.

Đah nău gân djăng ndrel đah nău tâm rŏng đah nău kan cheh tanh bah wa Y Hướt ta ƀon Kon Trang Long Loi, thị trấn Đăk Hà, nkuâl Đăk Hà, n'gor Kon Tum mbra rgop gay nău kan cheh tanh bok brai way ơm bah rnoi nuĭh Ba Na dơi mât ndray mbro mbrăng./.

Nuĭh rblang: Điểu Thân