Từ đầu mùa mưa bão 2018 đến nay, tại tỉnh Lào Cai đã có hai đợt mưa lũ lớn. Tuy không chịu thiệt hại lớn về người như hai tỉnh bên cạnh là Lai Châu, Yên Bái, nhưng Lào Cai cũng chịu nhiều tổn thất về cơ sở hạ tầng và sản xuất nông nghiệp của người dân ở các địa phương.

Một trong những nguy cơ cần báo động ở Lào Cai, là bất chấp nguy hiểm, nhiều người dân địa phương đã lội ra sông, suối, để vớt gỗ, củi bị cuốn từ thượng nguồn về, mặc dù nước lũ vẫn ở mức cao.

Việc làm này đã trở thành thói quen thường xuyên khi có lũ lớn từ thượng nguồn đổ về của người dân địa phương, vì nhiều người cho rằng đó là “những món quà từ thiên nhiên” ban tặng. 

Một trong những điểm bất thường trong mùa mưa lũ năm nay tại Lào Cai, nhất là ở huyện Văn Bàn là biên độ lũ lớn, tốc độ lũ về rất nhanh. Điều này gây bất ngờ đối với cả những người chuyên làm công tác dự báo khí tượng, thủy văn của địa phương.

Nguyên nhân được đưa ra là rừng đầu nguồn đã không giữ được vai trò điều tiết và giữ nước khi có mưa lớn kéo dài, cho thấy sự suy giảm về chất lượng rừng.

Mật độ xây dựng các Nhà máy thủy điện trên địa bàn tỉnh Lào Cai cũng là một nguyên nhân làm suy giảm chất lượng những cánh rừng phòng hộ đầu nguồn. Bởi mật độ xây dựng lớn dẫn tới nhiều khu vực của Lào Cai xuất hiện tình trạng “sa mạc hóa”, có nhiều cây gỗ lớn ở ven các sông suối khô cạn đã chết, khi có lũ sẽ cuốn xuống vùng hạ du.

Một vấn đề nữa cần báo động là các thủy điện của Lào Cai đa phần là nhỏ và vừa, công suất không lớn nên đã chủ động tích nước để phát điện vào những giờ cao điểm sẽ được giá cao hơn (giờ cao điểm 2,2 nghìn đồng/1kW, còn giờ bình thường 800 đồng/1kW).

Việc làm này vô hình chung làm các hồ chứa bị quá tải khi có lũ về đột ngột buộc phải xả lũ để đảm bảo an toàn hồ đập dẫn tới tình trạng “lũ chồng lũ” ở vùng hạ du. 

Ông Đỗ Trường Giang, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Lào Cai cho biết, hiện nay tại Lào Cai có 45 nhà máy thủy điện đã đi vào hoạt động trong tổng số 83 dự án thủy điện được phê duyệt quy hoạch với tổng công suất 1.233,65MW.

Riêng tại huyện Văn Bàn, địa phương chịu nhiều thiệt hại nhất trong hai đợt mưa lũ vừa qua có 26 nhà máy thủy điện được phê duyệt, trong đó 14 nhà máy đã đi vào hoạt động.

Theo dự báo của ngành Khí tượng thủy văn, trong mùa mưa lũ 2018 tại Lào Cai có khả năng sẽ chịu ảnh hưởng của hoàn lưu 5-6 cơn bão hoặc áp thấp nhiệt đới, xuất hiện 6-8 đợt mưa lớn, nguy cơ sạt lở lớn ở các huyện Sa Pa, Bát Xát, Văn Bàn và Bắc Hà. Nguy cơ lũ quét, ngập lụt cao trong tháng 7-9 tại khu vực sông, suối có thể tăng hơn so với năm 2017.

Những dự báo trên tiếp tục gióng một hồi chuông cảnh báo đối với chính quyền các địa phương và ngành chức năng của tỉnh Lào Cai trước những nguy cơ tiềm ẩn chưa được xử lý một cách triệt để./. 

Hồng Ninh/TTXVN