Một bộ phận không nhỏ cán bộ còn bắt tay với lâm tặc, thậm chí, biến thành lâm tặc. Cán bộ phá rừng, chiếm đất bị phát hiện ngày càng nhiều.

Nghiêm trọng hơn, trong khi bảo vệ rừng vốn đã khó khăn, nguồn lực đầu tư cho lâm nghiệp vốn đã ít ỏi, lại còn bị xà xẻo, tham nhũng, khiến cho tình hình càng trở nên tồi tệ.

Đây thực sự là một nỗi lo lớn, vì vừa lo mất rừng vừa phải đề phòng chính cán bộ được giao chức trách, nhiệm vụ bảo vệ rừng ở Tây Nguyên.

KỲ 1: Rừng tan hoang, cán bộ “xin hàng”

Dọc theo con đường mòn xuyên qua tiểu khu 1148, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Krông Bông, xã Cư Pui, huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk, nham nhở những cánh rừng vừa bị chặt hạ, đốt phá.

Đứng bên thân cây gỗ lớn đã bị cháy đen chết đứng nhưng còn treo tấm biển “cấm chặt phá, đốt rừng, lấn chiếm đất rừng”, chúng tôi ghi nhận hàng loạt cây gỗ lớn, gỗ nhỏ bị cháy nham nhở, nằm ngổn ngang. Nhiều gốc cây bị cưa hạ, đường kính đến hai người ôm.

Tiếp tục đi sâu vào rừng, ngút tầm mắt là những ngọn đồi nối tiếp nhau đã cơ bản bị cạo trọc từ chân lên tới đỉnh.

Một khoảnh rừng tại Tiểu khu 1148, Công ty Lâm nghiệp Krông Bông vừa bị phá.

5 tháng đầu năm 2021, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Krông Bông phát hiện đến 427 vụ, làm thiệt hại khoảng 105ha rừng. Bất ổn hơn, khi rà soát ghi nhận diện tích rừng suy giảm giai đoạn 2014-2020 lên đến hơn 2.500ha.

Ông Nguyễn Đức Trường- Trưởng Phân trường số 1, Công ty Lâm nghiệp Krông Bông, thừa nhận sự bất lực trước tình trạng phá rừng diễn ra nghiêm trọng, mất kiểm soát thời gian qua.

Ông Nguyễn Đức Trường cho biết: Nạn phá rừng đươc thực hiện rất tinh vi. Lâm tặc bố trí người cảnh giới, mạng viễn thông phủ khắp, nếu cán bộ kiểm lâm đến, chúng thông báo cho nhau, nên việc phát hiện, trực tiếp bắt đối tượng đốt phá rừng là rất khó. Chúng tôi đã làm hết khả năng rồi nhưng không thể ngăn chặn tình trạng phá rừng.

Lực lượng bảo vệ rừng Công ty Lâm nghiệp Krông Bông bất lực trước nạn phá rừng nghiêm trọng thời gian qua.

Tương tự như Krông Bông, tình trạng phá rừng có dấu hiệu mất kiểm soát, bất lực trước nạn phá rừng, chiếm đất đang diễn ra phổ biến ở Tây Nguyên. Hàng loạt các đơn vị phát hiện bị mất rừng nghiêm trọng, từ hàng trăm đến hàng nghìn héc ta mỗi đơn vị. Đi đến đâu, rừng cũng tan hoang.

Cùng với những yếu kém của chủ rừng thì còn có nguyên nhân lớn từ cơ chế, chính sách dành cho lâm nghiệp và cho người bảo vệ rừng còn bất cập.

Ông Lê Quang Dần- Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Đắk Nông phân tích: Các quy định, cơ chế, chính sách chưa thực sự rõ ràng, phù hợp. Địa bàn thì rộng, áp lực về dân cư, kinh tế, xã hội lên công tác quản lý, bảo vệ rừng rất lớn. Trong lúc đó, nguồn lực hoạt động của các công ty hoạt động rất thiếu, đặc biệt là kinh phí và con người để bảo vệ rừng.

Trong khi rừng đang bị tàn phá, người bảo vệ rừng vốn đã rất thiếu thì nay, tại nhiều đơn vị, hàng loạt cán bộ, nhân viên bảo vệ rừng “xin hàng”, làm đơn  nghỉ việc.

Lý do là vì diện tích rừng được giao lớn, trách nhiệm nặng nề, áp lực cao nhưng giao quyền không rõ, công cụ hỗ trợ không có, cán bộ bảo vệ rừng luôn trong thế yếu trước lâm tặc.

Trong khi đó, thu nhập rất thấp, đời sống của những người trực tiếp bảo vệ rừng không đảm bảo.

Tại Công ty Lâm nghiệp Krông Bông, 3 năm qua có 16 cán bộ, chủ yếu là kỹ sư, giữ chức vụ lãnh đạo cấp phòng, phân trường, xin nghỉ việc. Còn tại Công ty Lâm nghiệp Ea Kar, chỉ trong vòng hơn 1 năm qua, 17/45 cán bộ, lãnh đạo, nhân viên xin nghỉ việc.

17/45 cán bộ, nhân viên tại Công ty lâm nghiệp Ea Kar, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Lắk đã xin nghỉ việc vì quá áp lực.

Một cán bộ tại Công ty Lâm nghiệp Ea Kar cho biết, mức lương của mình là 3,2 triệu đồng, phải thêm tiền túi để đi làm. Áp lực công việc càng thêm khó khăn, nhân lực không đủ để quản lý. Trách nhiệm lại nặng nề, để phá rừng nhiều quá thì cũng quy trách nhiệm người chủ quản khu vực đó. Nếu quy trách nhiệm về pháp luật thì không gắn bó được. Nói chung là trên đe, dưới búa vậy, rất lo lắng, không gắn bó nổi.”

Chính vì vậy, 3/5 cán bộ ở phân trường đã nghỉ việc và bản thân vị cán bộ này cũng đã làm đơn xin nghỉ, đang chờ được giải quyết. Không chỉ bất cập về cơ chế, chính sách, pháp luật trong quản lý, bảo vệ rừng, nhiều chủ rừng cho rằng, việc thiếu sự phối hợp của chính quyền, ngành chức năng địa phương trong xử lý các vụ việc vi phạm là nguyên nhân khiến họ phải đầu hàng trước nạn phá rừng, chiếm đất.

Ông Nguyễn Đức Phúc- Giám đốc Công ty cổ phần du lịch sinh thái Phương Nam, tỉnh Lâm Đồng cho biết, Tôi trồng rừng, họ lấy máy cưa ra cưa, tôi bắt giữ và lập biên bản bàn giao nhưng rồi cũng không ai giải quyết hết. Lý do là gọi cho ông chủ tịch xã thì ông ấy nói để gọi nhân viên tới, nhưng chờ qua đêm tối thì bản thân tôi làm sao giữ được người, mà như vậy thì coi như thua.

Khi đã bất lực, đầu hàng trước nạn phá rừng, nhiều chủ rừng, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân được giao, cho thuê rừng tại Tây Nguyên đã bỏ mặc cho rừng bị tàn phá dẫn đến hàng loạt diện tích rừng bị phá trắng.

Tại huyện Ea Súp, nơi có nhiều dự án cho tư nhân thuê rừng nhất tỉnh Đắk Lắk với gần 30 dự án, tổng cộng 17.000héc ta hầu như đã không còn dấu vết của rừng.

Một lãnh đạo Hạt Kiểm lâm huyện Ea Súp, nêu thực trạng: hầu hết không làm gì được, rừng bị phá hết. Ký cho họ vào đây làm, họ không thực hiện, buông bỏ ra đó, rừng bị phá thoải mái, dân lấn chiếm hết, bây giờ trách nhiệm thuộc về ai, ai làm công việc này. Mình thấy rõ ràng, kể cả huyện cũng nhìn thấy không hiệu quả mà sao cứ vậy thôi.”./.

Kỳ sau: Báo động nạn “ăn rừng”.

Công Bắc/VOV Tây Nguyên